مصاحبه با موهَنِد اِلنور، وکیل حقوق بشر سودانی و سخنگوی “انجمن حرفه‌ای سودان” به نقل از وبگاه ”لیبریشن“ ۹ دسامبر ۲۰۲۱

“انجمن حرفه‌ای سودان” (SPA) از چند اتحادیه کارگری مختلف سودان تشکیل شده است. این انجمن در سال ۲۰۱۲ /۱۳۹۱ تأسیس شد و ادامه دهندهٔ حرکت اتحادیهٔ کارگران حرفه‌ای است که  نقشی مهم در انقلاب ۱۹۸۵ /۱۳۶۴ داشت و پس از کودتای ۱۹۸۹ /۱۳۶۸ منحل شد و همه رهبران آن بازداشت، ترور، یا مجبور به‌ترک کشور شدند و فعالیت‌های اتحادیه کارگران حرفه‌ای را در خارج از سودان نمایندگی کردند. “انجمن حرفه‌ای سودان” در انقلاب دسامبر ۲۰۱۸ / آذر- دی‌ماه ۱۳۹۷ نقشی عمده داشت و اعتراض‌ها و نافرمانی‌های مدنی را سازمان می‌داد. این انجمن هنوز در کنار نیروهای انقلابی در دستیابی به خواست‌های انقلاب یعنی: آزادی، صلح، و عدالت اجتماعی مبارزه می‌کند.

س: کودتای ۲۵ اکتبر [۲۰۲۱ / ۳ آبان‌ماه ۱۴۰۰] سودان، افرادی را که تحولات این کشور را از زمان قیام توده‌ای دسامبر ۲۰۱۸ [دی‌ماه سال ۱۳۹۷] از نزدیک دنبال می‌کردند شگفت‌زده کرد. هدف ژنرال عبدالفتاح البرهان چه بود؟

یادآوری این مطلب مهم است که کودتای ۲۵ اکتبر کودتایی جدید نیست، زیرا کودتا در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ / ۲۲ فروردین‌ماه ۱۳۹۸ آغاز شده بود و در پی آن نیز اقدام‌های بسیاری برای تضعیف انقلاب انجام گرفت. اتفاقی که در ۲۵ اکتبر رخ داد آخرین گام در این طرح بود که ما را غافلگیر نکرد. ژنرال عبدالفتاح البرهان و جنگ‌سالاران هرگز به انقلاب [انقلاب مردمی دسامبر ۲۰۱۸] پایبند نبودند، ولی مجبور بودند که تسلیم آن باشند. آنان به‌اشتباه فکر می‌کنند که زمان حذف انقلاب فرا رسیده است ولی انقلاب ما با همان شتاب وارد چهارمین سال خود می‌شود و درواقع مستحکم‌تر و سازمان‌یافته‌تر هم شده است. عبدالفتاح البرهان و محمد حمدان داگالو معروف به هیمیدتی، رهبر شبه‌نظامیان “جنجوید”، همراه با دیگر مجرمان این اقدام‌ها، قصد دارند از مجازات و محاکمه به‌دلیل جنایت‌های سنگینی که مرتکب شده‌اند بگریزند و تسلط خود را بر منابع کشور حفظ کنند. آنان بیش از ۸۰ درصد این منابع را درکنترل‌شان دارند و به همان روشی که عمرالبشیر، رئیس سابق دولت [از سال ۱۹۸۹ تا سال ۲۰۱۹/۱۳۶۸ تا سال ۱۳۹۸] با تبهکاری ثروت می‌اندوخت و حمایت بین‌المللی کسب می‌کرد، به جنگ غیررسمی‌شان ادامه می‌دهند.

