ایران و چین تفاهم نامه ای را امضا کرده اند که بر اساس آن قرار است طی ۲۵ سال ۴۰۰ میلیارد دلار از سوی چین در بخش های کلان اقتصادی ایران سرمایه گذاری شود.

به گزارش پترولیوم اکونومیست، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در پایان ماه اوت با همتای چینی خود دیدار داشت تا نقشه راهی برای همکاری استراتژیک چین و ایران ارائه دهد. این قرارداد همکاری در ۲۰۱۶ امضا شده بود.

این قرارداد جدید بسیاری از نکاتی را که در قراردادهای قبلی ایران و چین بود، در بر می‌گیرد و به اطلاع عموم رسانده شده است، ولی بسیاری از نکات خاص و کلیدی این تفاهم نامه جدید در اختیار عموم قرار نمی گیرد.این قرارداد تعادل جهانی بخش نفت و گاز را تغییر میدهد .

ستون مرکزی قرارداد جدید این است که چین ۲۸۰ میلیارد دلار برای توسعه بخش های نفت، گاز و پتروشیمی ایران هزینه می کند.این مبلغ برای دوره پنج ساله اول این قرارداد در ابتدا پرداخت می شود. ولی طبق این تفاهم نامه، پرداخت های بعدی در هر دوره ۵ ساله با توجه به توافق دو طرف پرداخت خواهند شد .

یک سرمایه گذاری ۱۲۵ میلیارد دلاری دیگر هم برای به‌روزرسانی زیرساخت‌های حمل و نقل و تولید ایران امضا شده است که مجدداً در ابتدای هر دوره پنج ساله طبق توافق دو طرف پرداخت خواهد شد .

حضور چین

از جمله منافع شرکتهای چینی طبق این قرارداد این است که اولین حق انتخاب یا رد طرح های جدید، ناتمام یا متوقف شده توسعه میادین نفت و گاز را خواهند داشت. شرکت‌های چینی همچنین اولین حق رد یا قبول انجام پروژه های پتروشیمی در ایران را خواهند داشت که شامل تامین فناوری، سیستم‌ها و کارکنان مورد نیاز تکمیل این پروژه ها می‌شود.

یک منبع ایرانی در این مورد گفت:«این قرارداد شامل پنج هزار پرسنل امنیتی چینی بر روی زمین در ایران می شود تا از پروژه های چین حفاظت کنند و پرسنل و تجهیزات اضافه هم در دسترس خواهد بود تا در صورت لزوم از انتقال نهایی نفت، گاز و پتروشیمی از ایران به چین حمایت کنند. این انتقال از طریق خلیج فارس هم صورت می گیرد .

چین همچنین می‌تواند هر محصول نفت، گاز و پتروشیمی را تا حداقل تخفیف تضمین شده ۱۲ درصد تا ۶ ماه بخرد .

طبق مفاد این قرارداد جدید، چین حق این را دارد تا هزینه تولیدات ایران را تا دو سال دیرتر پرداخت کند. چین همچنین می‌تواند پرداخت هایش را علاوه بر ارز رایج چین، در صورت لزوم با ارز های ضعیفی بپردازد که از تجارت با آفریقا و کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به دست آورده است. یعنی به هیچ وجه از دلار در پرداخت معاملات این کالاها از چین به ایران استفاده نمی‌شود.

با توجه به نرخ تبادل ارز در تبدیل این ارز های ضعیف به ارز قوی که ایران می‌تواند از بانک های غربی دوست بگیرد، چین ۱۲ درصد دیگر تخفیف می‌گیرد. یعنی در کل ۳۲ درصد تخفیف برای تمام خرید های نفت و گاز و محصولات پتروشیمی . این بانک های غربی که با ایران معامله می‌کنند عبارتند از هندلزبنک آلمان، آبربنک اتریش و هالبنک ترکیه.

یک مزیت دیگر این قرارداد برای چین این است که مشارکت نزدیک این کشور در ساخت زیرساخت های تولید ایران کاملاً همراه با طرح «یک کمربند، یک جاده» این کشور است. چین قصد دارد از نیروی کار ارزان در ایران برای ساخت کارخانه ها استفاده کند.

