هائیتی در حالی با طوفان بحران‌های سیاسی، اجتماعی و بهداشتی دست‌وپنجه نرم می‌کند که هزاران نفر از مردم این فقیرترین کشور قاره آمریکا در اعتراض به مداخله آمریکا در این کشور کارائیب به خیابان‌ها آمدند و خواستار کناره‌گیری نخست وزیر شدند.
به گزارش روز سه شنبه ایرنا به نقل از تارنمای شبکه تلویزیونی تله‌سور، «موئیس ژان چارلز» سیاستمدار و سناتور سابق که رهبری اعتراضات در پایتخت را بر عهده داشت، در سخنرانی خود در مقابل روزنامه‌نگاران گفت «آریل هنری» نخست وزیر هائیتی برای درخواست مداخله نیروهای خارجی، مشروعیتی نداشته و اطمینان داد که وی می‌بایست به دلیل خیانت به کشور، مقام خود را ترک کند.
«پیتیت دسالینس» رهبر حزب چپ نیز هشدار داد که اگر آریل هنری استعفا ندهد، اعتراض‌ها در روزهای آینده تشدید خواهند شد. وی همچنین اعلام کرد پس از کناره‌گیری نخست وزیر، هدف بعدی استعفای وزرا خواهد بود.
علاوه بر پایتخت (پوئرتو پرنس)، «کابو هائیتیانو» شهر شمالی این کشور نیز شاهد اعتراض‌های گسترده بود که با نیروهای پلیس و استفاده از گازهای اشک‌آور و شلیک به سمت معترضان مواجه شد. صدها شهروند شهر جنوبی «لِس کایِس» نیز در اعتراض به مداخله احتمالی به خیابان‌ها آمدند.
درخواست استقرار نیروهای خارجی در هائیتی که دولت برای مقابله با گروه‌های مسلح و مهار موج خشونت ضروری می‌داند، با موج گسترده‌ای از انتقادها مواجه شده است.
درحالی که برخی از بخش‌های دولتی در هائیتی و اعتراض‌های مردمی، با اشاره به ضرورت یک راه‌حل داخلی در دفاع از حاکمیت و خودمختاری، بر رد مداخله خارجی تاکید کرده‌اند، نخستین محموله از تجهیزات نظامی و خودروهای زرهی توسط آمریکا و کانادا به هائیتی ارسال شد و نگرانی‌ها از حضور نیروهای خارجی و اشغال نظامی خارجی افزایش یافته است.
هائیتی؛ ملغمه‌ای از بحران‌ها: کمبود سوخت؛ گرسنگی، خشونت و شیوع وبا
هائیتی که فقیرترین کشور قاره آمریکا است، از ماه‌ها قبل با بحران عمیق سیاسی، اجتماعی و بهداشتی دست‌وپنجه نرم می‌کند. همزمان با کمبود غذا، سوخت و خشونت فزاینده گروه‌های تبهکار، شیوع وبا در این کشور (از دوم اکتبر)، شرایط هائیتی را در وضعیت هشدار قرار داده است.
خشونت، کمبود مواد غذایی و اعتراضات بر سر افزایش قیمت سوخت، آریل هنری، نخست وزیر و ۱۸ عضو کابینه اش را بر آن داشت تا خواستار مداخله نظامی از سوی قدرت های خارجی شوند؛ تصمیمی که نه تنها تا کنون باری از مشکلات این کشور سبک نکرده بلکه با دامن زدن به آشفتگی اجتماعی، فریاد اعتراض‌های ضد دولتی و رد هر گونه مداخله از سوی آمریکا را بلند کرده است.
بخشی از بحرانی که امروز گریبان این کشور کارائیب را گرفته است، پس از ترور «جوونل مویس» رئیس‌جمهوری در یک حمله مسلحانه که در ساعات اولیه ۷ ژوئیه ۲۰۲۱ (۱۶ تیر ۱۴۰۰) در منزل شخصی وی روی داد، آغاز شد.
آریل هنری به دنبال این واقعه تلاش کرد تا خود را به عنوان بالاترین مقام هائیتی مشروعیت بخشد و این امر منجر به درگیری‌های شدید با حدود ۹۰ باند تبهکار شد.
بر اساس داده‌های «دفتر یکپارچه سازمان ملل در هائیتی» (BINUH)، تنها در فاصله آوریل تا می سال جاری میلادی (فروردین- اردیبهشت)، ۱۸۸ نفر در جریان درگیری بین باندها و پلیس محلی کشته و ۱۲۰ نفر زخمی شده‌اند. با این حال، نسخه های غیر رسمی وجود دارد که ارقام بسیار بالاتری از قربانیان ارائه می‌دهد.
بر اساس داده‌های «برنامه جهانی غذای سازمان ملل» (WFP) بحران غذایی ناشی از تورم ۳۳ درصدی این کشور، بیش از ۴۰ درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار داده است و این مسئله خود به افزایش نارضایتی اجتماعی دامن زده است.
به گفته این سازمان بین‌المللی، حدود ۴.۷ میلیون نفر از مردم هائیتی از ناامنی غذایی حاد رنج می برند که ۱۹ هزار نفر از آن‌ها برای اولین بار در «سطوح فاجعه‌بار گرسنگی» قرار گرفته‌اند.
در شهرهایی مانند Cité Soleil که یکی از کانون‌های درگیری‌های اخیر باندها بوده است، ۶۵ درصد از جمعیت با «سطوح بالای ناامنی غذایی» مواجهند و ۵ درصد مردم نیاز فوری به کمک‌های بشردوستانه دارند.
