ولادیمیر ساژین، خاورشناس و سیاست شناس مطرح و تفسیرگر دایم این خبرگزاری می نویسد: روسیه، ایران و اسرائیل که یک مثلث نظامی – سیاسی است، نقش مهمی در حوادث سوریه ایفا می‌کند.

طی ۴۰ سال – از پیروزی انقلاب اسلامی تا امروز روابط جمهوری اسلامی ایران و تیره بوده و می‌ماند.

جمهوری اسلامی ایران، بر مبنای تعالیم آیت‌الله خمینی — رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار ایران جدید، حق موجودیت اسرائیل را در این سیاره به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت نمی‌شناسد. آیت الله خمینی گفت: “رژیم صهیونیستی باید از چهره زمین پاک شود و به زودی با کمک قدرت الهی، جهان بدون آمریکا و اسرائیل زندگی خواهد کرد.” به نوبه خود، اسرائیل ایران را خطر اصلی برای موجودیت خود می داند. نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در مراسم یادبود قربانیان هولوکاست در اورشلیم، در مورد تجاوز نازی ها صحبت کرد که قدرت های غربی به اندازه کافی با آنها مخالفت نکردند. نتانیاهو در مورد ایران گفت: “امروز نیز رژیم افراطی هست که ما را تهدید می کند و صلح جهانی را نیز تهدید می‌کند.” او گفت: “این رژیم به وضوح اعلام می کند که قصد دارد دولت یهودی را از بین ببرد”. اسراییلی‌ها به شدت نگران امکانات حتمالی ایران برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای و سیاست صادرات انقلاب اسلامی به سبک ایران هستند”.

تا این اواخر، درگیری های ایران و اسرائیل به لحن شدید و سخنان تند از هر دو طرف محدود می‌شد. در ایران در دوره رؤسای جمهور لیبرال شدت اتهامات کاهش می‌یافت، و با روی کار آمدن سران رادیکال، افزایش می‌یافت. اگر همه چیز تنها به درگیری‌های لفظی محدود می شد! متأسفانه، جنگ سرد ایران و اسرائیل به طور فزاینده‌ای داغتر شده و به سوی یک جنگ نیابتی در سوریه حرکت می کند. رهبری اسرائیل به شدت با حضور نیروهای ویژه ایران در سوریه، گروه‌های ستیزه جوی حزب‌الله و همچنین متحدین شیعه آنها مخالفت می‌کند، برای اسرائیل، “خط قرمز” — تمرکز آنها در نزدیکی مرزهای اسرائیل است. اورشلیم دقیقا و پیوسته از این نظریه پیروی می‌کند. در سال های اخیر، اسرائیل حدود ۲۰۰ حمله راکتی و هوایی علیه اهداف ایران و طرفداران ایران در سوریه انجام داده است.

این وضعیت در نیمه دوم ماه ژانویه شدت گرفت. به گزارش سرویس مطبوعاتی نیروهای دفاعی اسرائیل، در روز ۲۰ ژانویه پس از یک حمله دیگر توسط نیروهای هوایی اسرائیل علیه امکانات ایران، واحدهای سپاه پاسداران مستقر در سوریه، یک موشک زمین به زمین را به اسرائیل پرتاب کردند. موشکی که از طریق سیستم دفاع موشکی “گنبد آهنین” بر فراز بلندی های جولان بلافاصله پس از عبور از مرز سوریه و اسراییل نابود شد. در عین حال، فرماندهی ارتش اسرائیل تاکید کرد که این موشک را دسته ایرانی تیراندازی کرد و این سلاح در ایران ساخته شده است.

شب ۲۱ ژانویه، اسرائیل برای جواب هدف های متعددی برای حمله در سوریه را انتخاب کرد: چند واحد از نیروی ویژه قدس، انبارهای مهمات، تأسیسات نظامی در فرودگاه دمشق، یک ساختمان اشغال شده توسط سرویس ویژه ایران و یک اردوگاه آموزشی نظامی. به گزارش ارتش اسرائیل، در همان زمان، اسرائیل به نیروهای مسلح سوریه را در مورد حملات پیشرو با خبر کرد، اما دفاع موشکی سوریه باز هم تعداد زیاد موشک ها را بسوی جنگنده های اسرائیل پرتاب نمود. در سرویس مطبوعاتی اسرائیل گفتند: در جواب ما به چند دسته ضد هوایی سوریه ضربه زدیم. بر اساس اظهارات اورشلیم، اسرائیل دو رادار، دو سامانه ضد موشک Pantsir-S1 و یک سامانه ضد موشک “اوسا” را تخریب کرد. اما ارتش سوریه ادعا می کند که تنها یک “Pantsir-S1” را از دست داده است.

دفاع هوایی سوریه مانع از حمله اسرائیل به اهداف ایران نشد. ناظران ادعا می‌کنند که آسیب های ناشی از حملات هوائی اسرائیل قابل توجه است: حزب الله تجهیزات را دریافت نکرده و در نتیجه ایران تلفات مادی متحمل شد.
جالب اینجا است که سیاستمداران عالی رتبه ایران مسکو را به خاطر این محکوم کردند که هنگام حمله هوایی اسرائیل به تاسیسات ایران در سوریه S-300 خود را خاموش کرده است. بنابراین، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پارلمان حشمت الله فلاحت پیشه، گفت: “اگر سیستم های دفاع هوایی روسیه فعال بود، صهیونیست‌ها نمی‌توانستند به راحتی به سوریه حمله کنند”. به گفته وی، نیروی هوایی اسرائیل با سیستم دفاع هوایی روسیه در سوریه هماهنگ شده است.

