نامهٔ مردم- بر اساس گزارش رسانه‌های جهان مذاکره میان نمایندگان طالبان و زلمای خلیل‌زاد، نمایندهٔ ویژه دولت آمریکا، در هماهنگی نزدیک با دولت پاکستان (بدون شرکت دولت افغانستان) در ارتباط با قدم‌های مشخص ضرور برای خاتمه دادن به جنگ بین دولت مرکزی و اسلام‌گرایان طالبان به توافق‌هایی منجر شده است.

بر اساس این گزارش‌ها، درصورت پیشرفت مذاکرات و عملی شدن توافق‌هایی بین طرفین، نیروهای نظامی آمریکا در ظرف ۱۸ ماه افغانستان را ترک خواهند کرد و حکومت موقتی که پیش‌بینی می‌شود درواقع پوششی برای انتقال قدرت از دولت اشرف‌غنی به طالبان خواهد بود، تشکیل خواهد شد.

گزارش مطبوعاتی برخی برخوردها بین خلیل‌زاد و وزارت خارجه آمریکا از یک طرف و سخنگویان دولت افغانستان از طرف دیگر در روزهای اخیر، بیانگر نگرانی‌ها و عدم رضایت اشرف‌غنی و مشاورانش از این گفت‌وگوها است. حمدالله محب، مشاور امنیتی رئیس‌جمهور افغانستان، زلمای خلیل‌زاد را به‌سبب انجام مذاکراتی در روز پنجشنبه ۲۳ اسفندماه، متهم کرد که عملاً دولت افغانستان را مشروع قلمداد نکرده و آن را از مذاکرات در رابطه با آینده کشور کنار گذاشته است. لحن و انشای بیانیه روز ۲۴ اسفندماه وزارت خارجه آمریکا در این زمینه و همچنین اظهارات سفیر آمریکا در کابل، نشان‌دهندهٔ برخی اختلاف نظرهای عمیق بین دو کشور در رابطه با این مذاکرات است. “نامه مردم”، به‌منظور روشنگری دربارهٔ روند مذاکراتی که تا کنون پنج دُور آن انجام شده است، مقاله‌ای که به‌قلم رفیق “احمدضیا سپهر صدیقی”، مسئول شعبه تبلیغات حزب نوین مردم افغانستان، نوشته شده است در زیر می‌آورد.

*     *     *

ایالات‌متحده آمریکا در تابستان سال ۲۰۱۸ مذاکره مستقیم و غیررسمی را با گروه طالبان آغاز کرد تا “به جنگ در افغانستان پایان بخشد”. پیوست به‌این مذاکرات، نماینده‌های “طالبان افغانستان” و مقامات ایالات‌متحده آمریکا در امارات متحده عربی، مذاکرات رسمی خود را آغاز کردند. موضوع اصلی این گفت‌وگوها ظاهراً برداشتن گام‌های عملی برای ایجاد صلح و پایان دادن به جنگ ۱۷ ساله در افغانستان اعلام شده است.

روز دوشنبه (۱۸ دسامبر ۲۰۱۸) نمایندگان طالبان افغانستان و زلمای خلیل‌زاد، فرستادۀ ویژۀ وزارت خارجۀ آمریکا برای استقرار صلح در افغانستان، مذاکرات خود را در امارات متحده عربی آغاز کردند. در این مذاکرات نماینده‌هایی از عربستان سعودی، پاکستان، و امارات متحده عربی نیز شرکت داشتند..

در همین روز محمد فیصل، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، در توئیتر خود ابراز امیدواری کرده که این مذاکرات به یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای پایان دادن به جنگ و خونریزی در افغانستان بینجامد. با آنکه نماینده‌های دولت افغانستان نیز در امارات متحده حضور داشتند (به‌منظور اشتراک در مذاکرات از کابل فرستاده شده بودند) اما طالبان از گفت‌وگوی مستقیم با آنها خودداری کردند، چون دولت کابل را دست‌نشاندۀ آمریکا می‌خوانند.

