همان‌گونه که در گزارش نشست کارگروه سازمان‌دهی و رسیدگی به پیشرفت امور «همایش بین‌المللی حزب‌های کمونیست و کارگری» در آبان ماه اشاره شده بود، این همایش در روزهای ۱۹ تا ۲۱ آذر ۱۴۰۰ (۱۰ تا ۱۲ دسامبر ۲۰۲۱) به‌دلیل محدودیت‌های همه‌گیری کرونا به صورت آنلاین، با شرکت هیئت‌های نمایندگی ۷۳ حزب برگزار شد.

این همایش‌ها در بیش از دو دههٔ اخیر در پاییز هر سال (به غیر از سال ۲۰۲۰ که به دلیل همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ برگزار نشد) به طور حضوری در یکی از کشورهای جهان برگزار شده است. حزب ما در سال‌های اخیر عضو فعال کارگروه تدارک و برگزاری این همایش‌ها بوده است و همواره تلاش کرده است که بحث و بررسی مبارزهٔ مردم ایران و خاورمیانه در راه دموکراسی، صلح، عدالت، و ترقی را در دستور کار این همایش‌ها، و تحلیل‌ها و ارزیابی‌های خود را در اختیار حزب‌های برادر بگذارد.

در نشست اخیر کارگروه تدارک همایش‌ها توافق شده بود که مسئولیت برگزاری همایش آنلاین امسال به دو حزب کمونیست یونان و ترکیه محول شود که داوطلب این کار شده بودند. تدارک این همایش در چهار هفتهٔ گذشته با همکاری و هماهنگی حزب‌های عضو کارگروه با حزب‌های کمونیست یونان و ترکیه صورت گرفت. موضوع‌های اصلی همایش امسال چنین بود: «تحولات اقتصادی، سیاسی، و نظامی بین‌المللی. تجربهٔ مبارزهٔ حزب‌های کمونیست و کارگری و ملّت‌ها. همبستگی با کوبا، با مردم فلسطین، و با همهٔ ملّت‌هایی که با تحریم‌ها، توطئه‌ها، و تجاوزهای امپریالیستی مبارزه می‌کنند.» کارگروه تدارک همایش پس از بررسی موضوع‌های عمدهٔ روز، پیشنهادهایی را دربارهٔ مسائل نظری و عرصه‌های کارزار مشخص و مشترک حزب‌های کمونیست و کارگری جهان در سال ۲۰۲۲، به صورت طرحی اولیه برای بحث و مداقه نمایندگان شرکت‌کننده در همایش امسال تدوین و تنظیم کرد و به آنها ارائه داد، تا پس از بررسی جمعی، به تصویب نهایی برسد. متن نهایی این سند به‌زودی منتشر خواهد شد.

در جلسهٔ گشایش همایش آنلاین حزب‌های کمونیست و کارگری جهان در روز جمعه ۱۹ آذر، نخست رفیق دیمیتریس کوتسومپاس، دبیرکل حزب کمونیست یونان، و سپس رفیق کمال اوکویان، دبیرکل حزب کمونیست ترکیه، سخنرانی کردند و به هیئت‌های نمایندگی حاضر خوشامد گفتند. رفیق کوتسومپاس در سخنان خود وضعیت کنونی جهان را، وضعیت تشدید درگیری انحصارها و رقابت و تضاد بین‌امپریالیستی توصیف کرد.  او در بخشی از سخنان خود گفت:

“این دوران، دوران حتمی سرنگونی نهایی وحشیگری سرمایه‌داری و ساختمان جامعهٔ جدید سوسیالیستی-کمونیستی، فارغ از کاستی‌ها و اشتباه‌های گذشته است. این بدان معنا نیست که ما دشواری‌های ناشی از توازن نامطلوب نیروها در سطح جهان و تضادهای بین‌امپریالیستی مهم در منطقهٔ خودمان و در سطح بین‌المللی را نادیده بگیریم.”

