دولت دونالد ترامپ دو سال کمین کرده بود تا در فرصتی مناسب به ونزوئلا شبیخون‌زده و از مبدا کاراکاس راهبرد گسترده خود را برای آمریکایی لاتین به اجرا در آورد؛ راهبردی که به گفته مقام های ایالات متحده نیکاراگوئه و کوبا را نیز هدف خواهد گرفت.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا روز چهارشنبه به وقت محلی در توئیتر بابت نقشه ای که علیه نیکولاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا پیاده کرده است، ابراز خوشحالی کرد. او از تماس تلفنی با رهبر مخالفان مادورو خبر داد و نوشت: با خوان گوایدو رئیس جمهوری موقت ونزوئلا صحبت کردم و تصدی تاریخی وی بر مسند ریاست جمهوری را تبریک گفتم. بر حمایت قوی آمریکا از مبارزه ونزوئلا برای دستیابی دوباره به دموکراسی تاکید کردم. امروز تظاهرات گسترده ای در سراسر ونزوئلا علیه مادورو برگزار شد. مبارزه برای آزادی آغاز شده است.

گوایدو یک رئیس جمهوری منتخب نیست بلکه زمانی که واشنگتن فرمان براندازی در ونزوئلا را صادر کرد، وی خود را رئیس جمهوری موقت خواند. واشنگتن و حلقه متحدان آن در آمریکایی لاتین و سایر نقاط دنیا، گوایدو را به رسمیت شناختند اما گروهی از کشورها علیه این اقدام وارد عمل شده و به پشتیبانی از مادورو برخاستند.

حامیان خارجی مادور بر سیاق سابق با مادورو رفتار می کنند اما واشنگتن ضمن هجمه سیاسی به وی، قصد دارد شریان های اقتصادی کاراکاس را نیز به طور کامل مسدود کند، یعنی درآمدهای حاصل از فروش نفت را. آمریکا شرکت دولتی نفت و گاز کاراکاس را به عنوان منجسم ترین گام در این زمینه تحریم کرده است.

جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید در توئیتی جزئیات این طرح را آشکار کرد، طرحی که از مرزهای ونزوئلا فراتر می رود و جمعیتی از چپگرایان قاره را آماج قرار می دهد. او در توئیتی نوشت: آمریکا ضمن تحریم شرکت دولتی نفت و گاز ونزوئلا (PDVSA)، شرکت نفت ALBANISA نیکاراگوئه را که یک شرکت سرمایه گذاری مشترک با شرکت نفت و گاز ونزوئلا و یک صندوق پس انداز سرمایه برای مقاصد غیرقانونی رژیم فاسد [دانیل] اورتگا [رئیس جمهوری نیکاراگوئه] است، تحریم کرده است.

او پیام تهدیدی نیز به بازرگانان مخابره کرد و گفت: توصیه من به بانکدارها، کارگزاران، تاجران و تسهیل کنندگان و سایر کسب و کارها این است که با طلا، نفت و سایر کالاهای ونزوئلایی که توسط مافیای مادورو از مردم ونزوئلا دزدیده می شود، معامله نکنند. ما برای ادامه اقدامی که در پیش گرفته شده است، آماده ایم.

گوایدو به پشتوانه این حمایت هابه لشکرکشی خیابانی روی آورده و حامیان خود را به فشار علیه مادورو فراخوانده است.

به نوشته تارنمای شبکه «ان.بی.سی نیوز»، مخالفان مادورو روز چهارشنبه علیه وی تظاهرات کردند. به گفته گوایدو، این تظاهرات در بیش از پنج هزار نقطه و به مدت دو ساعت برگزار شد. گوایدو در میان دانشجویانی که در «دانشگاه مرکزی ونزوئلا» در کاراکاس گرد آمده بودند، حاضر شد. وی طی سخنانی اظهار داشت: ما در خیابان ها می مانیم.

