چهارم آوریل امسال مصادف با ۷۰مین سالگرد امضای ”پیمان آتلانتیک شمالی “در واشنگتن در سال ۱۹۴۹ میلادی (۱۳۲۸خورشیدی)، یعنی چند سالی پس از پایان جنگ جهانی دوّم است. بر پایهٔ این پیمان، چند ماه بعد سازمان نظامی-امنیتی ”ناتو “شکل گرفت که تا همین امروز نیز به کار خود ادامه داده است. نخستین فرماندهٔ عالیِ ناتو ژنرال آمریکایی دوایت آیزنهاور بود که از سال ۱۹۵۲/۱۳۳۱ به مدّت ۸ سال رئیس جمهور آمریکا شد.

اگرچه ناتو خودش را ”ضامن صلح در اروپا و آزادی و امنیت“ می‌داند، ولی در جزوه‌ای که در زمینهٔ تدارک برگزاری ۷۰مین سالگرد ایجادش منتشر کرده است، مجبور است بپذیرد که ”اختلاف‌هایی بزرگ میان کشورها و گروه‌های معیّن [دربارهٔ نقش ناتو] وجود دارد “به‌ویژه در میان جوانان، زنان، و مردم عادی که به مناسبت‌های گوناگون به موجودیت و کارکرد این سازمان نظامی و تجاوزگر اعتراض کرده‌اند.

گردانندگان این ائتلاف نظامی مدعی‌اند که ناتو برای مقابله با به‌اصطلاح ”توسعه‌طلبی شوروی و اقمارش“ در زمان جنگ سرد ایجاد شد، در صورتی که پیمان ورشو میان کشورهای سوسیالیستی سابق بیشتر از شش سال بعد از ایجاد ناتو،‌ یعنی در ۱۴ ماه مه ۱۹۵۵/۱۳۳۴ به منظور مقابله با طرح‌های تجاوزگرانهٔ کشورهای عضو ناتو و زمانی ایجاد شد که آلمان غربی به ناتو پیوست. انتظار می‌رفت که با از میان رفتن پیمان ورشو در اوایل تابستان ۱۹۹۱/۱۳۷۰ در روند فروریزی دولت‌های سوسیالیستی در اتحاد شوروی و دیگر کشورهای اروپای شرقی، ناتو نیز باید برچیده شود که نشد. و همین موضوع یکی از موارد اعتراض صلح‌طلبان جهان به موجودیت ناتو است.

ناتو با ۱۲ عضو کار خود را آغاز کرد (آمریکا، کانادا، ایسلند و ۹ کشور اروپای غربی) و اکنون ۲۹ عضو دارد که سوای آمریکا و کانادا در آمریکای شمالی، و تعداد دیگری از کشورهای اروپای غربی و ایسلند، ترکیه و برخی از کشورهای اروپای شرقی سابق مانند بلغارستان و رومانی و جمهوری چک و اسلواکی و لهستان و مجارستان نیز اکنون عضو آن هستند. مونته‌نگرو، که پیشتر بخشی از یوگسلاوی سابق بود، تازه‌ترین عضو این ائتلاف نظامی است که در سال ۲۰۱۷ به آن پیوست، و مقدونیه (شمالی)، یکی دیگر از بخش‌های یوگسلاوی سابق، مراحل پذیرش به ناتو را می‌گذراند. یک تحوّل جالب توجه در این زمینه، حرکت سؤال‌برانگیز مجلس اوکراین به پیشنهاد رئیس‌جمهور پترو پوروشنکو در ماه گذشته است که با رأی ۳۵ به ۳۴ متممی را در مورد قانون اساسی آن کشور تصویب کرد که کشور را متعهد به پیوستن به ناتو و اتحادیهٔ اروپا می‌کند و رئیس‌جمهور را ملزم می‌کند که همهٔ تلاشش را برای تحقق این امر به کار بندد. به این ترتیب، اگر فرد دیگری به ریاست‌جمهوری برسد نمی‌تواند با پیوستن به ناتو و اتحادیهٔ اروپا مخالفت کند. به همین دلیل و علّت‌های ضدکمونیستی دیگر است که پترو سیموننکو، صدر حزب کمونیست اوکراین، از شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری که روز یکشنبه ۱۱ فروردین برگزار شد، منع شده بود.

