در شرایطی که شهرهای عمده خاورمیانه عربی به صحنه تظاهرات صدهاهزار تن از مردم معترض به سیاست‌های آمریکا، اسرائیل، کشورهای عمده اتحادیه اروپا، و ارتجاع عرب تبدیل شده‌اند، تدارک نهایی برای برگزاری “گردهمایی اقتصادی”، به منزلهٔ  بخش نخست “معامله قرن” در منامه، پایتخت شیخ‌نشین بحرین، کلید خورد. مقام‌های رسمی آمریکایی اعلام کرده‌اند که علاوه بر نمایندگان دولت آمریکا، نمایندگان کشورهای اروپایی، آسیایی، برخی کشورهای عربی، و همچنین تاجران و فعالان اقتصادی فلسطینی در اجلاس منامه (که در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه این هفته -۴ و ۵ تیرماه/۲۵و ۲۶ژوئن- جریان خواهد داشت) شرکت خواهند کرد.

تا کنون مشخص شده است که از خاورمیانه علاوه بر میزبانان بحرینی، مقام‌های  رسمی عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی، مراکش، و احتمالاٌ قطر، در منامه حضور رسمی خواهند داشت.  اظهارات دو پهلوی مقام‌های رسمی اردن هم احتمال شرکت رسمی این کشور طرفدار امپریالیسم را در گردهمایی منامه را تقویت می کند. ایمان صفادی، وزیر امور خارجه اردن، هفته گذشته اظهار داشت: “ما در حال مطالعه دعوت‌نامه هستیم و اگر در گردهمایی حضور پیدا کنیم، برای این خواهد بود که موضع پایدار و بدون تزلزل خود را با نمایش تعامل مثبت به‌نمایش بگذاریم.”  قرار است که گردهمایی اقتصادی منامه با گردهمایی بین‌المللی‌ای مشابه در ارتباط با تصمیم‌گیری‌های سیاسی در آینده دنبال گردد.

نیروهای ملی- دموکراتیک در منطقه از همان آغاز سخن راندن ترامپ دربارهٔ معاملهٔ قرن، آن را پروژه‌ای دانستند برای از بین بردن تمامی دستاوردهای جنبش خلق فلسطین و به‌فراموشی سپردن حق آنان به داشتن کشور مستقل خود که بر مقاوله نامه‌های بین‌المللی و قطعنامه‌های سازمان ملل متحد منطبق است. محمود عباس، رئیس دولت خودگردان فلسطینی، در رام‌الله، ضمن مردود شمردن گردهمایی منامه از نظر مردم و جنبش مردم فلسطین اظهار داشت که، در برگزاری آن هیچ تبادل نظر و مشورتی با طرف فلسطینی نشده است و در واقع این اجلاس “سیلی قرن”  بر صورت  فلسطینی‌ها است.

نیروهای سیاسی در کشورهای عربی و به‌ویژه حزب‌های کمونیست، چپ، و ترقی‌خواه  به‌طور یکپارچه  “معامله قرن” را همچون توطئه‌ای آمریکایی- صهیونیستی ارتجاعی مردود شمرده‌اند. در روزهای اخیر تظاهرات بزرگی در رام‌الله و در امان، پایتخت اردن، برگزار شده است. تظاهرات سازمان‌دهی شده در اسرائیل علیه معاملهٔ قرن با شرکت فعال حزب کمونیست اسرائیل و متحدان آن در روز سه‌شنبه و  همزمان با برگزاری اجلاس منامه برگزار خواهد شد.  مردم فلسطین در روز شنبه اول  تیرماه در رام‌الله، واقع در کرانه غربی رود اردن، تظاهرات کردند.  رفیق “بسام صالحی”، دبیر کل حزب “مردم فلسطین”، در پیامی خطاب به دولت‌های اردن، مصر، و مراکش از آن‌ها خواستار شد تا در کنفرانس منامه شرکت نکنند.  او در مقبل از آن‌ها دعوت کرد تا با تشکیل کنفرانسی بین‌المللی با این طرح آمریکایی و تبعات آن  مخالفت کنند.