این کارخانه ها توسط شرکت های بزرگ تولیدی چین طراحی و نظارت می شوند و ویژگی ها و عملیات های آنها کاملاً با نمونه‌هایشان در چین مطابقت دارد.

زیرساخت های حمل و نقل

محصولات نهایی تولید شده می‌تواند از طریق مسیر هایی که به خاطر مشارکت فزاینده در حمل و نقل ایران ساخته و توسعه داده شده اند، وارد بازارهای غرب شوند.

پیش نویس این قرارداد توسط اسحاق جهانگیری، معاون رئیس جمهوری ایران در اواخر ماه اوت به رهبر ایران تقدیم شد. طبق این قرارداد، یک پروژه برای برقی کردن راه آهن ۹۰۰ کیلومتری تهران به مشهد اجرایی می‌شود. جهانگیری اضافه کرد طرح هایی برای ساخت قطار فوق سریع تهران _ قم _ اصفهان و توسعه این شبکه پیشرفته به شمال غرب از طریق تبریز هم وجود دارد. تبریز محل چندین سایت نفت و گاز و پتروشیمی در ایران است و خط لوله گاز تبریز  _ آنکارا از این شهر آغاز می‌شود.

تبریز نقطه محوری جاده ابریشم جدید با طول ۲۳۰۰ کیلومتر است که شهر ارومچی چین را به تهران متصل می‌کند و در این بین از قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان می‌گذرد و بعد از طریق ترکیه به اروپا می‌رسد.

طرح این خط لوله احتیاج به همکاری روسیه دارد، بنابراین این قرارداد شامل مشارکت یک شرکت روسی هم می‌شود .

منافع برای ایران

سه نکته مثبت برای ایران در این قرارداد ۲۵ ساله وجود دارد .اولین منفعت ایران مربوط می‌شود به حضور چین در بین پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل . روسیه هم که در این قرارداد حضور خواهد داشت، به همراه آمریکا، انگلیس و فرانسه از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل است.

یک منبع ایرانی اعلام کرد:« برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران و تشویق آمریکا به نشستن بر سر میز مذاکره، ایران حالا ۲ رای از ۵ رای شورای امنیت سازمان ملل را در اختیار دارد. حضور غیرمنتظره محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در اجلاس جی هفت در ماه اوت به دعوت امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، نشان می‌دهد که شاید ایران رای یک عضو دیگر را هم داشته باشد.

نکته مثبت دوم برای این است که این قرارداد به ایران اجازه می دهد تولید نفت و گاز را از میادین نفتی کلیدی خود افزایش دهد .چین قبول کرده توسعه فاز ۱۱ میدان نفتی بزرگ پارس جنوبی ایران را سرعت ببخشد. شرکت نفت دولتی چین پس از بیرون رفتن شرکت فرانسوی توتال، سهم خود را از این میدان نفتی تا سی درصد افزایش داد.

شرکت نفت دولتی چین از آن زمان پیشرفت چندانی در توسعه این فاز نداشته است ولی ۳۰ درصد سهم این شرکت به علاوه تخفیف قیمت بازار جهانی برای صادرات میعانات گازی و گاز طبیعی مایع شاید این روند را تغییر دهد .

چین همچنین توافق کرده تولید در میادین نفتی غرب کارون در ایران را ۵۰۰ هزار بشکه در روز تا پایان سال ۲۰۲۰ افزایش دهد.

منفعت نهایی این قرارداد برای ایران این است که چین توافق کرده واردات نفت ایران را در نقض تحریم‌های آمریکا افزایش دهد.

اطلاعات گمرک چین نشان می‌دهد این کشور بیش از ۹۵۲ هزار بشکه نفت خام از ایران در ماه جولای وارد کرده که ۲.۷ درصد به صورت ماهانه افزایش داشته است.

طبق گزارش منابع ایرانی، رقم واقعی واردات نفت ایران توسط چین بالاتر است و بشکه های اضافی در ذخایر شناور در اطراف چین نگهداری می‌شوند و از گمرک این کشور عبور نکرده اند تا در آمار رسمی ثبت شوند.

تسنیم