رفیق کمال اوکویان، بر پایهٔ ارزیابی حزب کمونیست ترکیه از اوضاع جهان که در مجموع با ارزیابی‌های حزب کمونیست یونان همخوان است، در سخنرانی جلسهٔ گشایش موضعی مشابه با رفیق یونانی گرفت، اما بر نیاز به حضور جنبش کمونیستی تجدید قوا شدهٔ مؤثری که انقلابی و ضدامپریالیستی باشد تأکید کرد و گفت که نبود چنین جنبشی، مانع از عمل مشترک و اثرگذار کمونیست‌ها در سال‌های اخیر شده است. وی افزود: “از این دورهٔ تاریخی بحران و تناقض خوب استفاده نکردیم. جنبش بین‌المللی کمونیستی باید چشم‌انداز انقلابی، استراتژیک، و منسجمی داشته باشد… موضعی مانند این داشته باشیم که ‘دعوت به دموکراسی باید در اولویت دوم قرار گیرد.’ می‌پرسند: آیا این خطی ماجراجویانه است؟ نه. ما باید به دورهٔ سرپوش گذاشتن بر هدف‌های سوسیالیستی‌مان پایان دهیم. باید خواستار تحوّل نظری و سیاسی شویم.”

در ادامهٔ کار همایش، نمایندگان حزب‌های حاضر صحبت کردند و به موضوع‌های مشخص و محوری مورد نظر خود پرداختند و دربارهٔ محورهای اصلی مبارزه در کشورهای خود اطلاع‌رسانی‌های مفیدی کردند. مهم‌ترین محورهای مورد توجه نمایندگان عبارت بود از: پیشرفت‌های اقتصادی استراتژیک جمهوری خلق چین و تأثیر آن بر مبارزهٔ جهانی در راه صلح و پیشرفت در جهان، همه‌گیری کووید-۱۹ و ضرورت مبارزه برای واکسیناسیون سریع  همهٔ مردم جهان از راه تولید و توزیع گستردهٔ واکسن‌های کارآ و ارزان‌قیمت کووید-۱۹، “رادیکال شدن” نیروهای راست افراطی در جهان، و خطر گسترش بی‌سابقهٔ نظامیگری و وقوع جنگ‌های مهیب که با قدرت‌گیری راست افراطی جدّی‌تر می‌شود. نمایندهٔ رهبری حزب کمونیست کوبا در سخنرانی خود خواستار توقف اقدام‌های خصمانهٔ آمریکا- از جمله محاصرهٔ اقتصادی کوبا- شد که نقض خشن قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل متحد است. رفیق محمد امیدوار، سخن‌گوی کمیتهٔ مرکزی حزب تودهٔ ایران، از طرف حزب ما در این همایش صحبت کرد. متن کامل سخنان رفیق امیدوار را در ادامه می‌خوانید.

سخنرانی نمایندهٔ حزب تودهٔ ایران

رفقای گرامی،

مایلم از این فرصت استفاده کنم و به نمایندگی از حزب تودهٔ ایران، از حزب‌های برادر، حزب کمونیست یونان و حزب کمونیست ترکیه، به‌خاطر تدارک مشترک این همایش آنلاین فوق‌العادهٔ حزب‌های کمونیست و کارگری در بحبوحه اوضاع چالش‌برانگیز کنونی تشکر کنم.

این تبادل نظر و تحلیل بین‌المللی در مقطع پیچیده‌ای صورت می‌گیرد که نظم کهن و سرمایه‌داری انحصاری، نیروهای صلح و پیشرفت در سراسر جهان را با چالش‌های عمده‌ای مواجه کرده است. امروزه، در حالی که یورش سرمایهٔ انحصاری و تلاشش برای حفظ سرکردگی امپراتوری‌اش ادامه دارد، زحمتکشان جهان نه‌فقط ناگزیرند برای تأمین حقوق بنیادی و معیشت خود پیکار کنند، بلکه مجبورند با تباهی و آسیب‌های ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹و تغییرهای جدی و برگشت‌ناپذیری که در جامعه پدید آورده است، دست و پنجه نرم کنند.