دفتر سیاسی حزب کمونیست مصر، در بیانیه‌ای، از رژیم حاکم در مصر خواست از شرکت در این کنفرانس که توطئه بر علیه مردم فلسطین است خود داری کند.  حزب کمونیست مصر از همه نیروهای ملی و ترقی‌خواه مصر خواست که نسبت به چنین پروژه‌های تسلیم طلبانه، وعده‌های فریبنده و توهم‌آمیز، و روند عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با دشمن صهیونیست، به‌صراحت مخالفت کنند.

معاون دبیر کل حزب کمونیست اردن، رفیق ” نضال مضیه”،  در سخنانی اظهار داشت که “معامله قرن” به‌طورناگزیر با مبارزه حزب‌های مردمی و ملی اردن به‌شکست خواهد انجامید. رفیق نضال مضیقه  به همراه رفیق “عماد مالحی”، عضو هیئت سیاسی حزب اتحاد خلقی، در سمیناری با عنوان: “معامله قرن، گامی به عقب” که در دفتر مرکزی حزب کمونیست اردن برگزار شد، شرکت کرده و سخنرانی کرد.  رفیق نضال مضیه در سخنانش به حقوق نیروهای ملی و مردمی اردن در سازمان دادن فعالیت‌هایی بر ضد “معامله قرن” اشاره صریح کرد. سخنرانان در سمینار تصریح کردند که “چشم‌انداز مبارزه با پروژه‌های آمریکایی کاملاٌ روشن است.  مردم ما و نیروهای سیاسی آنان بخشی از دستاوردهای جنبش رهایی‌بخش عربی هستند. ”

در روز جمعه دو تظاهرات بزرگ اعتراضی در مقابله با  معامله قرن و سیاست‌ها و طرح‌های ترامپ که با دولت اسرائیل هماهنگ شده‌اند برپا شد، یکی از طرف نیروهای چپ و سکولار و دیگری به‌فاصله یکی دو ساعت از طرف نیروهای اسلام‌گرا. این دو تظاهرات در خیابان های مرکزی پایتخت اردن  و در مقابل سفارت آمریکا برگزار شدند.  تظاهر کنندگان اردنی ترامپ را متهم می‌کنند که از طریق پیشنهادات خود تلاش می‌کند تا منازعات فلسطین و درگیری‌های خاورمیانه را به مسئله اقتصادی‌ای ساده تبدیل کند و سعی دارد چندین مسئله مهم حل نشده را به مسئله کمک‌های مالی تقلیل دهد. یک سخنران تظاهرات اعتراضی مطرح کرد: “این برخورد در واقع با واقعیتی که مبارزه مردم فلسطین را مبارزه‌ای برای سرزمین و حضور اعراب فلسطین در آن می‌داند کاملاً متناقض است.”

تظاهرات نیروهای چپ اردن با مشارکت فعالان سیاسی، سندیکایی و حزب‌های چپ و به‌ویژه حزب کمونیست اردن در آخر هفته گذشته که آن را “جمعه خشم” نامگذاری کرده بودند، برگزار شدند.

تظاهر کنندگان اردنی عربستان سعودی و موضع آن را نسبت به مسئلهٔ  فلسطین مورد انتقاد قرار دادند و شعار می دادند: “عربستان سعودی گوش کن، چرا ما خارجی‌ها را سرزنش می‌کنیم، زمانی که بنزین شما برای آمریکایی‌ها مانند آب است. “یکی دیگر از شعارها  ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان، را همدست آمریکایی‌ها معرفی می کرد.