گفتنی است که اوکراین هم‌مرز با روسیه است و پیوستن این کشور به ناتو، گام مهم و خطرناک دیگری است در تهدید روسیه توسط ناتو. در اصل ۵ پیمان ناتو آمده است که وظیفهٔ اصلی آن ”دفاع جمعی “است، بدین معنا که ”حمله به یکی از اعضای ائتلاف، حمله به همهٔ ائتلاف تلقی می‌شود. “بنابراین، در صورت پیوستن اوکراین به ناتو، هرگونه مناقشه‌ای میان اوکراین و روسیه می‌تواند به بهانه‌ای برای درگیری‌هایی گسترده‌تر میان ناتو و روسیه فراروید.

قرار است که امسال وزیران امور خارجی کشورهای عضو ناتو برای برگزاری مراسم ۷۰مین سالگرد بنیادگذاری این سازمان در محل وزارت امور خارجی آمریکا در واشنگتن گرد هم آیند. قدرت گرفتن روسیه و چین در عرصهٔ امنیت بین‌المللی، انسجام سیاسی در درون ائتلاف، نقش ناتو در تأمین انرژی (نفت و گاز و غیره)، امنیت سایبری، و انواع موارد فساد در درون این ائتلاف، از جمله مواردی‌اند است که قرار است وزیران امور خارجی کشورهای عضو دربارهٔ آنها بحث و گفت‌وگو کنند. همچنین، قرار است که در ماه دسامبر ۲۰۱۹ نیز سران کشورهای عضو در لندن، محل نخستین مقر مرکزی ناتو، گرد هم آیند تا به گفتهٔ دبیرکل ناتو، ”دربارهٔ چالش‌های امنیتی‌ای که ناتو اکنون و در آینده با آنها روبروست “بحث و گفت‌وگو کنند.

دونالد ترامپ پیش از آغاز دورهّ ریاست‌جمهوری‌اش گفته بود که ناتو سازمانی ”منسوخ “است و حتّی مطرح کرد که آیا آمریکا باید اصل دفاع متقابل را در مورد تازه‌ترین عضو ناتو، یعنی مونته‌نگرو، رعایت کند! یادآوری می‌شود که فرانسه در سال ۱۹۶۶ در اعتراض به سلطهٔ فرماندهان آمریکایی در ناتو از آن خارج شد، ولی در سال ۲۰۰۹ دوباره به ترکیب فرماندهی نظامی مشترک ناتو بازگشت.

هر سال که نشست سران ناتو برگزار شده است، مردم و صلح‌دوستان در سراسر جهان گردهمایی اعتراضی گسترده‌ای برگزار کرده‌اند، از جمله در شیکاگو (۲۰۱۲)، ولز (۲۰۱۴)، ورشو (۲۰۱۶)، بروکسل (۲۰۱۷ و ۲۰۱۸). امسال نیز تفاوتی با سال‌های قبل ندارد. سازمان‌های صلح‌دوست جهان، و به‌ویژه در آمریکا و کانادا، از هم اکنون برنامه‌هایی را برای برگزاری همایش و تظاهرات اعتراضی نسبت به ادامهٔ کار ناتو و سیاست‌های تجاوزکارانه و جنگ‌افروزانهٔ آن تدارک دیده‌اند، از جمله تظاهراتی با شعار ”نه به ناتو، نه به جنگ؛ آری به صلح “در روز ۳۰ مارس در برابر کنسولگری آمریکا در تورنتو و سفارت آمریکا در اتاوا، و تظاهرات در واشنگتن در روز پنج‌شنبه ۴ آوریل (۱۵ فروردین) در مقابل کاخ سفید و در برابر محل گردهمایی وزیران امور خارجی کشورهای عضو ناتو در واشنگتن. شورای جهانی صلح فراخوانی برای شرکت گسترده در تظاهرات ۴ آوریل در واشنگتن داده است و نیز همایش ضد ناتو را در روز ۳۱ مارس در آن شهر برگزار خواهد کرد.