مذاکرات سه روز در پشت درهای بسته صورت گرفت. یک عضو ارشد طالبان (شیرمحمد استانکزی) انجام گفت‌وگوهای سه‌روزه را آغاز دُور جدید خواند. رویترز به‌نقل از دو تن از نمایندگان نوشت که “نمایندگان طالبان خواست‌های جدیدی را مبنی بر خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان و آزادی زندانیان طالبان مطرح کردند.”  وزارت خارجۀ آمریکا با شروع مذاکرات اعلام کرد که “ایالات‌متحده آمریکا خواهان حل‌وفصل مشکلات افغانستان و پایان دادن به جنگ در این کشور توسط خود افغان‌ها است. ”

یادآور باید شد که دولت آمریکا پس از مداخلهٔ نظامی در افغانستان در سال ۲۰۰۱ (جهت سقوط دولت طالبان) تا به‌حال حدود یک تریلیون (یک‌هزار میلیارد) دلار در افغانستان هزینه کرده است. زلمای خلیل‌زاد، دیپلمات افغانی‌تبارِ آمریکایی که موظف به انجام گفت‌وگوهای صلح با نماینده‌های طالبان است، در پایانِ دُور اول مذاکرات به خبرنگاران گفت که امیدوار است “معاهدۀ صلح با نیروهای طالبان تا ماه آوریل ۲۰۱۹ (فروردین‌ماه ۱۳۹۸) به‌امضا برسد.” او گفت که به نتیجه این مذاکرات “محتاطانه” و “خوش‌بین” نگاه می‌کند.

در ماه گذشته (بعد از دُور اول مذاکرات) پاکستان یکی از بنیان‌گذاران تحریک طالبان و قوماندان [فرمانده] نظامی طالبان به‌اسم “ملا برادر” را از زندان آزاد کرد. این فرمانده مشهور طالبان بیشتر از هشت سال در زندان پاکستان محبوس بود. اکنون ملا برادر به‌حیث مسئول سیاسی- نظامی طالبان گماشته شده است.

قبل از آغاز مذاکرات رسمی میان آمریکا و طالبان، در اوایل نوامبر ۲۰۱۸ نشست صلح افغانستان در مسکو برگزار شد که در آن نمایندگان ۱۲ کشور و نمایندگان طالبان حضور داشتند. در این نشست نمایندگان طالبان رسماً از مذاکره با نمایندگان دولت افغانستان خودداری کردند و خواستار ادامۀ مذاکرات مستقیم با آمریکا شدند. در رابطه با این نشست، خبرگزاری فرانسه از مسکو گزارش داد: “مذاکرات بین‌المللی صلح افغانستان در مسکو روز جمعه ۱۸ آبان‌ماه (۹ نوامبر ۲۰۱۸) بدون توافق طرفین به‌پایان رسید.” در مذاکرات صلح مسکو علاوه بر نمایندگان شورای‌عالی صلح افغانستان، یک هیئت پنج‌نفری به‌ریاست “شیرمحمد استانکزی” از گروه طالبان نیز شرکت کردند. مذاکرات در هتلی در مسکو پشت درهای بسته انجام گرفت. در این نشست نماینده‌هایی از چین، هند، ایران، پاکستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز حضور داشتند.” این نشست زمینه‌ساز آن شد که برای نخستین بار طالبان از یک تربیون منطقه‌ای مطالبات و مواضع سیاسی خود را در ارتباط با جنگ افغانستان ابراز بدارد. درواقع این نشست تلاشی بود برای هویت‌بخشی به طالبان به‌حیث یک جریان سیاسی مسلح ضد دولت افغانستان و عادلانه  پنداشتن “جنگِ” آنان. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، شرکت‌کنندگان نشست مسکو را فراخواند تا منافع گروهی و شخصی را کنار گذاشته و به منافع ملت افغانستان فکر کنند. او تأکید کرد: “دولت روسیه امیدوار است از طریق تلاش‌های مشترک صفحه جدیدی را در تاریخ افغانستان بگشاید.”

در ادامۀ گفت‌وگوهای قبلی، دُور جدید مذاکرات آمریکا و طالبان، در ۳۰ بهمن‌ماه ۹۷ (۱۹ فوریه ۲۰۱۹)، در پایتخت قطر آغاز شد و نمایندگان دو طرف پس از دو روز وقفه به‌منظور رایزنی‌های درون‌گروهی، گفت‌وگوهای خود را ادامه دادند (این وقفه هم‌زمان بود با جنگ دوروزۀ هند و پاکستان).