تنها این کم بود که گفته شود که روسیه در سوریه علیه اسرائیل بخاطر ایران بجنگد!

حوادث آخر ماه ژانویه نگران کننده است. برای اولین بار در رویارویی با اسرائیل، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و دفاع هوایی سوریه نقش فعالی را بر عهده داشتند. روابط ایران و اسرائیل از جنگ سرد و جنگ نیابتی بسوی جنگ گسترده با شرکت اسرائیل، ایران و سوریه حرکت می‌کند. روسیه در حال تلاش برای کاهش شدت اختلاف ایران و اسرائیل در سوریه است. در ماه نوامبر ۲۰۱۸، در نشست سه جانبه روسیه، ایران و ترکیه، پرزیدنت پوتین، رئیس جمهور روحانی را قانع کرد که اجازه ندهد که تشکیلات مسلح ایرانی و طرفدار ایران نزدیک تر از ۸۰ کیلومتر از مرز اسرائیل باشد. با این حال، در اواسط ماه ژانویه، سرلشگر قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران اسلامی بصورت نمایشی در ۳۰ تا ۴۰ کیلومتری از مرز اسرائیل ظاهر شد. این کار آشکارا نقض تعهدات ایران نسبت به روسیه شد و اعتبار روسیه را در چشم اسرائیل کاهش داد. مسکو این تخطی را از تهران نپذیرفت و از تقویت مواضع ایران در سوریه ابرازنارضایتی کرد.

اما اختلاف عمده بین مسکو و تهران در مورد آینده سوریه و راه دستیابی به آن است. پس از شکست واقعی داعش، که از طریق عملیات مشترک روسیه و ایران انجام شد، مسکو بر روی ایجاد شرایطی برای برقراری صلح در سوریه، بازگشت پناهندگان و ایجاد نظم بر اساس تدوین قانون اساسی جدید توسط کمیته قانون اساسی که تمام جنبش های سیاسی سوریه را شامل شود، متمرکز شد. روسیه همه کارهای ممکن را برای اینکه قانون اساسی جدید سوریه وارد عمل شود، انجام می‌دهد.

اما ایران علاقه مند به حفظ وضعیت فعلی سوریه، به رهبری بی‌قید و شرط بشار اسد، به شیعه شدن مردم سوریه، کنترل املاک و مستغلات خریداری شده یا تصرف شده در سوریه، به گسترش نفوذ خود در سراسر کشور، تبدیل سوریه به پایگاه قدرتمند علیه اسرائیل است.

بعید است که چنین سناریو باب طبع روسیه باشد. و مسکو سیگنال را به تهران فرستاد. منظور واکنش وزین و پر معنای سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه است. ۲۵ ژانویه، زمانی که روزنامه نگار سی ان ان پرسید آیا روسیه و ایران متحد هستند، ریابکوف پاسخ داد که او نمی گوید که این اصطلاح را می توان مورد استفاده قرار داد. کشورها به سادگی “در سوریه با هم عمل می‌کنند”. همزمان، وزارت امور خارجه و وزارت دفاع روسیه به اقدامات اسرائیل واکنش منفی نشان دادند و خواستار توقف حملات به سوریه شدند.

فعالیت های گسترده مسکو به قصد جلوگیری از جنگ بزرگ ابعاد میان اسرائیل، ایران و سوریه در بازدید های هیاتی به سرپرستی سرگئی ورشینین، معاون وزیر خارجه روسیه، با حضور نماینده ویژه رییس جمهور پوتین برای امور سوریه، الکساندر لاورنتیف متظاهر شد. این هیات برای دیدار به اسرائیل رفت و در آن ۲۹ ژانویه، مذاکره با نخست وزیر نتانیاهو برگزار شد و در ۲ فوریه در تهران، با علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و با حسین جابر انصاری معاون ارشد امور خارجه ایران برای مسائل سیاسی ویژه دیدار کرد. هم در اورشلیم و هم در تهران، در مورد سوریه، آینده آن، خطر رویارویی ایران و اسرائیل و تبدیل آن به یک جنگ بزرگ صحبت شد.

با این حال، به گفته سرلشکر امیر اشل فرمانده سابق نیروی هوایی اسرائیل، افزایش تنش در شکل فعلی آن، منجر به درگیری بزرگ مقیاسی نخواهد شد، زیرا روسیه اجازه آن را نخواهد داد. بعلاوه، سیاست مسکو چنان است که یک تعادل برای بازدارندگی متقابل میان اسرائیل و ایران ایجاد شود.

در واقع، فاصله یکسان روسیه از ایران و اسرائیل، به مسکو فرصتی برای موفقیت مأموریت میانجیگری می دهد.

مثل همیشه، امیدوار باشیم.

گزارش و تحلیل ولادیمیر ساژین

اسپوتنیک