گفتنی است که اعضای ناتو از بزرگ‌ترین سازندگان و فروشندگان تسلیحات و تجهیزات نظامی‌اند و شرکت‌هایی مثل لاکهید مارتین و جنرال داینامیکز کمک‌های مالی به این سازمان و شعبه‌های آن در کشورهای گوناگون می‌کنند. فشار ناتو، و به‌ویژه فشار آمریکا در دورهٔ ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به کشورهای عضو ناتو برای افزایش بودجهٔ نظامی این کشورها، به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث کاهش بودجه‌های خدمات اجتماعی همگانی و زیست‌محیطی در خود این کشورها شده است. به زحمتکشان این کشورها فشار می‌آورند تا دستاوردهایی را که آنها طی سال‌ها تلاش و پیکار به دست آورده‌اند، به بهای افزایش بودجه‌های نظامی، از آنها پس بگیرند.

روشن است که میان نظامیگری و بی‌عدالتی اجتماعی، نژادی، اقتصادی، و زیست‌محیطی که میلیاردها انسان را به فقر کشانده است و جهان ما را تهدید می‌کند، رابطه‌ای تنگاتنگ وجود دارد. همچنین، ناتو دارای زرّادخانهٔ هسته‌یی خطرناکی است که حاضر به دست برداشتن از آنها نیست و این نیز یکی از موارد اعتراض صلح‌دوستان جهان در مورد این سازمان نظامی تجاوزگر است. ناتو عامل اصلی در مسابقهٔ تسلیحاتی در جهان امروز و مانع اصلی در خلع‌سلاح هسته‌یی بین‌المللی و دنیایی بدون سلاح هسته‌یی است.

ناتو- که آمریکا همیشه نقشی پیشاهنگ در آن داشته است- مرگبارترین ائتلاف نظامی دنیا برای دفاع از سرمایه‌داری و منافع آن در سراسر دنیا بوده است و در آفریقای شمالی (لیبی، ۲۰۱۱)، خاورمیانه (از جمله عراق، به هدایت آمریکا، ۲۰۰۳)، اروپا (یوگسلاوی، از ۱۹۹۲)، و دیگر نقاط جهان (از جمله افغانستان، ۲۰۰۱) عامل کشتار و ویرانی غیرقابل‌توصیفی بوده است. صدها هزار نفر در علمیات جنگی ناتو در عراق، لیبی، سومالی (مقابله با دزدان دریایی)، و یوگسلاوی جان خود را از دست دادند. جنگ‌های ناتو برانگیخته موجب بی‌خانمانی میلیون‌ها نفر و سیل پناهنده‌هایی شده است که برای نجات جان خود خانه و کاشانه را ترک می‌کنند و با انواع آسیب‌های جانی و مالی روبرو می‌شوند.

ناتو خود را سازمانی مستقل می‌داند که التزامی به تأیید سازمان ملل متحد ندارد. برای مثال، در سال ۱۹۹۹ نیروهای ناتو بدون تأیید سازمان ملل متحد منطقه‌هایی از یوگسلاوی سابق (مونته نگرو، کوزوو، و صربستان) را بمباران هوایی کردند که سازمان عفو بین‌الملل آن را جنایت جنگی خواند. امسال به مناسبت بیستمین سال این جنایت تظاهرات و همایش‌های اعتراضی متعددی در اروپا برگزار می‌شود.