رفقای عزیز،

آسیب‌های ناشی از کووید-۱۹، گسترش هرج‌ومرج اقتصادی و فقر، مهاجرت انبوه و نابسامان از کشورهای فقیر و جنگ‌زده، و بحران جهانی محیط‌زیست، به‌وضوح بر این واقعیت تأکید دارد که الگوی اقتصادی نولیبرالی شکست خورده است. نیروهای سیاسی لیبرال و سوسیال دموکرات که برای نولیبرالیسم و «راه سوم» بازار‌گرمی کرده‌اند، نتوانسته‌اند راه‌حل‌های واقعی و عملی برای چالش‌های عمدهٔ پیش روی مردم ارائه دهند. زوال چشمگیر این نیروها راه را برای ظهور نیروهای نوفاشیست و راست‌گرای افراطی در اروپا، آمریکای شمالی، و آمریکای جنوبی باز کرده است. وخیم شدن اوضاع اجتماعی و اقتصادی و یورش نیروهای نولیبرال به چپ، جنبش‌های کارگری، و نیروهای ترقی‌خواه نیز به ظهور و قدرت‌گیری راست افراطی کمک کرده است.

در آمریکا و اتحادیهٔ اروپا، مدیریت فاجعه‌بار همه‌گیری کنونی- با دست‌کم ۷۵۰ هزار  مورد مرگ در آمریکا و بیش از ۱٫۵ میلیون قربانی در اروپا، که همچنان رو به افزایش است- بار دیگر شکست سرمایه‌داری و ساختارهای نهادین آن را نشان داد.

در همین حال، کشور ایران نیز در زیر حکومت دیکتاتوری وحشیانه‌ای که شیفتهٔ سرمایه‌داری و شوک‌درمانی‌های نولیبرالی تجویز شده توسط صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است، درگیر پیامدهای فاجعه‌بار کووید-۱۹ است. حتی بر اساس آمار رسمی بسیار تردیدآمیز خودِ حکومت ایران، تا کنون بیش از شش میلیون ایرانی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و بیش از ۱۳۰ هزار نفر بر اثر ابتلا به کووید جان خود را از دست داده‌اند. در عرصهٔ محیط‌زیست، سیاست‌های فاجعه‌بار حکومت ایران نه‌فقط به زوال و ویرانی بسیاری از منابع طبیعی کشور منجر شده، بلکه موجب کمبود شدید آب در مناطقی از ایران و آلودگی خطرناک هوا در بسیاری از نواحی ایران نیز شده است. این وضع، ابراز مداوم و مکرر خشم مردم را به دنبال داشته است که از جمله در تظاهرات عظیم اخیر کشاورزان و مردم اصفهان در اعتراض به کمبود آب شاهد آن بودیم. این رشته تظاهرات با سرکوب وحشیانه [نیروهای سرکوبگر حکومت] مواجه شد.

توازن نیروها در سطح جهان

رفقا،

همین چندی پیش، ما صد و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب کبیر سوسیالیستی اکتبر را جشن گرفتیم که جهان را تغییر داد و برای نخستین بار در عمل ثابت کرد که جایگزینی برای سرمایه‌داری وجود دارد. در پی فروریزی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و دولت‌های سوسیالیستی در اروپای شرقی، که نظریه‌پردازان سرمایه‌داری آن را «پایان تاریخ» تفسیر کردند، جنبش کمونیستی و کارگری متحمل عقب‌نشینی‌هایی شد. با وجود این، سی سال پس از آن فروریزی، آرمان‌های مارکس، انگلس، و لنین برای ایجاد دنیایی بهتر و عاری از استثمار بار دیگر در قرن بیست‌ویکم آشکار و زنده است، و بار دیگر قدرت‌های امپریالیستی را به وحشت انداخته است.

