توپ ریاض در زمین تهران!

وزیر کشور عراق که از روز شنبه برای گفت‌وگو با مقامات ایرانی در ارتباط با موضوع اربعین و انعقاد یادداشت تفاهمی در همین زمینه به تهران سفر کرده است صبح روز یک‌شنبه در نشست مشترک با همتای ایرانی خود اعلام کرد: ولیعهد عربستان به طور رسمی از وی خواسته تا عراق به عنوان واسطه بین تهران و ریاض برای کاهش تنش‌ها عمل کند.

قاسم الارجی در دیدار با همتای ایرانی خود با اشاره به سفر اخیرش به عربستان و دیدار با ولیعهد این کشور گفت: محمدبن سلمان به طور رسمی از من درخواست کرد تا عراق واسطه‌ای بین ایران و عربستان برای کاهش تنش‌ها باشد. پیش از این نیز ملک سلمان این درخواست را داده بود. من هم به آنها گفتم که شما باید با احترام و بهترین وجه با حجاج ایرانی رفتار کنید و اجازه دهید آنها وارد قبرستان بقیع شوند که طرف عربستانی هم وعده‌هایی در این زمینه دادند و الان هم بقیع به روی حجاج ایرانی باز است. ما معتقدیم روابط دوستانه ایران و عربستان به تامین امنیت منطقه کمک می‌کند.

این بار اول نیست که بحث وساطت عراق بین ایران و عربستان مطرح می‌شود، موضوعی که عراقی‌ها نیز برای نشان دادن و تاثیرگذاری‌شان از آن استقبال کرده و بر اهمیت مذاکره میان ایران و عربستان برای کاهش تنش‌ها و بهبود روابط دو کشور تاکید کرده‌اند.

در همین چارچوب در اواسط ژانویه ۲۰۱۷ ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق در مصاحبه‌ای با خبرگزاری صدا و سیما درباره میانجی‌گری این کشور در روابط ایران و عربستان گفت: این اقدامات از سال گذشته ادامه دارد و من پیام‌هایی میان دو کشور رد و بدل کرده‌ام. عربستان و ایران در غرب و شرق عراق قرار دارند و هرگونه بحران در روابط این دو کشور، عراق را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد و نزدیکی روابط این کشورها به نفع عراق نیز خواهد بود.

وزیر امور خارجه عربستان نیز در اسفندماه سال گذشته در سفر غیرمنتظره‌ای که به عراق داشت گفت: بی‌طرفی عراق می‌تواند به بهبود روابط تهران ـ‌ ریاض کمک کند.

به گزارش ایسنا، دفتر وزیر امور خارجه عراق پس از دیدارهای عادل الجبیر با مقامات این کشور بیانیه‌ای منتشر و اعلام کرد: عادل الجبیر در بغداد تاکید کرده است که موضع بی‌طرفانه عراق می‌تواند زمینه را برای بهبود روابط ایران و عربستان فراهم کند.

چند روز بعد از این اظهارنظر وزیر خارجه کشورمان در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به پرسشی در مورد رابطه تهران و ریاض و اظهارات اخیر وزیر خارجه عربستان در جریان سفر به بغداد، مبنی بر این‌که عراق بی‌طرف می‌تواند میانجی بین ایران و عربستان باشد و این‌که به طور کلی جمهوری اسلامی نیازی به میانجی‌گری در این ارتباط احساس می‌کند؟ گفت: احساس نمی‌کنیم که نیازی به میانجی وجود داشته باشد. البته نسبت به کشورهایی که اظهار تمایل کرده بودند که در ایجاد ارتباط بین ایران و عربستان نقش مثبتی ایفا کنند، موضع مخالف اتخاذ نکرده، هیچ کدام را رد نکردیم و مثبت برخورد کردیم، چراکه ایران نیازی به تنش ندارد.

ظریف تاکید کرد: مشکل موجود در این زمینه، مساله میانجی نیست، مشکل در این است که عربستان احساس می‌کند که برای پیشبرد سیاست‌هایش در منطقه نیاز به ایجاد تنش دارد، عربستان با این سیاست به دنبال احیای فضایی علیه ایران است که قبلا به آن عادت کرده بود، در حالی که باید دست از این سیاست متوهمانه بردارد.

وی با اشاره به آثار منفی سیاست‌های تنش‌زای عربستان در منطقه از جمله، حمله این کشور به یمن، ‌اظهار کرد: این حمله جز ناامنی، ‌ترور و تقویت گروه‌های تروریستی چه فایده‌ای برای عربستان داشته است؟ به نظرم ضرورت دارد که هر چه زودتر تمام کشورهای منطقه بررسی هوشمندانه‌ای از سیاست‌های گذشته خود داشته باشند و در ادامه این بررسی به این نتیجه برسند که راه مشکلات در منطقه گفت‌وگو و مذاکره میان کشورهای منطقه است، ‌نه وابستگی نظامی به نیروهای خارجی و تلاش برای درگیر کردن آنها در منطقه. آن وقت است که چه با میانجی یا بدون میانجی می‌توان مشکلات را حل کرد.

ظریف با تاکید بر این‌که در ارتباط با سوال مطرح شده، موضوع میانجی نیست، بلکه خواست سیاسی عربستان است، ادامه داد: در همین چارچوب ریاض باید توهماتی را که برای گسترش تنش در منطقه به آن متوسل شده است، کنار بگذارد و مسیر گفت‌وگو و تعامل را انتخاب کند.