پروژه کلان در آمریکای لاتین

گوایدو بیش از آنکه عامل تغییر باشد مامور یا عنصری دسته دوم برای اجرای یکی از پروژه های کلان ترامپ در آمریکای لاتین است. به عبارت دیگر، او مولف یک برنامه بزرگ سیاسی در ونزئلا نیست بلکه موظف است یکی از نیروهای سیاهی لشکر ترامپ برای اجرای سیاست های آمریکا باشد. وال استریت ژورنال به نقل از مقام های دولت آمریکا پرده از اهداف کاخ سفید برداشته و نوشت که تلاش دولت ترامپ برای براندازی مادورو بیانگر شروع راهبردی جدید به منظور اعمال قدرت بیشتر در آمریکای لاتین است.

اما هدف آمریکا فقط ونزوئلا نیست بلکه کوبا نیز در فهرست واشنگتن قرار دارد. وال استریت ژورنال افزود که حضور روسیه، چین و ایران در آمریکایی لاتین نیز جزو مسائلی است که واشنگتن به آنها توجه دارد.

مقام هایی که در سیاست ترامپ در قبال آمریکای لاتین نقش فعالی دارند، از مدتها قبل حملات خود را علیه مادورو کرده بودند و پیش از آن هم حضور هوگو چاوز رئیس جمهوری ونزوئلا در قدرت را برنمی تابیدند. علاوه بر این، آنها کوبا را یک تهدید امنیتی بزرگی علیه ایالات متحده آمریکا قلمداد می کنند. از این رو، هدف اصلی دولت آمریکا از ایجاد نزاع جدید، قطع روابطی است که کوبا و ونزوئلا را به هم پیوند داده است. ترامپ مصمم است روند بهبود مناسبات با کوبا را که در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما به اجرا درآمد، معکوس و منهدم کند.

«مائوریسیو کلاور کارونه» از اعضای شورای امنیت ملی آمریکا جزو منتقدان سرسخت کوباست که در این نهاد به شکل گیری سیاست ضدکوبایی دولت ترامپ کمک کرده است. او بخش زیادی از عمر خود را صرف براندازی فیدل کاسترو کرده است. کلاور کارونه افرادی را در کنار خود دارد که همچون او ضدکوبایی و ضدونزوئلا هستند. سناتور جمهوریخواه مارکو روبیو و «ماریو دیاز بالارت» عضو مجلس نمایندگان آمریکا از جمله افرادی هستند که همچون او علیه کوبا و ونزوئلا اقداماتی انجام داده اند.

به نوشته وال استریت ژورنال، دستگاه اطلاعاتی کوبا عمیقا با ارتش و نظام اطلاعاتی ونزوئلا عجین شده است. کاراکاس در ازای همکاری و کمک های اطلاعاتی کوبا، به صورت تقریبا رایگان به هاوانا نفت می دهد. گفته می شود که کاراکاس زمانی یکصد هزار بشکه در روز به کوبا نفت می داد. حال این دو کشور روابط خود را با مسکو، تهران و پکن تقویت کرده اند. مقام های آمریکایی پس از ونزوئلا و کوبا نگاه خود را به سوی نیکاراگوئه می چرخانند.

جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در ماه نوامبر گفت: «ایالات متحده هر گوشه ای از مثلث سقوط را زیر نظر دارد: در هاوانا، در کاراکاس، در ماناگوا (پایتخت نیکاراگوئه.)» وی این سه کشور را «تروئیکای استبداد» نامید و افزود که این تروئیکا سقوط خواهد کرد. در همان روز سخنرانی بولتون بود که آمریکا تحریم های جدیدی علیه کوبا و ونزوئلا از جمله شماری از نهادهای تحت مالکیت یا کنترل ارتش و دستگاه اطلاعات کوبا و بخش طلا ونزوئلا وضع کرد.

