رئیس‌جمهوری آرژانتین پس از سه سال قطع روابط دیپلماتیک از احیای روابط با ونزوئلا خبر داده است و این امر نه تنها بیانگر تقویت اتحاد آمریکای لاتین خواهد بود بلکه پایان مونروئیسم آمریکا در منطقه و شکست تلاش‌ها برای به انزوا کشاندن ونزوئلا را نشان می‌دهد.

به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، ونزوئلا و آرژانتین از سال ۲۰۱۹ و به دنبال به رسمیت شناختن خوان گوایدو رهبر مخالفان ونزوئلا توسط مائوریسیو مکری رئیس‌جمهوری وقت آرژانتین، روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند. با گذشت سه سال از قطع روابط، آلبرتو فرناندز رئیس‌جمهوری آرژانتین، ۱۹ آوریل (۳۰ فروردین) در چرخشی آشکار از تصمیم دولت بوئنوس آیرس برای از سرگیری روابط با دولت نیکلاس مادورو رئیس‌جمهوری ونزوئلا خبر داد.

فرناندز اعلام کرد: آرژانتین در گام اول می‌خواهد روابط دیپلماتیک کامل خود را با ونزوئلا از سر بگیرد. این گامی است که ما در حال برداشتن هستیم و در حقیقت از همه کشورهای آمریکای لاتین می‌خواهم که آن را بررسی کنند.

شکست سیاست دکترین “مونرو”

چنان که «سائول اورتگا» نماینده پارلمان ونزوئلا اذعان می‌کند «قصد دولت آرژانتین برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک با ونزوئلا، نشان‌دهنده شکست سیاست دکترین مونرو است».

اورتگا معتقد است: این دعوت بسیار به موقع است، ما در حال بازیابی میهن بزرگ (آمریکای لاتین) هستیم و سیاست شناخت آمریکای به عنوان حیاط خلوت ایالات متحده و تحت عنوان مونروئیسم در حال شکست است. وی افزود: ما کشورهای مستقل و دارای حاکمیت هستیم و باید این را نشان دهیم.

دکترین مونرو به عنوان سیاست ایالات متحده در سال ۱۸۲۳ بر اساس ایده «آمریکا برای آمریکایی‌ها» اعلام شد و طبق آن، هر گونه حمله و یا مداخله اروپا در خاک آمریکا به عنوان یک تجاوز و زمینه‌ساز دفع تجاوز توسط نیروهای آمریکایی در نظر گرفته شد اما آنچه امروز شاهد آن هستیم اینکه دکترین مونرو رابطه میان ایالات متحده و آمریکای لاتین را به رکود کشاند و این الگوی کنترلی تغییری نکرد تا اینکه بازیگران جدیدی در عرصه بین‌الملل همچون چین و روسیه ظهور کردند. علاوه بر نقش‌آفرینی بازیگران بین‌المللی، پیشنهاد آرژانتین به ونزوئلا همزمان با دعوت از سایر کشورهای آمریکای لاتین، گام مهمی در جهت اتحاد این منطقه به شمار می‌رود.

مادورو به رغم قطع روابط دو کشور، پیروزی فرناندز در انتخابات دسامبر ۲۰۱۹ را «شکست نئولیبرالیسم» دانست، و اکنون به عقیده اورتگا، دیپلمات ونزوئلایی، فراخوان دولت آرژانتین نشانه آشکار این مسئله است که «آمریکا نمی‌تواند کشورش را که در ثبات سیاسی و اقتصادی پیشرفت کرده است، منزوی کند».

«جیووانا دِ میشل» تحلیلگر بین‌المللی از دانشگاه مرکزی ونزوئلا در گفت‌وگو با بلومبرگ تاکید کرد «از سرگیری روابط میان آرژانتین و ونزوئلا در شرایطی است که شرایط ونزوئلا چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ سیاسی در حال بهبودی است و این مسئله بی تردید به تضعیف خوان گوایدو خواهد انجامید».

«خورخه کارینس» روزنامه‌نگار و دبیر کل روابط بین‌المللی حزب کمونیست آرژانتین می‌گوید: اگر چه روابط به کندی بهبود می‌یابند اما این یک ضرورت عینی برای اتحاد آمریکای لاتین و کارائیب و فعالیت موفقیت‌آمیز سِلاک (اتحادیه دولت‌های آمریکای لاتین و کارائیب) است.

