روز ۲۰ اسفند ۱۴۰۰، گابریل بوریک (بوریچ)، نامزد انتخاباتی ائتلاف چپ و جوان‌ترین رئیس‌جمهور برگزیدهٔ مردم شیلی، کار خود را آغاز خواهد کرد. او اعلام کرده است که از راه اصلاح آتی قانون اساسی، تأمین و تضمین حقوق اجتماعی مردم، و پیکار با نابرابری‌های اجتماعی- اقتصادی، قصد دارد وضعیت کشور را متحول کند.
چندی پیش، گابریل بوریک ۳۵ ساله در برابر ده‌ها هزار نفر که برای جشن گرفتن پیروزی او در مرکز شهر سانتیاگو گرد آمده بودند سخنرانی کرد و نکات اصلی برنامهٔ خود را یادآور شد: حقوق اجتماعی بیشتر، لغو نظام بازنشستگی خصوصی، تقویت اساسی نظام بهداشت و درمان همگانی، دفاع از حقوق زنان، و حفاظت از محیط‌زیست. او قول داد که “رئیس‌جمهور همهٔ مردم شیلی” خواهد بود..
پیروزی گابریل بوریک در انتخابات ریاست‌جمهوری شیلی نشان‌دهندهٔ تمایل مردم به زدودن میراث اقتصادی-اجتماعی و سیاسی دیکتاتوری نظامی آگوستو پینوشه (۱۳۵۲ تا ۱۳۶۹) است. سابقهٔ مبارزات سیاسی بوریک به ده سال پیش باز می‌گردد، به زمانی که او در دانشگاه سانتیاگو در رشتهٔ حقوق تحصیل می‌کرد. وی فعالیت گسترده‌ای در جنبش مبارزاتی عظیم دانشجویی ۱۳۹۰/۲۰۱۱ داشت که توانست دانشجویان و دانش‌آموزان مؤسسات آموزشی دولتی و خصوصی شیلی را بسیج کند. این جنبش خواستار اصلاح نظام آموزشی با مشارکت واقعی دولتی دموکرات به منظور پایان دادن به نابرابری‌های اجتماعی بود. او در سراسر کارزار مبارزات انتخاباتی اخیرش نیز بارها تأکید کرد که تحصیل، یک امتیاز برای گروهی خاص نیست، بلکه یک حق برای همگان است. سه سال بعد از جنبش دانشجویی مزبور، گابریل بوریک به عنوان نمایندهٔ پارلمان از منطقهٔ مگلان انتخاب شد. در سال ۱۳۹۶، او در ایجاد ائتلاف “جبهه وسیع” فعالانه شرکت کرد.
گابریل بوریک در جریان مبارزات انتخاباتی اخیر یادآور شد که “روند کار مجلس مؤسسان قانون اساسی” را که تشکیل آن دستاورد اصلی جنبش اجتماعی دو سال پیش علیه نابرابری‌هاست، ادامه خواهد داد. مردم شیلی در بهار امسال نمایندگان مجلس مؤسسان را برگزیدند تا قانون اساسی جدیدی را تدوین و جایگزین قانون بازمانده از دورهٔ دیکتاتوری آگوستو پینوشه کنند. همه‌پرسی تشکیل مجلس مؤسسان در سال گذشته انجام شد که بیش از ۸۰ درصد مردم شیلی به آن رأی آری دادند. گابریل بوریک در کارزار همه‌پرسی به سود تشکیل مجلس مؤسسان شرکت فعال داشت.
گابریل بوریک در جمع هواداران خود در روزهای انتخابات تأکید کرد که “مردم متحد هرگز شکست نخواهند خورد”. او با اشاره به نیروهای فاشیست هوادار خوزه آنتونیو، رقیب انتخاباتی‌اش در دور دوم رأی‌گیری که عده‌ای از افسران پلیس نیز در میان آنها دیده می‌شدند، گفت که کار در “آینده آسان نخواهد بود”. وی از حامیان خود خواست که “اگر در دولت آینده اشتباه کنیم، بسیج شوید، و به ما کمک کنید تا مسیر را تصحیح کنیم،” که نشان از توجه او به پایگاه اجتماعی جنبش عدالت‌خواهی دارد. اوضاع اقتصادی و مالی کشور و حفاظت از محیط‌زیست از دیگر چالش‌های اساسی‌اند که دولت آینده با آن روبه‌رو خواهد بود است. گابریل بوریک هشدار می‌دهد: “رشد اقتصادی بر پایهٔ نابرابری‌های اجتماعی دوام ندارد. فقط انسجام اجتماعی می‌تواند ما را به سمت توسعهٔ پایدار واقعی سوق دهد.” وی از همهٔ بخش‌های جامعه که در دههٔ گذشته برای ایجاد دگرگونی‌های بنیادی و دموکراتیک بسیج شده‌اند خواست که به تلاش‌های خود ادامه دهند: “می‌خواهم به شما بگویم که تعهد شما پس از انتخابات هم باید ادامه یابد… در دورهٔ دولت ما، تعهد شما باید تقویت شود. تعهد من، مراقبت پیوسته از دموکراسی واقعی است، که در آن محله‌ها و سازمان‌های اجتماعی نقش موتور محرک دارند، زیرا بدون مردم، دموکراسی وجود ندارد.”