به گزارش ایسنا، در مدت زمانی که از قطع روابط ایران و عربستان می‌گذرد تا کنون چندین بار کشورهای مختلف از جمله روسیه، پاکستان، اندونزی نیز برای میانجی‌گری بین ایران و عربستان اعلام آمادگی کردند ولی تاکید عراقی‌ها در این زمینه پررنگ‌تر بوده است.

عمار حکیم رئیس ائتلاف شیعیان عراق در تیرماه سال جاری در اظهارنظری در خصوص تبلیغات بی‌اساس هلال شیعی در منطقه اظهارکرد: ما می‌گوییم ایران هراسی و شیعه هراسی و برانگیختن ترس در مورد کشورهایی مشخص به حل مشکلات کمکی نمی‌کند، این کشورها در منطقه حضور دارند و دارای نفوذ و حضور هستند، برادران ما در عربستان بهتر است پشت میز گفت‌وگو بنشینند. ما می‌دانیم که جمهوری اسلامی ایران طرحی را برای آغاز گفت‌وگوها پیشنهاد داده است و از امیر کویت خواست که در این چارچوب ایفای نقش کند. از سوی دیگر عراق نیز می‌تواند در نزدیک ساختن دیدگاه‌های ایران و عربستان نقش مثبت ایفا کند. باید با یکدیگر گفت‌وگو کنیم. این کشورها باید با هم گفت‌وگو کنند و نگرانی‌های یکدیگر را رفع کنند، در غیر این صورت همه متضرر خواهند شد.

در ۱۰ مرداد سال جاری در حاشیه نشست کمیته اجرایی سازمان همکاری‌های اسلامی با موضوع تحولات فلسطین که با حضور نمایندگان بیش از ۴۴ کشور اسلامی در استانبول برگزار شد هنگام ورود وزیران خارجه به سالن نشست، عادل الجبیر با هدف مصافحه به سوی محمد جواد ظریف آمد و پس از در آغوش کشیدن وی با هم گپ و گفتی کوتاه داشتند که این مساله بازتاب وسیعی در رسانه‌های جهانی و منطقه داشت.

هر چند وزیر امور خارجه کشورمان در مصاحبه با خبرگزاری صداو سیما این اقدام همتای عربستانی خود را عادی و حرکتی در عرف دیپلماتیک دانست و گفت: دلیل این کار هم احترام متقابل و هم دوستی دیرینه‌ای بود که با جبیر داشتم اما مصافحه دو وزیر بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان را به این سمت سوق داد که “عربستان در حا نزدیک شدن دشمنش (ایران) است.

یک روزنامه فرامنطقه‌ای در تحلیلی نوشت: دعوت محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از مقتدی صدر و دست دادن عادل الجبیر با محمدجواد ظریف و همچنین عازم شدن حجاج ایرانی به عربستان نشان می‌دهد که عربستان برای ایجاد روابط با ایران تلاش می‌کند سیاستش را تغییر دهد.

روزنامه فرامنطقه‌ای رای الیوم در تحلیلی به قلم عبدالباری عطوان نوشت: وقتی که گفتیم عربستان سیاستش را تغییر داده است و در مقابل ایران و محورش سیاست باز در پیش گرفته است در حد طالع‌بینی یا حدس و گمان نبود و دعوت محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان از مقتدی صدر برای سفر به عربستان و استقبال گرم از او این تغییر سیاست را تایید می‌کند. زمانی که دکتر محمد صالح بن طاهر بنتن، وزیر حج عربستان از رئیس سازمان حج و زیارت ایران دعوت کرد تا به عربستان برود و در مورد دلایل عدم حضور حجاج ایرانی برای انجام مناسک حج گفت‌وگو کنند، روشن بود که پادشاهی عربستان خواهان ایجاد روابط با ایران از این راه یا راه‌های دیگر بود.

وزیر امور خارجه کشورمان در اواخر هفته گذشته در آخرین موضع‌گیری خود در ارتباط با روابط ایران و عربستان اعلام کرد: توسعه روابط با کشورها به ویژه همسایگان از اولویت‌های ایران است و بهبود روابط ایران و عربستان نیازمند احترام متقابل و احترام به منافع مشترک است.

ظریف در گفت‌وگویی کوتاه با ایلنا در پاسخ به این سوال که روابط تهران و ریاض در دولت دوازدهم به سمت و سوی تنش‌زدایی حرکت خواهد کرد؟ گفت: ایران هیچ تمایلی برای ادامه تنش در روابط میان تهران و ریاض را ندارد.

او با بیان این‌که یکی از مهم‌ترین اهداف و اولویت‌های ایران گسترش و توسعه روابط با کشورها به ویژه همسایگان‌مان است، اظهار کرد: بهبود روابط ایران و عربستان نیازمند احترام متقابل و احترام به منافع مشترک و پایان دادن به سیاست‌هایی است که به جنگ و افراط در منطقه دامن می‌زند.

به گزارش ایسنا، با توجه به تغییر رویکرد عربستان به طور شفاف و صریح که خواستار میانجی‌گری عراق میان خود و ایران شده است و از سویی برخی اقدامات از جمله همکاری این کشور در پذیرایی از حجاج ایرانی و صدور ویزا برای هیات کنسولی ایران، مصافحه ظریف و جبیر و موافقت تهران با سفر هیاتی از عربستان برای بازدید از سفارت این کشور در ایران، باید دید آیا از نظر تهران این اقدامات برای آغاز گفت‌وگو یا پذیرش میانجی‌گر کافی است یا خیر؟

ایسنا