روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» می نویسد: به دنبال عربستان سعودی، فهرست کشورهایی که خواستار دست یابی به تسلیحات جدید روسی، از جمله سامانه های دفاع ضدموشکی «اس-۴۰۰» هستند، افزایش یافته و اکنون قطر نیز به این فهرست اضافه شده است. در جریان سفر چند روز قبل “سرگئی شایگو” وزیر دفاع روسیه به دوحه، پایتخت قطر، که چنین سفری برای نخستین بار در طول روابط دو کشور رخ داد، توافقنامه بین دولتی در زمینه همکاریهای نظامی-فنی و همچنین چند قرارداد اصولی و یادداشت تفاهم بین طرفین امضاء شد.

البته هنوز صحبت بر سر امضای قرارداد قطعی با «پول زنده» در میان نیست که زمان، شرایط و حجم صادرات مشخص باشد. طرفین فعلا تایید کرده اند که تمایل دارند به این سمت حرکت کنند. ولی خود این مسئله هم کم اهمیت نیست. واقعیت این است که کشور قطر هم، مانند عربستان سعودی، حال بگذرد از ترکیه که حتی عضو ناتو است، همگی برای سالهای متمادی است که از جمله خریداران مرسوم تسلیحات نظامی غربی، بخصوص سلاحهای آمریکایی بشمار می رفت.

ضمن اینکه از سال ۲۰۱۵ به اینطرف عربستان و قطر، جایگاه دوم و سوم در میان بزرگترین واردکنندگان سلاح را به خود اختصاص داده اند. این در حالی است که همکاریهای نظامی-فنی مسکو با این دو کشور تا به امروز بسیار محدود بوده و این بخش از بازار جهانی سلاح بطور کامل در اختیار کشورهای غربی قرار داشت و اکنون روسیه این امکان را یافته تا به این بازار پرسود بازگردد.

بازار سلاح، سیاسی ترین عرصه اقتصاد جهان است

این در حالی است که تجارت اسلحه، سیاسی ترین عرصه اقتصادی در جهان بشمار می رود. انتخاب کشوری خاص یا لغو ارسال تسلیحات به کشوری، همیشه به معنای تغییر اساسی یا حداقل اصلاح خط مشی سیاسی است. دقیقا در مورد دوحه چنین اتفاقی افتاده و تغییر خط مشی سیاسی، یکی از عوامل موثر برای نزدیک شدن آن به مسکو است.

در وهله نخست، رشد قابل توجه نفوذ روسیه در منطقه خاورمیانه که نتیجه پیروزی تسلیحات نظامی روسیه در مبارزه با تروریسم در خاک سوریه است، در این مسئله بسیار موثر است. علاوه بر این، عدم رضایت از سیاست آمریکا در منطقه و عدم اطمینان به اینکه واشنگتن، در هر شرایطی، امنیت کشورهای منطقه را تضمین خواهد کرد، نیز در روی آوردن کشورهای خاورمیانه به روسیه، نقش داشته است.

برای کشور قطر که از ابتدای تابستان امسال تحت اعمال فشارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی شدید از سوی عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و بحران قرار گرفته است، یافتن متحدان قدرتمندی، از جمله روسیه، ایران و ترکیه، برای مقابله با کشورهای عربی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. و دقیقا همین شرایط مقامات دوحه را به فکر در اختیار داشتن سامانه های موشکی «اس-۴۰۰» به منظور تقویت توان دفاعی این کشور انداخته است، بخصوص در شرایطی که عربستان سعودی هم در حال توسعه روابط خود با مسکو، از جمله آغاز همکاریهای نظامی دوجانبه با روسیه است.

تمایل قطر برای خرید «اس-۴۰۰»، بیشتر یک اقدام سیاسی است

به عقیده بسیاری از تحلیلگران، امکان خرید موشکهای «اس-۴۰۰» روسی توسط قطر، قبل از هر چیز، یک اقدام سیاسی و با هدف تاثیرگذاشتن بر توازن نظامی در منطقه است. از نقطه نظر نظامی، این سامانه که برای نابودی اهداف هوایی و مقابله با حملات هوایی جدی در نظر گرفته شده، در صورت بروز درگیری نظامی گسترده، برای مثال با عربستان، چندان نمی تواند باعث تقویت توان دفاعی قطر شود. حجم جمعیتی و وسعت خاک این کشور، امکان حداکثر استفاده از توانمندی دفاعی این سامانه را نمی دهد. در صورت فقدان مشکل مالی، وجود تانکهای پیشرفته، سامانه های موشکی جدید و وجود جنگنده های مدرن، برای کشوری مانند قطر، به مراتب با ارزشتر خواهند بود.

البته تنها امکانات مالی هم مطرح نیست و افراد شجاعی که آماده دادن جان خود برای کشورشان باشند، هم دارای اهمیت است و نمونه آن هم این واقعیت است که عربستان سعودی با آن همه ذخایر تسلیحات جنگی مدرن خود، هنوز نتوانسته در یمن و در مقابل نیروهای نظامی حوثی، به پیروزی برسد.

برای کشور قطر، خرید تسلیحاتی مانند «اس-۴۰۰» قبل از هر چیز با هدف افزایش اعتبار سیاسی این کشور، بویژه در رقابت با عربستان سعودی، دارای اهمیت است. به همین دلیل باید انتظار داشت که این مسئله با ابراز نارضایتی از سوی مقامات ریاض هم روبرو شود. برای اینکه توزان نیروها در منطقه غیرقابل پیش بینی مانند خاورمیانه، زمانی که قطر چنین سامانه پیشرفته ای را بدست آورد، تغییر اساسی خواهد کرد که البته این زمان زودتر از سال ۲۰۲۰ نخواهد بود.

اعراب همواره شرکای راهبردی غرب بوده و خواهند بود

در این بین «شرکای غربی» روسیه، قضیه ای جداگانه است. آنها از همه امکانات خود استفاده خواهند کرد تا مانع از آن شوند که مسکو به بازار تسلیحاتی کشورهای ثروتمند عربی حوزه خلیج فارس دست یابد. حتی اگر کشورهای عربی درصدد متنوع سازی منابع تسلیحاتی خود باشند، این مسئله محدود و برنامه ای برای آینده خواهد بود، برای اینکه آنها شرکای راهبردی غرب، بخصوص آمریکا محسوب شده و همچنان خواستار توسعه روابط خود با آنها خواهند بود. در هر صورت ورود روسیه به بازارهای تسلیحاتی جدید، با توجه به شرایط دشوار کنونی، برای اقتصاد روسیه خبر بسیار خوب و مفید خواهد بود.

تسنیم