به نظر ما، توازن نیروها در سطح جهان به‌آرامی اما به‌یقین بر ضد سرکردگی آمریکا در حال تغییر است، زیرا آمریکا دیگر قادر به حفظ و تحکیم «نظم بین‌المللی» به سود خود نیست. این تغییر تدریجی همچنین ناشی از توسعهٔ اقتصادی، رشد، و پیشرفت چشمگیر چین در عرصهٔ فناوری است. آمریکا و متحدان اروپایی اصلی‌اش برای مقابله با این تغییر وضع، جهان را به سمت جنگ سرد خطرناکی سوق می‌دهند که چین را هدف قرار داده است؛ حتی در حالی که چین فعالانه از هرگونه موضع‌گیری تهاجمی پرهیز می‌کند. آمریکا، بریتانیا، و استرالیا با شتاب به سمت تقابل عمدهٔ دیگری در منطقهٔ اقیانوس آرام گام برمی‌دارند، و ائتلاف‌های فراملی مانند «کواد» (متشکل از آمریکا، هند، ژاپن، و استرالیا) تشکیل شده‌اند که آشکارا تحریک‌آمیزند. اگر در عمل احتیاط جدّی نشود، این مقابله‌جویی‌ها می‌تواند به‌سرعت از به‌اصطلاح «جنگ سرد» به جنگ گرم واقعی فراروید، که کاملاً فاجعه‌بار خواهد بود.

همبستگی با کوبا ضروری است!

آمریکا ثابت کرده است که به‌خاطر پیگیری منافع و سیاست‌های امپریالیستی خود حاضر است از استیلای مالی جهانی خود به عنوان سلاح علیه هر کشور یا ملتی- به‌ویژه علیه کوبا، و نیز ایران- استفاده کند. فقط نیروهای مترقی‌اند که با چنین تاکتیک‌های رذیلانه و غیرانسانی مخالفت می‌کنند، در حالی که به‌اصطلاح «جامعه بین‌المللی» زیر سلطهٔ لیبرال دموکرات‌ها و سوسیال دموکرات‌ها در آمریکا و اروپا، و نیز رسانه‌های شرکتی، در قبال آن یا سکوت می‌کنند یا حتی از آن حمایت ضمنی می‌کنند.

آمریکا همچنان انقلاب کوبا و آرمان‌ها و دستاوردهایش را تهدیدی بدخواهانه در قاره آمریکا می‌نمایاند. هدف تحریم‌ها و محاصرهٔ غیرانسانی آمریکا علیه کوبا که از دههٔ ۱۹۶۰ [۱۳۴۰] آغاز شد و تا امروز ادامه دارد، خنثی کردن تلاش‌های کوبا برای ادامهٔ ساختن سوسیالیسم در آن کشور است. دولت ترامپ آشکارا علیه حق کوبا در تعیین آیندهٔ خودش موضع گرفت. دولت بایدن نیز نه‌فقط هیچ تغییر ملموسی در این موضع خصمانهٔ آمریکا نداده، بلکه تلاش کرده است با هدف سرنگون کردن دولت سوسیالیستی، به ناآرامی در داخل کوبا دامن بزند. حزب تودهٔ ایران همواره حامی سرسخت انقلاب کوبا و هدف‌های والای آن برای ساختن سوسیالیسم بوده است، و همچنان در کنار مردم کوبا و حزب کمونیست کوبا خواهد ایستاد.

رفقای گرامی،

روز دوشنبه ۲۹ نوامبر [۸ آذر]، ما روز جهانی همبستگی با مردم فلسطین در برابر کارزار بی‌وقفه تجاوز، سرکوب وحشیانه، و نقض آشکار حاکمیت ملی فلسطینی‌ها را برگزار کردیم؛ کارزاری تهاجمی که اسرائیل و شریکانش- و پیش از همه آمریکا- به فلسطینیان تحمیل کرده‌اند.