رئیس‌جمهور جدید شیلی وعده داده است که به دوران پینوشه، که خصوصی‌سازی و نولیبرالیسم را با تمام توان به پیش برده است، پایان دهد. پایان دادن به نظام بازنشستگی خصوصی و شخصی و ایجاد صندوق‌های بازنشستگی همگانی و دولتی، و اصلاح نظام بهداشت و درمان و آموزش که به طور عمده خصوصی و خارج از دسترس اکثریت مردم شیلی است، از دیگر وعده‌های برنامه‌یی رئیس‌جمهور منتخب شیلی است. گابریل بوریک همچنین خواهان برقراری طرح خدمات اجتماعی عمومی-دولتی است.
موانع سر راه
سباستین ولوت، استاد مؤسسهٔ مطالعات پیشرفته در آمریکای لاتین، به مشکلات و موانع موجود در راه اجرای برنامه‌های پیشنهادی رئیس‌جمهور جدید اشاره می‌کند و می‌گوید: “گابریل بوریک در پارلمان اکثریت ندارد. حزب‌های کوچکی هستند که او باید با آنها مذاکره و مصالحه کند. سخت‌ترین بخش مذاکره کجاست؟ اصلاح مالیاتی که به معنای افزایش مالیات شرکت‌ها است و در پارلمان در برابر آن مقاومت خواهد شد. پیش از این نیز مقاومت پارلمان در سال ۲۰۱۶ [۱۳۹۵] جلوی فعالیت میشل باشله [رئیس‌جمهور وقت] را گرفته بود. “مطبوعات نیز نشان داده‌اند که تمایلی ندارند به نفع رئیس‌جمهور جدید فعالیت کنند. در شیلی، بخشی از رسانه‌ها در مالکیت و کنترل گروه‌های محافظه‌کار است… با این حال، او این مزیت قطعی را دارد که برخوردار از اعتبار مردمی انکارناپذیری است. از نظر اقتصادی، خطر کمبود بودجه وجود دارد. بورس سانتیاگو، برنامهٔ راست‌گرایانهٔ افراطی خوزه آنتونیو کاست را ترجیح می‌دهد. “گابریل بوریک مذاکره کنندهٔ ماهری است و می‌تواند حمایت نیروهای سیاسی مترقی سابقه‌دار را برای تشکیل ائتلاف [دولتی] جلب کند. همچنین، او از نظر سیاسی وارث اعتراض‌های گسترده‌ای است که در اکتبر ۲۰۱۹ [اواخر مهر ۱۳۹۸] رخ داد.”
مردم شیلی خواهان عدالت اجتماعی و توزیع عادلانهٔ ثروت ملی‌اند، زیرا در شیلی، با وجود ورود این کشور به سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی، نابرابری‌های اجتماعی بسیار شدید و آشکار است. فقط ۱درصد از ثروتمندترین بخش جمعیت کشور تقریباً ۳۰درصد از کل درآمد کشور را در اختیار دارد. گابریل بوریک در این باره می‌گوید: “می‌خواهم شما و مردم بدانید که من برای مقابله با این چالش بزرگ تمام تلاشم را خواهم داد. اتحاد ما شرط بهبودی اوضاع کشور خواهد بود.”
گابریل بوریک در تیر ماه گذشته، در شب پیروزی خود به عنوان نامزد ائتلاف چپ “در راه کرامت” برای انتخابات ریاست‌جمهوری شیلی، با اشاره به سخنان سالوادور آلنده، بر اهمیت پیروزی‌های چپ تأکید کرد. سالوادور آلنده در روز کودتای نظامیان خطاب به “کارگران کشور” گفته بود: “به یاد داشته باشید که خیلی زودتر از آنچه فکرش را می‌کنید، بار دیگر راه‌های بزرگ گشوده خواهد شد که انسان‌های آزاد برای ساختن جامعه‌ای بهتر در آنها گام بر خواهند داشت.” رئیس‌جمهور سوسیالیست شیلی که با مشارکت و حمایت فعال حزب کمونیست و حزب سوسیالیست از آبان ۱۳۴۹ تا شهریور ۱۳۵۲رئیس دولت “اتحاد مردمی” بود، آن جمله را در روز ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ (۲۹ شهریور ۱۳۵۲) در کاخ ریاست‌جمهوری “لا موندا” (ضرابخانه) بیان کرد که در جریان کودتای نظامی ژنرال آگوستو پینوشه در همان روز بمباران شد. آن روز، کودتاچیان چشم‌انداز امید “راه شیلیایی به سوسیالیسم” را که سالوادور آلنده ترسیم کرده بود، به خون کشیدند.
منطقی است که گابریل بوریک جوان چپ‌گرا بخواهد ارتباط مجدد با خاطرهٔ دولت هزار روزهٔ “اتحاد مردمی” سالوادور آلنده برقرار کند. گابریل بوریک نمود امکان چرخش به چپ در شیلی پس از سه دهه تلاش برای “گذار” به دموکراسی، و تناوب میان تبادل‌نظر دموکراتیک (در دولت چپ میانه میشل باشله) و راست (از جمله در دولت رئیس‌جمهور فعلی سباستین پینیه‌را) است. پیروزی بوریک می‌تواند گسستی در این توالی دولت‌ها و استوار شدن پایه‌های دموکراسی و عدالت اجتماعی در این کشور آمریکای لاتین باشد. راه دشوار است ولی امیدها فراوان. باشد که نیروهای ترقی‌خواه بتوانند با تثبیت خواست‌های مردمی، راه را برای “ساختن جامعه‌ای بهتر”، جامعه‌ای سوسیالیستی، هموار کنند.
