قبرس و تقویت جایگاه ترک‌ها در این جزیره، برای ترکیه از چنان اهمیتی برخوردار است که تقریباً تمام کار و بار فواد اوکتای معاون اردوغان، رسیدگی به همین موضوع است.

به گزارش تسنیم، شب گذشته حزب خلق (HP) شریک دولت ائتلافی قبرس ترک، از انحلال ائتلاف خبر داد و به این ترتیب، دولت ائتلافی قبرس شمالی سقوط کرد.

در شرایطی که جنگ در قره باغ، برای سران آنکارا به یک موضوع مهم و حیاتی تبدیل شده و مولود چاووش اوغلو برای گفتگو در مورد این موضوع به باکو سفره کرد، سقوط دولت غیر رسمی بخش ترک نشین قبرس، مشکل و دردسر تازه‌ای بود که شاید سران آنکارا در انتظار آن نبودند.

یک سفر، یک سقوط

دیروز در آنکارا، ارسین تاتار نخست وزیر قبرس ترک، مهمان رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بود تا از طریق ویدیو کنفرانس، پروژه انتقال آب ترکیه به قبرس ترک را افتتاح کنند. بر اساس طرح تامین آب قبرس که طول خطوط انتقال آب بیش از ۸۰ کیلومتر بوده و در عمق ۲۵۰ متری دریا قرار دارد، سالانه ۷۵ میلیون مترمکعب آب از این طریق از ترکیه به جمهوری ترک قبرس شمالی منتقل خواهد شد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه طی اظهاراتی در مراسم بهره‌برادری«خطوط انتقال آب از آناتولی به جمهوری ترک قبرس شمالی» تصریح کرد:«در خصوص ادامه تلاش‌هایمان جهت تبدیل جمهوری قبرس ترک شمالی از لحاظ سیاسی و اقتصادی به عضوی برابر و عزتمند در نظام جهانی مصمم هستیم.

رئیس جمهور ترکیه همچنین در مورد اهمیت مسئله مدیترانه شرقی گفت:«به باور ما مسئله مدیترانه شرقی دو بُعد دارد: اول حفظ حقوق فلات قاره‌ای ترکیه و دوم، تضمین حقوق و منافع مردم ترک قبرس از منابع طبیعی اطراف جزیره.»

رئیس جمهور ترکیه همچنین در این دیدار، از بازگشایی منطقه متروکه قبرس در جمهوری ترک قبرس شمالی پس از ۴۶ سال خبر داد.

همین مساله مرعش بود که ظاهراً موجب خشم و عصبانیت شرکای آقای تاتار شد. چرا که آنان انتظار داشتند، برای تصمیم گیری در مورد بازگشایی این شهر متروکه، شریک دولت ائتلافی نیز مورد توجه قرار بگیرد.

ینال سنین رهبر حزب خلق، ارسین تاتار نخست وزیر و تک­روی­‌های او را به عنوان اصلی‌­ترین دلیل سقوط دولت قلمداد و بر این موضوع تاکید کرد که شخص نخست وزیر، در تعیین سیاست‌های کلی مربوط به سرنوشت شهر متروکه مرعش قبرس، تنها به اتخاذ تصمیمات تکروانه و مشورت با آنکارا اکتفا کرده و جویای نظرات و دیدگاه‌های شریک اصلی خود نشده است. لذا باید گفت، به هم خوردن شراکت و ائتلاف، نه تنها برای ترکهای قبرس، بلکه برای دولت ترکیه نیز یک دردسر جدی است.

دولت ارسین تاتار در شرایطی سقوط کرده که در چند سال گذشته در تمام مسائل سیاسی- امنیتی مربوط به بخش ترک نشین قبرس، تابع و حامی سیاستهای آنکارا بوده است. ارسین تاتار نخست وزیر قبرس ترک، به تمامی یک سیاستمدار وابسته به ترکیه است و دفاع از سیاست‌های ترکیه را برای خود و کابینه‌­اش به عنوان وظیفه تاریخی قلمداد می‌­کند.

ارسین تاتار در جریان جنگ قره باغ نیز، به طور کامل از جمهوری آذربایجان حمایت و آشکارا اعلام کرد: همچون همیشه، در کنار برادران آذری خود هستیم.