دولت های پی‌درپی آمریکا با وجود اینکه مدعی به رسمیت شناختن حقوق ملی قانونی ملت فلسطین بوده‌اند، برای واداشتن دولت اسرائیل به عمل کردن به مسئولیت‌هایش بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل متحد- یعنی احترام گذاشتن به حق مردم فلسطین برای داشتن کشور مستقل فلسطین در درون مرزهای ۴ ژوئن ۱۹۶۷، با اورشلیم شرقی به عنوان پایتخت آن، و حق بازگشت همهٔ پناهندگان فلسطینی به وطن- هیچ تلاش جدّی نکرده‌اند. پس از «ابتکار» زشت دونالد ترامپ و همدستانش برای تحکیم سلطهٔ اسرائیل بر ملت فلسطین و قانونی کردن آن، اکنون رئیس‌جمهور بایدن نیز ثابت کرده است که او هم رفتار متفاوتی ندارد؛ حمایت بی‌دریغ آمریکا از اسرائیل همچنان ادامه دارد، که مشوق همدستی شماری از دولت‌های ارتجاعی عرب، و بهره‌گیری از آنها، در تلاش برای منکوب کردن مبارزهٔ شرافتمندانهٔ فلسطینی‌ها در راه کسب آزادی است.

رفقای عزیز،

در چهار دههٔ گذشته، نیروهای گوناگونی در خاورمیانه به وجود آمده‌اند که تأثیری به‌شدّت مخرّب و واپس‌گرایانه بر  زندگی سیاسی و اقتصادی-اجتماعی این منطقه داشته‌اند. همهٔ این نیروها را می‌توان زیر پرچم سیاه «اسلام سیاسی» دسته‌بندی کرد. آنها زیر پوشش دروغین «ضد امپریالیسم» بودن، در پی استقرار و تقویت موقعیت خود در منطقه‌اند.

این نیروها با سکولاریسم، حقوق بشر و دموکراتیک، و برابری جنسیتی به‌شدت مخالف‌اند و دیدگاه‌های واپس‌گرایانهٔ هراس‌انگیزی دارند. آنها با تمام وجود با کوچک‌ترین نشانه‌ای از سوسیالیسم مخالفت می‌کنند. گرایش‌های اقتصادی-اجتماعی آنها به سرمایه‌داری «بازار آزاد» و انباشت ثروت گستردهٔ خصوصی از راه اقتصاد مالی‌شده و رانتی است؛ همان‌طور که ما در جمهوری اسلامی ایران شاهد آن، و پیامدهای دردناکش، هستیم. در چهار دههٔ گذشته، یکی از تأثیرهای ویرانگر نیروهای اسلام‌گرا در کشورهایی که توانسته‌اند به قدرت برسند، از بین بردن نزدیک به کامل هر فرصت و امکانی برای سازمان‌دهی و بسیج جنبش‌های مردمی در راه کسب آزادی و عدالت اجتماعی بوده است. پیامد دیگر حضور این نیروها، فراهم شدن زمینهٔ مداخله امپریالیستی یا تغییر توازن نیروهای محلی به سود امپریالیسم بوده است، که سایهٔ دهشتناک «بالکانیزه شدن» خاورمیانه را بر فراز منطقه افکنده است.

در ایران، اندک مدتی پس از پیروزی انقلاب دموکراتیک ملی سال ۱۳۷۹ [۱۳۵۷]، شاهد ظهور و قدرت‌گیری رژیم «ولایت فقیه» بودیم که در مدت کوتاهی همهٔ نهادهای دولت نوپا را به تصرف خود درآورد. قوه اجرایی، قانون‌گذاری، و قضایی به تصرف رژیمی درآمد که در مقام به‌اصطلاح نمایندهٔ خدا، هر جریان غیرخودی یا قانون مخالف، حتی در مفاد قانون اساسی کشور را زیر چکمه و فرمان خود گرفت. این امر، آغاز تحمیل دیکتاتوری قرون وسطایی وحشیانه‌ای بود که از آن زمان تا کنون، ایران را کاملاً ویران کرده است.