خبرگزاری آلمان، دوشنبه ۱۳ اسفندماه ۹۷ (۴ مارس ۲۰۱۹)، به‌نقل از طالبان، مذاکره با نمایندگان آمریکا را درحال پیشرفت توصیف کرد. بنا بر این گزارش، طالبان در بیانیه‌ای که از سوی آن منتشر شده می‌گوید گفت‌وگوهای مستقیم با آمریکا “گام به گام” پیش می‌رود. این بیانیه می‌افزاید به‌رغم پیشرفت‌های حاصل شده، گروه طالبان مذاکرات را با “دقت و مراقبت زیاد” دنبال می‌کند. گفت‌وگوها در این مرحله بر یکی از خواسته‌های کلیدی اسلام‌گرایان مبنی بر خروج نیروهای ائتلاف به‌رهبری آمریکا از افغانستان متمرکز است. آمریکا که از زمان ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید سیاست کاهش نظامیان خود در منطقه را در دستورکار خود قرار داده، در مقابل، خواهان دریافت تضمین از گروه طالبان است که با خروج نظامیان ائتلاف از افغانستان این کشور به پایگاه امنی برای گروه‌های تروریستی تبدیل نشود.

ایالات‌متحده می‌گوید: “همچنین خواستار برقراری آتش‌بس کامل در افغانستان و گفت‌وگوی مستقیم میان طالبان و دولت مرکزی در کابل است.”

دونالد ترامپ بارها از حضور نیروهای آمریکایی در کشورهای منطقه انتقاد کرده و گفته است زمان آن فرا رسیده به حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان که طی ۱۷ سال گذشته منجر به کشته شدن ۲۴۰۰ سرباز این کشور شده پایان داده شود. مطابق گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌ها، رئیس‌جمهوری آمریکا قصد دارد تا بهار ۲۰۱۹ بخشی از سربازان آمریکایی مستقر در افغانستان را به این کشور بازگرداند. ایالات‌متحده درحال‌حاضر حدود ۱۴ هزار نظامی در افغانستان دارد و گمان می‌رود پنج تا هفت هزار نفر از آنان تا چندماه دیگر به کشورشان بازگردند.

درحالی‌که نمایندگان دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در تلاش برای بهبود روابط با طالبان هستند، پیکارجویان این گروه به حملات خود در این کشور ادامه می‌دهند، حملاتی که تا به‌حال صدها کشته و زخمی برجای گذاشته است.  برخلاف انتظار، حملات گروه طالبان هم‌زمان با ادامۀ مذاکرات این گروه با ایالات‌متحده آمریکا در دوحه پایتخت قطر، در داخل افغانستان تشدید یافته است و این مذاکرات نه فقط بر توقف یا کاهش حملات گروه طالبان تأثیری نداشته است، بلکه برعکس، گروه طالبان در هفته‌های اخیر به حملات خود علیه نیروهای دولتی افغانستان و مراکز و ادارات دولتی نیز افزوده است (شدیدترین حمله آن‌ها به پایگاه نظامی شوراب بود که تلفاتی سنگین به قوای نظامی افغانستان وارد کرده است).

طوری که استنباط می‌گردد، طالبان در مذاکرات صلح خواستار خروج همه نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان هستند و آمریکا نیز خواستار دریافت تضمین‌های امنیتی است (تضمین برای حفظ منافع و تأمین امنیت پایگاه‌های نظامی خود در خاک افغانستان). اما آمریکا نگران آن است که خروج نیروهای این کشور از افغانستان و یا کاهش آن‌ها باعث افزایش حضور نیروهای “داعش” و  القاعده در افغانستان نشود (یکی از نگرانی‌های عمدۀ آمریکا تبدیل دوباره افغانستان به تختۀ خیز روسیه است).

تلاش آمریکا برای کسب هر چه سریع‌تر توافق بر سر بحران افغانستان، برخاسته از سیاست دولت ترامپ است. اما تا کنون یک اجماع کامل در میان رهبران سیاسی و نظامی دولت آمریکا در این زمینه به‌وجود نیامده است. مصارف گزاف و تلفات بزرگ انسانی جنگ افغانستان تداوم این جنگ را زیر سؤال جدی قرار داده است.

