قصه پردرد مردم جنوب کرمان پایانی ندارد؛ از فقر، نبود بهداشت و آموزش گرفته تا زندگی کپرنشینی جملگی شرایط سخت و مصیبت باری را برای اهالی این منطقه بوجود آورده است. بلایای طبیعی سیل و توفان شن هم در سال‌های اخیر به شدت زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده و آنها را سر دو راهی “ماندن” و تحمل شرایط سخت و “مهاجرت” و آینده نامعلوم قرار داده است.

مردم محروم جنوب استان کرمان این روزها با سختی روزگار می‌گذرانند؛ از یک طرف نبود ابتدایی‌ترین مقدمات زندگی و از سوی دیگر بلایای طبیعی اهالی این منطقه را به فقر مطلق کشانده تا جایی که یا باید ترک خانه و کاشانه کنند و تن به مهاجرت و آینده ای نامعلوم بدهند و یا باید بمانند و با طعم تلخ فقر زندگی کنند.

مردمی که در گذشته نه چندان دور صاحب باغات کشاورزی، قنات های پرآب و زندگی متعارفی بودند، امروز از بد روزگار جزو فقیرترین اقشار منطقه شده‌اند و حتی توفان شن هم دست از سر خانه و زندگی شان برنمی دارد.

مدفون شدن زمین های کشاورزی در زیر شن

روح الله جهانگیری دهیار روستای مراد آباد از توابع شهرستان ریگان از درد و رنج اهالی این روستا می‌گوید؛ از فقر و نداری‌های اهالی که همان اندک داشته شان را هم توفان شن هر از چند گاهی دفن می کند.

او می‌گوید: این روستا کاملا در معرض شن های روان قرار دارد. بعد از فروکش کردن توفان باید شن‌ها را از در خانه ها کنار بزنیم تا مردم به توانند از خانه های‌شان خارج شوند.

وی ادامه داد: سالانه ۱۰ الی ۲۰ سانت شن های روان بر اثر توفان به مزارع کشاورزی ما سرازیر می شود و با ادامه این روند در آینده نزدیک تمامی زمین های کشاورزی ما زیر شن دفن شده و از بین می روند.

وی ادامه داد: مشکلات ما تنها به توفان شن ختم نمی شود و اهالی بخش مرکزی ریگان با مشکلات عدیده ای از جمله فقر، بهداشت، درمان و بیکاری دست و پنجه نرم می کنند و حتی مردم سرویس بهداشتی ندارند و اگر یکی از اهالی دچار بیماری شود جاده مناسب و وسیله ای برای انتقال به مراکز درمانی مرکز شهرستان وجود ندارد و بیماران اورژانسی متاسفانه در منطقه به دلیل ناراحتی قلبی، فشار خون بالا، عقرب و مارگزیدگی جان خود را از دست می دهند.

جهانگیری در ادامه با اشاره به مشکل آموزشی روستای مرادآباد گفت: در این روستا به تازگی فرد خیری مدرسه ای یک کلاسه احداث کرد که فاقد وسایل گرمایشی و سرمایشی است و قبل از این حتی کلاس درسی برای تحصیل فرزندان‌مان وجود نداشت.

دهیار روستای مرادآباد اضافه کرد: در روستای ما که بیشترین سهم را در مشکلات توفان شن دارد تاکنون هیچ اقدامی از سوی مسئولان انجام نشده در حالیکه با مالچ پاشی و کاشت جنگل این امکان وجود داشت که تاحدودی این مشکلات برطرف شود.

وی در ادامه به کمبود آب شرب در روستای مرادآباد اشاره کرد و گفت: متاسفانه مردم منطقه برای آب شرب با مشکل مواجه اند و تاکنون از سوی هیچ مسئولی در این باره اقدامی صورت نگرفته است.

جهانگیری در ادامه به مشکلات فقر و بیکاری مردم بخش مرکزی ریگان اشاره کرد و افزود: اهالی بخش مرکزی فصل برداشت پسته به صورت کارگر فصلی در رفسنجان کار می‌کنند و فصل سرما بیکارند و با فقر زندگی شان را می گذرانند و گاهی جوانان منطقه به دلیل بیکاری و فقر به دنبال قاچاق سوخت می روند و حتی در این راه جان خود را از دست می دهند.

بخشدار مرکزی ریگان نیز در این باره به خبرنگار ایلنا گفت: توفان شن در شغل مردم منطقه که بیشتر کشاورزی است اخلال ایجاد کرده و باعث شده اغلب آنها خانه نشین شوند. آنها هر بار بعد از فرونشست توفان وقتی می خواهند از خانه خارج شوند با مشکل مواجه اند و درب خانه را تا یک متر شن مسدود می کند.

مشکلات آبیاری باغات به دلیل حجم بالای شن

وی در بخش دیگری از سخنان خود به مشکلاتی که توفان شن در بخش کشاورزی منطقه ایجاد می‌کند اشاره کرد و افزود: حجم بالای شن که براثر توفان به باغات کشاورزی منتقل می شود امکان آبیاری این باغات را تقریبا غیر ممکن کرده و کشاورز در صورتی می تواند باغ را آبیاری کند که تمامی شن ها را به بیرون از باغ منتقل کند که کاری بسیار دشوار است.