س: جنبش مردمی، اتحادیه‌های کارگری، و نیروهای مترقی چه واکنشی به کودتا نشان داده‌اند؟ آیا ارتش پایگاه اجتماعی‌ای چشمگیر دارد؟ منشأ حمایت از ارتش کجاست؟

چهار روز قبل از کودتا، یعنی در روز ۲۱ اکتبر۲۰۲۱/۲۹ مهرماه ۱۴۰۰، در سالگرد نخستین انقلاب سودان در تاریخ ۲۱ اکتبر ۱۹۶۴/۲۹ مهرماه ۱۳۴۳، صدها هزار نفر به خیابان‌های پایتخت سرازیر شدند و در بسیاری از شهرها پایان دادن به “مشارکت خونین” (به‌قول سودانی‌ها) بین مردم و نظامیان را خواستار شدند. زیرا این مشارکت نه‌فقط از خونریزی جلوگیری نکرد بلکه دقیقاً برعکس بر شدت آن افزود. از ۲۵ اکتبر ۳ آبان‌ماه ۱۴۰۰ میلیون‌ها نفر به‌طور منظم تظاهرات کرده‌اند و خواهان انجام تغییرات بنیادی شده‌اند.

ارتش از سوی “حزب کنگره ملی” (NCP) که درواقع همان سازمان اسلام سیاسی به‌نام “اخوان‌المسلمین” است هدایت می‌شود. صدها نفر از کارمندان دولت برکنار و اعضای حزب کنگره ملی جایگزین آنان شده‌اند. این جایگزینی‌ها کارمندان ارشد دولتی در سازمان امنیت ازجمله مدیر جدید این سازمان را نیز شامل شده است. برخی حزب‌های فرصت‌طلب نیز وجود دارند که پس از انقلاب [انقلاب اول] به‌وسیلهٔ حزب کنگره ملی یا ارتش ایجاد شده‌اند. افزون بر گروه‌هایی مسلح این حزب‌ها هم توافقنامهٔ صلح “جوبا” را امضا کردند، توافقنامه‌ای که هدف آن تقسیم قدرت و ثروت بین جنگ‌سالاران بود و نه حل مشکلات اصلی. این حزب‌های فرصت‌طلب راه را برای کودتا هموار کردند.

 س: نقش قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا، اتحادیهٔ اروپا، انگلستان، و بازیگران منطقه‌ای ازجمله عربستان، ایران، اسرائیل، و امارات متحدهٔ عربی در حوادث پس از انقلاب ۲۰۱۸ [انقلاب مردمی دسامبر ۲۰۱۸ (دی‌ماه  ۱۳۹۷)] چه بوده است و آن‌ها چگونه اهداف خود را در خلال این حوادث دنبال کرده‌اند؟

از زمان شروع انقلاب در دسامبر ۲۰۱۸ (دی‌ماه  ۱۳۹۷)، جامعه جهانی بیش از سه ماه سکوت کرد تا شاید اعتراض کنندگان تسلیم شوند. جامعه جهانی باز هم به نیروی مردم اهمیت نمی‌دهد و سکوت می‌کند، ولی ما به خود ایمان داریم. انقلابی که وارد چهارمین سال خود می‌شود، شکست‌ناپذیر است. از زمان آغاز انقلاب، جامعه جهانی باهدف دفاع و حفظ منافع خود در حال گسترش روابط خود با نیروهای سیاسی، نظامی، و شبه‌نظامیان است. وقتی به جامعه بین‌المللی اشاره می‌کنیم منظور ما تنها دولت‌های غربی نیست، بلکه روسیه، چین، و دولت‌های اثرگذار منطقه‌ که با رژیم سابق و نسخه جدید آن رابطه دارند نیز هست. نیروهای ضد انقلاب، مانند هر انگل دیگری، نمی‌توانند به‌تنهایی زندگی کنند و نیازمند تغذیه از متحدان جهانی خودند. دولت‌های غربی، برخلاف روسیه و چین، در آغاز صریح بودند و “کودتای نظامی” را محکوم کردند ولی با پیوستن عبدالله حمدوک، نخست‌وزیر سابق [در کودتای ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱/ ۳ آبان‌ماه ۱۴۰۰ دستگیر و بازداشت شد و پس از یک ماه  به پست ‌نخست‌وزیری بازگردانده شد] به کودتا و کودتاگران، این نگرش تغییر کرد. افزون بر این، آن‌ها تلاش می‌کنند تا ما را متقاعد سازند که معامله بین ارتش و حمدوک را بپذیریم و دست از مبارزه برداریم. برای مثال، آقای آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در اظهاراتی از توافقنامه حمایت می‌کند و از ما می‌خواهد که مبارزه‌مان را متوقف کرده و آن را بپذیریم زیرا فکر می‌کند این توافقنامه برای کشور بهتر است و در غیر این صورت سودان در خطر خواهد بود. این اصلاً پذیرفتنی نیست! تهدید ما همان‌طور که عاملان کودتا هم می‌کنند، جای تأسف دارد چون برای جنایت‌ها و تخلفات‌شان موجبی به‌دست  آنان می‌دهد. ما به همه یادآوری می‌کنیم که آنچه ما را متحد می‌کند دموکراسی، حکومت خوب، حاکمیت قانون، و حقوق بشر است که همگی از سوی کودتا نقض شده‌اند. تعجب‌آور است که رژیم پیشین با روسیه، چین، عربستان، امارات، مصر، و درعین‌حال با قطر، روابط خوبی داشت. ارتش می‌خواهد این روابط را فقط با در نظر گرفتن منافع خود و نه منافع ملی مردم، حفظ کند.