معترضان همچنین تغییر سیاست دوستانه دولت اردن در قبال اسرائیل  را خواستار شدند و پادشاه اردن را برای باز کردن مرزهای غربی کشور مورد خطاب قرار دادند: “اوه، عبدالله پسر حسین، مرزهای اردن با فلسطین را باز کن. ”

یکی از پلاکاردهای تظاهر کنندگان در مقابل سفارت آمریکا ایالات متحده در شمایل سر مار بود.  پلاکاردهای دیگر شعارهایی از قبیل : “معامله قرن تصویب نخواهد شد”، “نابود باد حراج بحرین” و “کارکنان سفارت آمریکا همه عضو سیا هستند” بر خود داشتند.

“عمر عواد”، سخنگوی حزب کمونیست اردن، به گزارشگر رسانه “میدل‌ایست آی” که در جریان تظاهرات با او مصاحبه می‌کرد گفت هدف از این اعتراض‌ها، ارسال یک پیام واضح است.  او گفت: “ما می خواهیم همه بدانند که ایالات متحده هیچ صلاحیت و حقی برای دادن اورشلیم  و  بلندی‌های جولان به اشغالگران اسرائیلی ندارد.” اشاره او برای به‌رسمیت شناختن بیت‌المقدس از طرف ایالات متحده به‌پایتختی اسرائیل و همچنین تائید حق حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان (یعنی بخشی از خاک سوریه که در سال ۱۹۷۳ از سوی اسرائیل اشغال شده است) بود.

او در ادامه گفت: “پیام دوم ما به آمریکایی‌ها این است که مردم اردن سیاست‌های آمریکا در رابطه با حقوق مردم فلسطین که هدف آن نفی موجودیت فلسطین است، هنوز خصمانه می دانند.”

“عبدالله اکیله”، رئیس بلوک اصلاح در پارلمان اردن، در سخنرانی‌اش برای تظاهر کنندگان معترض از جمله اظهار داشت: “فلسطین برای فروش یا مذاکره نیست.” اکیله گفت: “ما پیام‌های متعددی را ارسال می کنیم. یکی به شاه، که بارها به مردم، ارتش و مجلس گفته است که او علیه معامله قرن است و او در رابطه با اورشلیم مصالحه نخواهد کرد. ما به او می‌گوییم که حتی اگر فشار افزایش یابد، موضع‌گیری‌اش را همچنان ادامه بدهد. در صورت ادامه فشارها، اردن باید اتحاد خود را با ترکیه، قطر، ایران و پاکستان گسترش دهد.”  اکیله همچنین تصریح کرد که “نشانه هایی در دست است که دولت اردن در گردهمایی بحرین شرکت خواهد کرد.” او گفت: “ما به فرمول قدیمی اتحاد پول امپریالیسم غربی بازگشته‌ایم که وحدتی با اعراب ارتجاعی و صهیونیست‌ها را سازمان داده است. دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس برای عادی کردن روابطشان با اشغالگران اسرائیلی، که فصل اول آن معامله قرن است، دنبال امپریالیست‌ها می‌دوند.”  “سعید دیاب”، دبیر کل حزب وحدت مردمی، به گزارشگر میدل ایست آی گفت که دولت اردن باید با نقطه نظرهای مردم اردن هماهنگ باشد.  مردم علیه گردهمایی و مخالف بحث‌های بحرین هستند، بنابراین هر گونه مشارکتی شیب لغزنده‌ایست که نهایتاٌ منجربه معامله قرن خواهد شد.”

طراحان معامله قرن!

سازمان دهنده اصلی گردهمایی منامه در واقع “جراد کوشنر”، داماد صهیونیست و مشاور امور بین‌الملل پرزیدنت ترامپ است که در همان ماه‌های نخست ریاست جمهوری پدر زن جنجالی‌اش از سوی او به سمت نمایندهٔ ویژهٔ دولت آمریکا برای پیشبرد “صلح” در خاورمیانه گمارده شد. ترامپ قبل از آن “دیوید فریدمن”، وکیل متخصص پرونده‌های حقوقی مربوط به ورشکستگی، را به‌مقام سفیر آمریکا در اسرائیل برگزیده و اعلام کرده بود. هم کوشنر و هم فریدمن از ادامه و گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین غیرقانونی  در کرانه غربی رود اردن حمایت می‌کنند. کوشنر همچنین از دوستان خانوادگی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر راستگرای کنونی اسرائیل است.