«صندوق کودکان سازمان ملل متحد» (یونیسف) نیز هشدار داد که بیش از ۱۰۰ هزار کودک در هائیتی از سوء تغذیه حاد و شدید رنج می‌برند.
اعتراض‌ها از کمبود مواد غذایی که تنها آغاز یک بحران اجتماعی جدی بود، با اعلام آریل هنری در اواسط سپتامبر مبنی بر تعلیق یارانه‌های گازوئیل، که قیمت سوخت را افزایش می‌داد، شعله ور شد.
عقب‌نشینی دولت از این اقدام دیری نپایید اما اعتراضات به سطح بالاتری رسید و گروه‌های مسلح و تبهکار، موفق شدند پایانه سوخت Varreux را در پایتخت هائیتی، جایی که بیشترین میزان سوخت توزیعی کشور در آن ذخیره می‌شود، به دست بگیرند.
به دنبال این اختلال (۱۶ سپتامبر)، گروه دیگری از باندها موفق به غارت یک انبار برنامه غذایی سازمان ملل (WFP) شدند که در آن ۱۴۰۰ تن غذا ذخیره شده بود.
مجموع اتفاقات، چندین پمپ بنزین را به دلیل کمبود سوخت به تعطیلی کشاند، صدها کسب و کار مجبور به تعطیلی شدند و به دلیل کمبود برق (تولید شده با گازوئیل) بیمارستان ها زودتر تعطیل شدند. این شرایط به ایجاد یک بازار سیاه سوخت منجر شد که انرژی با قیمت‌هایی شش برابر بیشتر از ارزش تجاری آن به فروش می‌رود.
این وضعیت اسف‌بار در حالی بر هائیتی حاکم است که این کشور با شیوع جدیدی از وبا مواجه است و بر اساس اعلام دولت هائیتی، شرایط بهداشتی به دلیل کمبود عرضه غذا و انرژی بدتر خواهد شد.
طبق آخرین گزارش «سازمان بهداشت پان آمریکا» (PAHO) شیوع وبا تاکنون جان ۳۶ نفر را گرفته است، علاوه بر این، ۵۵ مورد تایید شده و ۶۵۵ مورد مشکوک به ابتلا وجود دارد که از این تعداد تنها ۱۹۷ نفر در بیمارستان‌ها بستری هستند.
هائیتی، آیینه شکست ماموریت‌های سازمان ملل؟
شرایط هائیتی به اندازه‌ای اضطراری است که اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد دوشنبه شب جلسه‌ای فوری تشکیل دادند تا درباره اوضاع نابسامان هائیتی بحث و تبادل نظر کنند. «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای از اعضای شورای امنیت خواست ضمن حمایت از نیروهای پلیس هائیتی برای برخورد با باندهای تبهکار، تحریم‌هایی علیه سرکردگان این باندها اعمال شود.
هائیتی از سال ۱۹۹۳ میلادی تا کنون، میزبان ۱۰ عملیات سازمان ملل با هدف برقراری صلح و ثبات بوده است و اینکه چرا پس از اقدامات این نهاد بین‌المللی، همچنان وضعیت در هائیتی اینگونه است، خود جای سوال دارد.
«ماریو جوزف» مدیر یک سازمان غیر انتفاعی بشردوستانه (ONG Bureau des Avocats Internationaux) به خبرگزاری افه گفت: سازمان ملل در هائیتی به شدت شکست خورده است. پنج سال پس از رفتن این نهاد از هائیتی، هرج‌ومرج حاکم است و باندها گسترده شده‌اند.
این کارشناس با ابراز تاسف از اینکه آریل هنری به مداخله‌هایی متوسل می‌شود که همیشه در ایجاد ثبات در این کشور شکست خورده است، گفت: وضعیتی که ما تجربه می‌کنیم واقعاً وخیم است. این نتیجه شکست غرب است که مسئول فقری است که ما در آن زندگی می‌کنیم.
«ادی لوسین» استاد دانشگاه هائیتی نیز در انتقادی شدید گفت اگر کشور را قبل و بعد از ماموریت‌های سازمان ملل مقایسه کنید، می‌بینید که میزان ناامنی افزایش یافته و آدم‌ربایی، قتل و سرقت بیشتر شده است.
وی همچنین به موج مهاجرت مردم هائیتی به دلیل وضعیت حاضر اشاره کرد و گفت: از نظر امنیتی، این ماموریت‌ها یک فاجعه هستند، آن‌هاا فقط به بدتر شدن شرایط زندگی مردم کمک کرده‌اند.
کارشناسان در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپانیا در انتقاد از پیامدهای باز شدن پای خارجی‌ها به این کشور گفتند: نباید فکر کنیم که برای حل مشکلات ما می‌آیند. آن‌ها می‌توانند برخی از رهبران باندها که در برابر زمین گذاشتن سلاح مقاومت می‌کنند را از بین ببرند، اما این اشغال به ناامنی پایان نمی‌دهد.
جوزف افزود: این به ما بستگی دارد که خودمان را سامان دهیم، سرنوشت کشور را به دست خود بگیریم. اینکه خارجی‌ها را صدا بزنند که بیایند و ما را از وضعیتی خارج کنند که خود آن‌ها ما را در آن قرار داده‌اند، معنا ندارد.
لوسین نیز طرفدار چنین عملیاتی نیست و معتقد است که این کار فقط موجب می‌شود تا شخصیت‌هایی به قدرت برسند که می‌توانند سلطه غرب بر کشور را تداوم بخشند.