مجمع سیاسی و آکادمیک پوئبلا متشکل از ۱۶ کشور چپگرای آمریکای لاتین و اسپانیا نیز در بیانیه‌ای در حمایت از تصمیم رئیس‌جمهوری آرژانتین اعلام کرد: در دوران پس از همه‌گیری، مانند آنچه در حال تجربه آن هستیم، تقویت ادغام آمریکای لاتین و کارائیب، همانطور که رئیس‌جمهوری فرناندز انجام می‌دهد، از طریق برقراری مجدد روابط بین دو کشور برای جستجوی راه‌حل‌های سیاسی و غیرایدئولوژیکی برای بحران ضروری است.

«ولادیمیر آدریانزا» تحلیلگر ونزوئلایی از «موسسه مطالعات پیشرفته دفاع ملی» با اشاره به دیدار اخیر هیئت آمریکایی با رئیس‌جمهوری ونزوئلا (پنج مارس/ ۱۴ اسفند) و بررسی موضوعاتی از قبیل «امنیت انرژی» گفت: پیشنهاد رئیس‌جمهوری آرژانتین خبر خوبی است و نتیجه آن ادغام آمریکای لاتین و پشت سر گذاشتن سیاست خفقان و انزوای دولت مادورو است.

وی افزود:از سوی دیگر، اقتصاد آمریکای جنوبی به سوخت و کود نیاز دارد و تنها کشوری که می‌تواند ظرفیت‌های خود را برای تامین نیازها در اقتصاد کشاورزی منطقه توسعه دهد، ونزوئلا است.

به عقیده «ارنستو وونگ» تحلیلگر بین‌المللی، یکی از دلایلی که باعث تغییر موضع دولت آرژانتین در قبال ونزوئلا شده است، وضعیت بحرانی اقتصادی این کشور و توافق با صندوق بین‌المللی پول است که نشان دهنده اختلافات شدید در اتحاد حاکم است.

بنابراین عوامل دیگری مانند احیای اقتصادی این کشور حوزه کارائیب و شرایط بین المللی که شاخصه اصلی آن، درگیری در اوکراین است، در تغییر موضع در قبال ونزوئلا موثر بوده است. در زمینه جنگ اوکراین، ونزوئلا بر موضع همبستگی با روسیه تاکید کرده و در مورد اختلاف آرژانتین و انگلیس بر سر حاکمیت جزایر مالویناس، از آرژانتین حمایت کرده است.

چه تحولاتی در پیش است؟

«فلیکس خراردو آرِیانو» کارشناس ونزوئلایی علوم سیاسی معتقد است این ابتکار عمل فرناندز، «می‌تواند چرخش منطقه آمریکای لاتین در قبال موضوع ونزوئلا باشد».

به عقیده آدریانزا، کارشناس ژئوپلیتیک، سایر کشورهای آمریکای لاتین به تدریج به موضع آرژانتین خواهند پیوست، چرا که منافع آن‌ها، به دلایل اساسی، مشترک است. حمایت سریع شیلی و مکزیک محتمل است اما به نوشته اسپوتنیک موندو، برزیل از کشورهای آمریکای لاتین است که احتمالا نسبت به سایر کشورها با تاخیر بیشتری و احتمالا تا زمانی که دولت در این کشور تغییر کند، به فراخوان آرژانتین در حمایت از ونزوئلا خواهد پیوست اما آنچه مسلم است اینکه نیازهای صنعتی این کشور به رشد تولید کود در ونزوئلا بستگی دارد و موضع بی طرف ژائیر بولسونارو در جنگ اوکراین، احتمالا بیانگر موضع منعطف این کشور در قبال ونزوئلا است.

آمریکا اگر چه اعمال دکترین مونرو و تز سنتی جنگ سرد علیه آمریکای لاتین را در سر می‌پروراند اما موضع‌گیری‌های اخیر رهبران آمریکای لاتین در مناسبات مستقل با هر کشوری که باری از دوش توسعه‌نیافتگی این منطقه سبک‌تر کند، سوار شدن دولت‌ها بر موج چندقطبی شدن و انقضای هژمونی را نشان می‌دهد.

با این حال نباید فراوش کرد که آرژانتین از متحدان ناتو است و تنظیم روابط این کشور با ونزوئلای حامی روسیه در گذر زمان مشخص خواهد شد. ناتو از طریق سه کشور کلمبیا، آرژانتین و برزیل به عنوان متحدان اصلی خارج از ناتو در منطقه آمریکای لاتین نفوذ دارد.

«مارکو روبیو» سناتور ایالت فلوریدای آمریکا از نخستین کسانی بود که در انتقاد از تصمیم رئیس‌جمهوری آرژانتین در صفحه توییترش نوشت، این اقدام به رسمیت شناختن و پذیرش تاثیر روسیه در منطقه است.