تغییر مسیر سیلاب ها به داخل روستاها به دلیل توفان شن

بنی ابراهیمی ادامه داد: طوفان شن در جنوب استان کرمان اغلب باعث تغییر مسیر سیلاب‌ها می‌شود هر چند در اکثر روستاها اقدامات لایروبی شن از مسیر رودخانه ها انجام می شود ولی با هر بار توفان دوباره این مسیرها مسدود و مسیر جدیدی به وجود می آورد و با بارندگی های شدید سیل به شکل پیش بینی نشده‌ای وارد روستاها می شود.

وی گفت: متاسفانه در سال های اخیر مالچ پاشی برای پیشگیری از توفان شن انجام نشده و با هر بار وقوع توفان شن زندگی و کشاورزی روستائیان منطقه نابود می شود.

۱۵ روستای ریگان درگیر توفان شن هستند

بخشدار مرکزی ریگان با بیان اینکه ۱۵ روستای ریگان به طور مستقیم با مشکلات توفان شن مواجه اند، اضافه کرد: ۱۳۰ روستا نیز به صورت غیر مستقیم در معرض این توفان قرار دارند که بیش از ۲۰ روستا نیز تاکنون خالی از سکنه شده و به حاشیه شهرستاهای استان کرمان مهاجرت کرده اند. مردمی که در گذشته نه چندان دور دارای باغ، قنات و زندگی بودند و امروز جزو فقیرترین اقشار منطقه شده‌اند و به دلیل توفان شن زندگی شان را از دست داده اند. از جمله این روستاها می توان به نظر آباد، ابراهیم آباد، مرادآباد، رستم آباد، جعفر آباد، علی آباد و… اشاره کرد.

۹

وی با اشاره به وضعیت معیشت مردم منطقه‌گفت: معیشت این اهالی وابسته به کشاورزی و دامپروری است که به دلیل خشکسالی‌های پی در پی سالیان گذشته دامپروری‌شان از بین رفت و به دلیل عدم رویش گیاه هم اکنون به معنای واقعی دامداری در منطقه از بین رفته است.

بنی ابراهیمی ادامه داد: عمده درآمد مردم باغداری تک محصولی است و تمام زندگی شان وابسته به نخیلات است که با توجه به شرایط موجود مردم با مشکلات عدیده ای دست به گریبان هستند.

فروش محصول خرما کاهش یافته است

بخشدار مرکزی ریگان با اشاره به مشکلات باغداران محصول خرما، افزود: به دلیل وجود دلالان و واسطه ها در بازار، اغلب نخلداران ناگزیرند بعد از برداشت، محصول را در سردخانه نگهداری کنند چرا که در فصل برداشت مشتری ندارد و معمولا تقاضای خرید خرما در فصل زمستان، عید و ماه رمضان است. طی سال های اخیر تقاضا برای خرید بسیار کاهش یافته است. همچنین تقاضای صادرات نیز بسیار کاهش یافته و در حال حاضر ۹۰ درصد کشاورزان نتوانسته اند محصول‌شان را در بازار به فروش برسانند.

بنی ابراهیمی به وضعیت بهداشت و درمان بخش مرکزی ریگان نیز اشاره کرد و گفت: هنوز با گذشت چند دهه متاسفانه به لحاظ بهداشت و درمان این بخش به نقطه مطلوب نرسیده و خود شهرستان ریگان تا یکسال گذشته بیمارستان و پزشکی قانونی نداشت و در حال حاضر اکثر روستاهای بخش مرکزی فاقد خانه بهداشت هستند.

امین باقری فرماندار شهرستان ریگان در گفت و گو با ایلنا درباره شرایط نامساعد زندگی مردم این شهرستان با توجه به وقوع توفان شن، گفت: ریگان طی روزهای گذشته باز هم درگیر این بلای طبیعی بوده که تقریبا به ۳ برابر از حد مجاز هم رسید و طبق معمول باعث مسدود شدن مسیرهای ده ها روستا در این منطقه شد.

فرماندار شهرستان ریگان با اشاره به اینکه توفان شن باعث خانه نشین شدن اهالی روستاها می شود، افزود: مردم روستایی به دلیل توفان شن حتی نمی‌توانند به مدت چند روز از خانه های خود خارج شوند.

وی دامه داد: حجم بالای خشکسالی طی سال های گذشته در منطقه باعث خیزش شدید خاک می شود و برای برطرف شدن این مشکل قول داده‌اند ظرف یکی دو ماه آینده مالچ پاشی و جنگل های دست کاشت صورت گیرد.

باقری ادامه داد: البته مالچ پاشی چاره اصلی مبارزه با توفان شن نیست و به صورت مقطعی و حدودا ۱۰ سال جوابگو خواهد بود و در این مدت باید تمهیداتی اساسی برای رفع این معضل اندیشیده شود. البته برای این اقدامات نیاز به اعتبار داریم و باید منابع آن تامین شود. برای پروژه ای که در حال اجراست ۶۲۵ میلیارد تومان اعتبار برآورد شده که تنها سال اول این پروژه به خوبی انجام شد.

وی اضافه کرد: متاسفانه طی سالیان گذشته ۲۲ روستای حاشیه کویر خالی از سکنه شدند و روستاهایی نیز به شدت جمعیت‌شان کاهش یافته و بسیاری از منازل و باغات منطقه در زیر شن مدفون شده اند.

گزارش: مریم بازوند