س: آیا کشورهایی که نام بردید از در قدرت ماندن ارتش در سودان بهره‌ای می‌برند؟ اگر چنین است، چگونه؟

به‌نظر می‌رسد آن‌ها چنین باوری دارند. آن‌ها ممکن است به‌اشتباه فکر کنند که ماندن ارتش در قدرت، این امکان را به آن‌ها می‌دهد که به منابع کشور و شریکی کارآمد ازنظر سیاسی، اقتصادی و امنیت جهانی، دسترسی آسان‌تری داشته باشند. برخلاف آن‌ها، ما بر این باور هستیم که این دیدگاهی بسیار کوته‌بینانه است. مشارکت با دولتی غیرنظامی در کشوری دموکراتیک، باثبات، بر اساس منافع متقابل، مدلی ایدئال در قرن ۲۱ است. در غیر این صورت، این استعماری جدید است.

س: موضع “اتحادیهٔ آفریقا” (“AU”) در برابر تحول‌های جاری اوضاع در سودان چیست؟

“اتحادیهٔ آفریقا” نخستین نهادی بود که پس از کودتا واکنش نشان داد و بی‌درنگ عضویت سودان را در این اتحادیه تعلیق کرد. ولی بی‌درنگ پس از امضای توافق بین نخست‌وزیر سابق [عبدالله حمدوک] و ژنرال البرهان، این تعلیق لغو گردید. ما همچنان به درخواست‌‌مان از اتحادیه آفریقا برای برداشتن گام‌هایی جدی در نجات قاره‌مان از چنین اقدام‌هایی وحشیانه ادامه می‌دهیم. ما باید به کودتاها در آفریقا پایان دهیم و ارتش‌های شایسته‌ای داشته باشیم که به دموکراسی احترام بگذارند و در سیاست دخالت نکنند. هفته آینده، شورای صلح و امنیت اتحادیه آفریقا دربارهٔ اوضاع سودان جلسه خواهد داشت و “انجمن حرفه‌ای سودان” در بیانیه‌ای خطاب به ‌این شورا اظهار امیدواری خواهد کرد که علیه کودتا و عاملان آن اقدام‌هایی شدید انجام شود.

س: در ۲۱ نوامبر [۲۰۲۱/ ۲۹ مهرماه ۱۴۰۰] ژنرال‌های حاکم عبدالله حمدوک را به مقام‌ نخست‌وزیری بازگرداندند و او را مأمور کردند تا یک “کابینه تکنوکرات” جدید تشکیل دهد. آیا این امر به‌این معناست که دموکراسی در حال احیا است؟ واقعاً چه دارد اتفاق می‌افتد؟ ژنرال عبدالفتاح البرهان چه برنامه‌ای دارد؟