همچنین، در سال ۲۰۰۱، پس از حمله‌های تروریستی ۱۱ سپتامبر در آمریکا، ناتو از اصل ۵ استفاده کرد و اعلام کرد که آن حمله، حمله به همهٔ اعضای این سازمان تلقی می‌شود. نخستین عملیات علنی ناتو در بیرون از اروپا، تجاوز به افغانستان در سال ۲۰۰۱ بود. در سال ۲۰۱۱ نیز ناتو مسئولیت منطقهٔ پرواز ممنوع بر فراز لیبی را به عهده می‌گیرد. در سال ۲۰۱۲، نمایندگان مجلس پاکستان خواهان پایان یافتن حمله‌های پهپادهای ناتو/سیا در آن کشور شدند. ناتو حیطهٔ فعالیت و دخالت خود را به فراسوی ”آتلانتیک شمالی “گسترش داده است و اکنون علاوه بر اعضای اصلی، تعداد زیادی ”متحد “نیز دارد.

این متحدان طیفی از سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای متعدد را در بر می‌گیرد، که از آن جمله‌اند شورای همکاری اروپا-آتلانتیک ‌(از جمله شامل ایرلند و فنلاند و سوئیس و اوکراین)، ”گفت‌وگوی مدیترانه‌یی “(از جمله شامل مصر و اسرائیل)، و ”متحدان در سراسر جهان “(شامل کشورهایی مثل استرالیا، جمهوری کره، افغانستان، پاکستان، عراق، زلاند نو، و کلمبیا). در پایگاه اینترنتی ناتو وظیفهٔ این متحدان در سراسر جهان، ”تقویت گفت‌وگو و مشارکت برای مقابله با چالش‌های امنیتی در شماری از نواحی مورد توجه مشترک است “که همکاری نظامی یکی از شیوه‌های این مشارکت است. کلمبیا که در سال ۲۰۱۷ به گروه پذیرفته شد، تنها متحد ناتو در آمریکای لاتین است، ولی صحبت‌هایی هم دربارهٔ پیوستن برزیل به این گروه شده است.

ناتو، آن طور که ریگان به گورباچف قول داده بود که حتّی یک اینچ هم به مرزهای شوروی سابق نزدیک‌تر نشود، اکنون حیطهٔ عمل خود در اروپای شرقی را گسترش داده و نیروهای نظامی‌اش در مرزهای روسیه مستقرند. علاوه بر این، سلاح‌های هسته‌یی این ائتلاف نظامی سرمایه‌داری و ”سپر دفاعی موشکی “آن برای حمله‌های پیش‌دستانه، عاملی کلیدی در پیشبُرد جنگ سرد نوینی در جهان بوده است و همان‌طور که گفته شد، جنگ‌افروزی و عملیات جنگی در منطقه‌های خارج از حیطهٔ عمل اوّلیه‌اش در خاورمیانه، آفریقای شمالی، و خاورمیانه را نیز در دستور کار خود قرار داده است و خود را ژاندارم نظامی دنیا تلفی می‌کند. بی‌دلیل نیست که این سازمان را ”سازمان تروریستی با تسلیحات هسته‌یی “خوانده‌اند. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط ناتو، تقریباً ۲۰هزار نیروی نظامی (زمینی، هوایی، دریایی، سایبری) در عملیات و مأموریت‌های ناتو در سراسر جهان شرکت دارند و این سازمان مسئولیت اصلی را در عملیات نظامی در افغانستان، کوزوو، و منطقهٔ مدیترانه به عهده دارد.

صلح‌دوستان و نیروهای مترقی جهان خواهان برچیدن ائتلاف نظامی تجاوزکار ناتو و پایان دادن به مسابقهٔ تسلیحاتی و دخالت قدرت‌های امپریالیستی و بازوهای نظامی آنها زیر هر پوششی در امور کشورهای دیگرند.

نامۀ مردم