بر اساس آمار سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۸۰۰ شهروند غیرنظامی در افغانستان کشته شده‌اند. این بیشترین تعداد تلفات نیروهای غیرنظامی در افغانستان از سال ۲۰۰۹ به‌این سو است.

مسئولیت مرگ ۳۷ درصد از این شهروندان برعهده طالبان است و ۲۰ درصد دیگر نیز در ارتباط با فعالیت‌های داعش در افغانستان کشته شده‌اند.

در سایۀ مذاکرات آمریکا با طالبان، در روزهای ۱۶ و ۱۷ بهمن‌ماه (۵ و ۶ فوریه ۲۰۱۹)، شماری از نمایندگان احزاب سیاسی افغانستان و نماینده‌های طالبان در مسکو نشستی را برگزار کردند. عباس استانکزی، رئیس هیئت طالبان، در نشست مسکو گفت: “قانون اساسی کنونی افغانستان اعتبار ندارد، زیرا از جانب کشورهای غربی بر مردم افغانستان تحمیل شده” و باید قانون اساسی جدید با “معیارهای اسلامی و ارزش‌های افغانی و پس از خروج کامل نیروهای خارجی از این کشور تدوین شود.”

در این نشست، حامدکرزی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان همراه با ده‌ها نفر از حامیانش (یونس قانونی، محمد محقق، عطا محمد نور، محمد اسماعیل، نمایندگان حزب اسلامی حکمتیار، محمد حنیف اتمر، لطیف پدرام و نورالحق علومی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و شماری دیگر از چهره‌های سیاسی و اجتماعی) شرکت کردند.

به‌علاوه، چهره‌هایی چون وکیل احمد متوکل، وزیر خارجه پیشین طالبان، و عبدالسلام ضعیف، از اعضای عمدۀ پیشین طالبان، که هر دو  حالا در کابل زندگی می‌کنند نیز در این نشست اشتراک کردند. دولت افغانستان در این نشست غایب بود و از برگزاری آن و حضور چهره‌های سیاسی افغانستان در آن انتقاد کرد. سرور دانش، معاون دوم رئیس‌جمهوری افغانستان، در صفحه رسمی توئیتر خود نوشته که در غیبت نمایندگان دولت این نشست “ضیاع وقت” است. مانورهای سیاسی گروه طالبان در ماه‌های اخیر و استقبال نمایندگان آنها از سوی کشورهای مختلف در منطقه، حکومت اشرف‌غنی را از نظر سیاسی و دیپلماتیک در موقعیت دشواری قرار داده است.

گفت‌وگوها ادامه دارد. با وجودی که نتایج مذاکرات هنوز رسانه‌ای نشده‌اند، اما از برخی اظهارات مقامات آمریکایی و نیز منابع نزدیک به طالبان استنباط می‌گردد که مذاکرات به جدی‌ترین مرحلۀ خود رسیده است. همچنین گفته می‌شود که روی جدول زمانی خروج نیروها و شرایط طالبان تا هنوز توافق حاصل نشده است. دبیرکل سازمان ملل متحد گفته است: “ناتو و متحدانش در افغانستان فضایی را برای صلح ایجاد کرده است و طالبان نمی‌توانند از طریق جنگ پیروز شوند و می‌باید به روند گفت‌وگوهای صلح با دولت افغانستان تمرکز کنند.” در آخرین نوشته زلمای خلیل‌زاد، نماینده خاص آمریکا برای صلح افغانستان، در صفحه تویترش متذکر شده است که “مذاکرات با درنظرداشت منافع طرف‌های درگیر در قضایای افغانستان جریان داشته و از حمایت کشورهای منطقه نیز برخوردار می‌باشد.”

نکتۀ اساسی در مذاکرات بین طالبان، دولت آمریکا و کشورهای منطقه، جستجوی راه‌حلی است که منافع استراتژیک دولت نظامی- اسلامی پاکستان را در افغانستان و منطقه تضمین کند. هرگونه طرح دیگری برای پایان جنگ در افغانستان از سوی طالبان، به‌حیث نمایندگان واقعی دولت پاکستان، رد خواهد شد.

نامۀ مردم