آنچه در ۲۱ نوامبر اتفاق افتاد، بستن قراردادی کاری است که بر اساس آن عبدالله حمدوک می‌پذیرد نخست‌وزیر کودتا شود. شرح وظایف او مشخص است و از سوی رهبر کودتا، ژنرال البرهان، رهبری می‌شود. او برای شورای حاکمیت کار خواهد کرد. اعضای این شورا نیز از سوی همان کارفرما منصوب می‌شوند که این خود آشکارا به‌این معنی است که دموکراسی هنوز احیا نشده است. مدت ۲۷ سال زندان نلسون ماندلا را نشکست و او به اصول خود پایبند ماند، درحالی‌که ۲۷ روز حبس خانگی کافی بود تا حمدوک را از یک قهرمان در چشم مردم به یک خائن تبدیل کند.

س: موضع “انجمن حرفه‌ای سودان” در برابر تحول‌های اخیر در اوضاع چیست؟

“انجمن حرفه‌ای سودان” [انجمنی که آموزگاران، مهندسان، دکترها، کشاورزان، پزشکان، و کارگران راه‌آهن را نمایندگی می‌کند] نقشی مهم در انقلاب دارد و سنگ بنای “ائتلاف نیروهای آزادی و تغییر” (“FFC”) بود، اما بی‌درنگ پس از برکناری عمرالبشیر، برخی از حزب‌های سیاسی این ائتلاف که حفظ منافع به‌ارث رسیده‌شان از استعمار را خواهان بودند، نقش اسب تروآ را بازی کردند تا انقلاب را تضعیف کنند. در ژوئیهٔ ۲۰۲۰/تیر- مردادماه ۱۳۹۹ “انجمن حرفه‌ای سودان” از ائتلاف خارج شد و از آن تاریخ از سیاست‌های دولت و همچنین از سیاست‌های ائتلاف نیروهای آزادی و تغییر که منشأ تحول‌های اخیر اوضاع سیاسی‌اند انتقاد کرده است. انجمن حرفه‌ای سودان خواستار پایان دادن به “مشارکت خونین” شده است. ما با کمیته‌های مقاومت و نیروهای انقلاب همکاری نزدیک داشته‌ایم تا کودتا را شکست دهیم و جنایتکاران پاسخگوی جنایت‌هایشان باشند. کمیته‌های مقاومت ستون فقرات انقلاب هستند. آن‌ها نماینده اکثریتی هستند که از زمان استقلال نادیده گرفته شده‌اند و بر این سه “نه” توافق کرده‌اند: “نه” به مذاکره، “نه” به مشارکت، و “نه” به سازش با کودتاچیان! ما از زمان کودتای ۲۵ اکتبر /۳ آبان‌ماه ۱۴۰۰ تا کنون ۸  تظاهرات داشته‌ایم. نافرمانی مدنی ما بسیار موفق بوده است و به‌زودی موارد بیشتری اعلام خواهد شد. ما در برخی شهرها تحصن‌های ۱ یا ۲ روزه داشته‌ایم و قول می‌دهیم تا تاکتیک‌های بیشتری را به‌کار بگیریم تا این کودتا را شکست دهیم. موضع ائتلاف “نیروهای آزادی و تغییر” روشن نیست، به‌رغم این که این سه “نه” را مطرح کرده‌اند، برخی از رهبرانش مایل به مذاکره با کودتاچیان‌اند. ولی کسی نمی‌داند در چه موردی می‌خواهند مذاکره کنند.

س: با توجه به رفتار تاریخی و سیاست‌های دوران حاضر ایالات‌متحده، بریتانیا و دیگر دولت‌های غربی و شرکت‌های چندملیتی در قبال سودان، فکر می‌کنید آن‌ها به چه رژیمی در سودان علاقه‌مند هستند و چرا؟