کوشنر رئیس جمهور را متقاعد کرد که سفر اول او به خارج از کشور در ماه مه ۲۰۱۷ به عربستان سعودی و بلافاصله به اسرائیل باشد. کوشنر پیش از اینکه محمد بن‌سلمان به‌مقام ولیعهدی دربار عربستان نائل شود همکاری نزدیکی با او داشته است. یکی از عناصر مهم استراتژی کوشنر در دو سال گذشته این بوده است که سعودی‌ها را از ابتکار صلح عربی که در سال ۲۰۰۲ از سوی ملک عبدالله، پادشاه قبلی عربستان، پیشنهاد شده و مورد قبول کشورهای عربی و همچنین محافل بین‌المللی قرار گرفته بود، منصرف کند.

بخش جدانشدنی طرح جامع صلح ملک عبدالله به‌رسمیت شناخته شدن دولت فلسطینی‌ای واقعی در عرصه بین‌المللی در کنار دولت اسرائیل بود.  در دو سال اخیر این حقیقت بیشتر و بیشتر مشخص شده است که کوشش‌های کوشنر در تخریب “طرح صلح بر مبنای وجود دو دولت” موفق بوده است، زیرا عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس، به‌ویژه امارات متحده عربی، به اسرائیل نزدیک شده‌اند و از حمایت از خواست برپایی کشور مستقل فلسطینی در محدوده مرز های قبل از ژوئن ۱۹۶۷ و به‌پایتختی بیت‌المقدس شرقی دست شسته‌اند.

در دسامبر ۲۰۱۷، زمانی‌که ترامپ اعلام کرد که سفارت آمریکا را به بیت‌المقدس منتقل خواهد کرد، تحلیلگران  امور خاورمیانه به‌کلی حیرت کرده بودند و به ترامپ حمله می کردند که چرا بدون اینکه هیچ دستاوردی داشته باشد چنین هدیه بزرگی را به دولت اسرائیل داده است. ولی در واقع جراد کوشنر اصولاً به‌دنبال هیچ‌گونه عقب نشینی‌ای از سوی اسرائیل نبود. او فقط می‌خواست به فلسطینی‌ها نشان دهد که قدرت گرفتن هر تصمیمی را دارد. در ۱۴ ماه مه ۲۰۱۸، در هفتادمین سالگرد تأسیس دولت اسرائیل، سفارت ایالات متحده آمریکا طی مراسم ویژه‌ای در بیت‌المقدس افتتاح  شد. همزمان ۹۰ کیلومتر دورتر از این مراسم، در مرزهای نوار غزه، ده‌ها  شهروند  فلسطینی با  گلوله‌های سربازان اسرائیلی زخمی و کشته شدند.  در این مرحله مشخص بود که رئیس جمهور آمریکا تصمیم خود  را  گرفته بود که راه حل مسئله فلسطین بر پایه ایجاد دو کشور مستقل فلسطینی و اسرائیلی در مجاورت هم را کنار بگذارد.  به‌دنبال آن دولت آمریکا همچنین بودجه آژانس ویژه سازمان ملل برای رسیدگی به وضعیت ۵ میلیون پناهنده رسمی و ثبت شده  فلسطینی را رسماٌ قطع کرد.  ترامپ  با به‌رسمیت شناختن اشغال بلندی‌های جولان، که بخشی از خاک سوریه است، در ماه‌های اخیر ثابت کرد که سیاست‌های او در رابطه با خاورمیانه فقط و فقط در مسیر تحکیم هژمونی استراتژیک امپریالیسم آمریکا و متحدان سنتی آن در خاورمیانه خواهد بود.

نامۀ مردم