سیاست آمریکا در قبال این کشورها خطراتی در پی دارد. اگر حمایت دولت آمریکا از گوایدو به برکناری مادورو منجر نشود یا در تضعیف روابط میان کاراکاس و کوبا ناکام بماند، اوضاع ونزوئلا وخیم تر شده و آمریکا را بیش از پیش درگیر بحران می کند. به نوشته وال استریت ژورنال، هر گونه ناکامی آمریکا دست چین، مسکو و ایران را در منطقه آمریکای لاتین قوی خواهد کرد. یکی از دلایل اصلی دولت باراک اوباما برای روی آوردن به تنش زدایی با کوبا این بود که دولتش به این نتیجه رسیده بود که چندین دهه رویکرد سختگیرانه برای ساقط کردن کاسترو و سر کار آوردن یک «گزینه دموکراتیک» شکست خورده است.

به نظر نمی رسد که آمریکا بتواند سایر کشورها را در راستای اقدامات ضدکوبایی با خود همراه کند زیرا برخی از متحدان واشنگتن از جمله کانادا و فرانسه روابط تجاری گسترده ای با کوبا برقرار کرده اند.

«فرناندو کوتس» جزو اولین مقام هایی است که در رابطه با ونزوئلا گزینه هایی پیش روی ترامپ قرار داد. کوتس از نیروهای «اداره توسعه بین المللی آمریکا» بود که در دولت اوباما در زمینه بهبود روابط با کوبا کار کرده بود. او در مصاحبه ای اظهار داشت که ترامپ در دومین روز آغاز ریاست جمهوری اش خواستار بررسی راه هایی برای لغو سیاست های دوره اوباما در قبال کوبا شده بود. کوتس گزینه هایی را برای افزایش فشار بر مادور پیشنهاد داد، از جمله لطمه مالی به صادرات نفت ونزوئلا. دولت آمریکا ابتدا از این گزینه کنار گرفت زیرا بیم آن داشت که این مساله به مادورو اجازه دهد تا واشنگتن را مسبب مشکلات کشورش معرفی کند.

تصمیم یک سال پیش دو حزب بزرگ اپوزیسیون در ونزوئلا یعنی «اول عدالت» و «اراده مردمی» برای یکپارچه کردن توان خود برای اولین بار آلترناتیوی در برابر مادورو ایجاد کرد. به نوشته وال استریت ژورنال، انتخاب «ایوان دوکه» به ریاست جمهوری کلمبیا و «ژائیر بولسونارو» به ریاست جمهوری برزیل چشم انداز سیاسی در آمریکای لاتین را تغییر داد. هر دو کشور در همسایگی ونزوئلا قرار دارند و با موج مهاجرت گسترده ونزوئلایی ها دست و پنجه نرم می کنند.

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در تعطیلات سال نو میلادی با همتایان برزیلی و کلمبیایی خود دیدار و در ملاقات با دوکه نیز در خصوص اقدام علیه مادور گفت وگو کرد. مادورو، منوچین و «ویلبر راس» وزیر بازرگانی آمریکا روز ۲۲ ژانویه (دوم بهمن) در خصوص گزینه ها علیه ونزوئلا صحبت کردند. سرانجام ترامپ به این نتیجه رسید که برای حمایت از تغییر رژیم در ونزوئلا آماده است. همان شب، مایک پنس معاون ترامپ با گوایدو تماس گرفت و از علاقه واشنگتن به حمایت از وی سخن گفت. روز بعد گوایدو خود را رئیس جمهوری معرفی کرد.

یک مقام ارشد وزارت خزانه داری آمریکا اظهار داشت: «وقتی از ونزوئلا سخن می گوییم دشوار است که از کوبا سخنی به میان نیاید.» به گفته مقام های ایالات متحده اقداماتی علیه کوبا مطرح شده است، از جمله بازگرداندن هاوانا به فهرست حامیان دولتی تروریسم. تحریم علیه مقام های کوبا نیز جزو گزینه های دیگر است. احتمال می رود که دولت ترامپ طی هفته های آینده اقدامات جدیدی علیه کوبا اتخاذ کند. هدف آن است تا توان هاوانا در تقویت مادورو فلج شود و واشنگتن بتواند «حیاط خلوت» خود را از مهره ها و متحدان یک شکل و یکدست پر کند.
ایرنا