دولت‌های غربی مایلند دولتی غیرنظامی در حکومت باشد که از سوی نظامیان کنترل شود. آن‌ها از وارد شدن به روابط علنی با رهبر کودتا، ژنرال البرهان، شرمسار بودند ولی حمدوک این مشکل را حل کرد گرچه می‌دانند که این امر ماهیت کودتا را تغییر نمی‌دهد. آن‌ها به نگرانی در مورد منافع‌شان نیازی ندارند، زیرا این جانیان برای باقی ماندن در مسند قدرت به انجام هر کاری حاضر هستند و همانند عمرالبشیر پاسخگوی جنایت‌هایشان نیستند. رژیم خارطوم همیشه به‌مثابه مومی در دست امپریالیسم بوده است. ما معتقدیم امپریالیسم دشمن است و با همبستگی بین ملت‌های آزاد، مبارزه را نه‌تنها در سودان بلکه در اینجا [بریتانیا]، در سنگر امپریالیسم، ادامه خواهیم داد. باید یادآور شد که اتحادیه اروپا در اکتبر ۲۰۱۴ / مهر- آبان‌ماه ۱۳۹۳ آنچه را که “فرایند خارطوم” نامیده بود به‌منظور کاهش تعداد مهاجران آفریقایی به اروپا اجرا کرد و بر این اساس، میلیون‌ها یورو به کشورهای آفریقایی پرداخت کرد. سودان به‌تنهایی تا آوریل ۲۰۱۷/ فروردین- اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۶، حدود ۲۱۵ میلیون یورو از این صندوق دریافت کرد. افزون بر این صندوق، بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا نیز به‌طور جداگانه از سودان حمایت کردند. به‌همین دلیل است که رهبر شبه‌نظامیان جنجوید که از پول اتحادیه اروپا برای تقویت شبه‌نظامیانش استفاده کرد، هفته گذشته اتحادیه اروپا را تهدید کرد در صورت حمایت نکردن جامعه بین‌المللی از کودتا، به مهاجران اجازه خواهد داد تا از مرزها عبور کنند. همچنین باید یادآور شد که یک حاکمیت خوب یعنی دموکراسی، سوسیالیسم، مدیریت خوب منابع، مبارزه با فساد، و معیشت مناسب است و نه مرزهای مستحکم که  مهاجران را از ترک خانه‌های خود بازمی‌دارد. این چیزی است که تاریخ به ما می‌گوید: حدود سه قرن پیش، سودان کشوری باثبات بود که با میزبانی از مهاجران آفریقایی و ارائه زندگی‌ای مناسب به آنان از سرازیر شدن‌شان به اروپا جلوگیری می‌شد. مهاجران زیادی از سراسر آفریقا نه‌تنها از کشورهای همسایه، بلکه حتی از مناطق دوردست در غرب آفریقا، در سودان مستقر بودند و به‌خوبی زندگی می‌کردند.

س: “جامعهٔ جهانی” و دولت بریتانیا برای اطمینان از برقراری مجدد حکومت غیرنظامی‌ای دموکراتیک چه باید انجام دهند؟ نمایندگان مترقی، نیروهای چپ و جنبش سندیکایی در بریتانیا چه کاری برای کمک به مردم سودان و انقلاب دموکراتیک‌شان می‌توانند انجام دهند؟

ما نیاز داریم که صدای‌مان در بریتانیا، قدرت استعماری پیشین سودان شنیده شود. عاملان کودتا، به‌ویژه پس از پیوستن حمدوک به آنان، صدای رسایی دارند که به‌راحتی شنیده می‌شود، زیرا نماینده امپریالیسم‌اند. بدیهی است که وظیفه اصلی حمدوک متقاعد کردن جامعه بین‌المللی برای ازسرگیری کمک‌های اقتصادی به رژیم کودتا است.

ما همچنین از رفقای خود می‌خواهیم که در این وضعیت، از ارسال کمک‌های اقتصادی [به رژیم نظامی حاکم] جلوگیری کنند، زیرا این کمک‌ها درنهایت در دستان فاسدی قرار می‌گیرند که ما و آرزوهای‌مان برای داشتن آزادی، صلح، و عدالت را از بین خواهند برد. در پایان، ما برقرار شدن تحریم‌هایی علیه رهبران نظامی و افراد مسئول در انجام کودتا را خواستار هستیم.

«نامۀ مردم»