بر اثر تحریم‌های تبهکارانهٔ وزارت خزانه‌داری آمریکا، همراه با تهدید مداوم آن کشور به حمله نظامی به ایران، مبارزهٔ مردم ایران در راه حفظ صلح و تأمین آزادی‌ها و حقوق بشر و دموکراتیک، و برقراری عدالت اجتماعی، دشوارتر شده است. در این مورد هیچ توهّمی نباید داشت که تلاش امپریالیسم آمریکا برای تأمین و حفظ منافع خودش از راه اعمال فشارهای شدید اقتصادی بر اقتصاد ضعیف ایران، پیش و بیش از همه به مردم عادی ایران آسیب می‌رساند.

در شرایط وجود این فشارهای تحمل‌ناپذیر، هر گونه تلاش فعالان حقوق مدنی یا فعالان جنبش کارگری برای سازمان‌دهی و اعتراض، با خشونت شدید و حتی مرگ‌بار رژیم ولایی مواجه می‌شود. در سال‌های اخیر، به‌موازات ظهور و رشد جنبش‌های اعتراضی گوناگون در داخل کشور ما، مردم در مبارزهٔ خود به پیوند درونی پیکار در راه آزادی‌های دموکراتیک، علیه بی‌عدالتی اقتصادی، و برای حفاظت از محیط‌زیست پی برده‌اند.

در چند سال اخیر در ایران، کارگران بخش نفت و گاز، خودروسازان، فولادکاران، معدنچیان، و کارکنان بخش‌های آموزش و بهداشت و درمان با وجود خطرهایی که آنها را تهدید می‌کند، دست به تظاهرات و اعتصاب‌های چشمگیری زده‌اند، تا جایی که امروزه اعتصاب یکی از ویژگی‌های مکرر و متناوب صحنهٔ مبارزهٔ کنونی در داخل ایران شده است. همهٔ اینها نمودار افزایش مشخص آگاهی، هوشیاری، سازمان‌دهی، و پیکارجویی در کشور است.

رفقای گرامی،

همان‌طور که می‌دانید، حزب ما در ماه اکتبر امسال هشتادمین سالگرد تأسیس خود را جشن گرفت. جالب توجه است که حتی منتقدان سرسخت حزب به تأثیر گسترده و عمیقی که حزب ما بر کشور و تاریخ و تحولات معاصر آن داشته است، اذعان دارند. حزب ما با تکیه بر مارکسیسم-لنینیسم به مثابه ابزار و سلاحی در مبارزهٔ پیچیدهٔ پیش رو، و با واقع‌گرایی در ارزیابی مرحلهٔ کنونی توسعه اقتصادی-اجتماعی، توازن نیروها، و به‌ویژه درجهٔ رشد مبارزهٔ طبقاتی در کشور ما، به مبارزه‌اش برای گذار از دیکتاتوری به مرحلهٔ دموکراتیک ملی ادامه می‌دهد. هدف ما تحقق تحولی بنیادی است که در درازمدت به جامعهٔ ما و نیروهای پیشرو آن امکان می‌دهد که راه تحول به سوی سوسیالیسم را به سود طبقهٔ کارگر هموار کند.

نخستین و مهم‌ترین وظیفهٔ ما در وضعیت پیچیده و خطرناک کنونی، مقابله با دیکتاتوری دین‌سالار حاکم و اعتلای جنبش مردمی- فارغ از هرگونه مداخلهٔ خارجی- در مبارزه برای آزادی‌های دموکراتیک، عدالت اجتماعی، و حفاظت از محیط‌زیست است.