البته در تابعیت محض از سیاستهای آنکارا، نخست وزیر و رئیس جمهور، هم نظر نیستند. چرا که قبلاً هم، مصطفی آکنجی رئیس جمهور قبرس ترک با اظهارات خود نشان داده بود که برخلاف تاتار، قبرس شمالی را نه همچون «بچه وطن» وابسته به ترکیه، بلکه به عنوان یک برادر مستقل، قلمداد میکند.

تفاوت و شباهت قبرس ترک و قره باغ

با وجود تمام تفاوتهای جغرافیایی و سیاسی، موقعیت سیاسی قره باغ و قبرس ترک، بی شباهت به همدیگر نیستند.

ترکیه تنها کشور جهان است که عنوان «جمهوری ترک قبرس شمالی» را به رسمیت شناخته و تاکنون هیچکدام از دولتهای جهان، این حکومت را به رسمیت نشناخته‌­اند.

قبرس ترک در سال ۱۹۸۳ میلادی، اعلام موجودیت کرد اما سازمان ملل و شورای امنیت، آن را به رسمیت نشناختند. جمهوری آذربایجان نیز از ترس اقدام متقابل، تاکنون قبرس ترک را به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت نشناخته است. چرا که ترس و هراس واقع بینانه باکو، این است که به محض این که قبرس شمالی را به رسمیت بشناسد، لابی ارامنه کاری خواهد کرد که فی الفور، چند کشور منطقه، قره باغ را نیز شناسایی کنند و چنین چیزی برای باکو، گران تمام خواهد شد.

اگر چه، از منظر سیاسی و حقوقی، قبرس ترک، نسبت به قره باغ، دردسرهای کمتری دارد و پای اشغالگری در میان نیست. اما در هر حال، قبرس ترک نیز همچون قره باغ، یک ساختار سیاسی غیر رسمی و دفاکتو دارد.

تاکنون این فقط ارمنستان است که جدایی‌طلبان قره باغ را به عنوان یک جمهوری به رسمیت شناخته و دولت‌های دیگر از پذیرفتن چنین چیزی سر باز زده‌اند. در قبرس نیز چنین وضعیتی حاکم است و این فقط ترکیه است که قائل به موجودیت یک واحد سیاسی به نام «جمهوری ترک قبرس شمالی» است.

در قره باغ شاهد یک پدیده و معضل پیچیده به نام عدم انطابق جمعیت با خاک هستیم. به این معنی که اغلب ساکنان قره باغ ارمنی هستند و حاضر به پذیرفتن حاکمیت سیاسی باکو نیستند، اما از نظر حقوقی و جغرافیایی، خاک، به جمهوری آذربایجان تعلق دارد و سازمان ملل نیز چنین چیزی را تایید کرده است.

در قبرس، ساکنان ترک بخش شمالی جزیره، برای اثبات حقانیت خود مشکلی ندارند و بخش روم نشین نیز با جمعیت مشکلی ندارد و آن چه با آن مخالفت میکند، ساختار ۲ دولتی برای اداره کشور است.

به محض اعلام تصمیم ترکیه و قبرس شمالی برای بازگشایی شهر متروکه مرعش، ژوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اولین مقام اروپایی بود که به شکل قاطعانه، مخالفت اتحادیه را اعلام کرد.

بورل نشان داده بر خلاف سَلَف خود خانم موگرینی، تمایل دارد در برابر ترکیه، به سرعت موضع گیری کند. وی بر این باور است که استفاده از ساحل مرعش، یک اقدام یکجانبه و خطرناک است که معضل قبرس را پیچیدهتر میکند.

اهمیت قبرس برای ترکیه

در روند جدید سیاست خارجی ترکیه و مباحث مرتبط با «وطن آبی» و استراتژی مبتنی بر قدرت گرفتن در شرق مدیترانه، مهمترین و حیاتیترین مولفه سیاسی و امنیتی ترکیه، دفاع از کیان قبرس شمالی و تلاش برای تقویت و تثبیت جایگاه و موقعیت ترکهای قبرس است.

اگر چه آنکارا در این مسیر تاکنون نتوانسته به نتیجه درخشانی دست پیدا کند و اتحادیه اروپا از قبول ساختار دو دولتی در قبرس امتناع کرده، اما نفس حضور دهها هزار نفر از نظامیان جمهوری ترکیه در بخش ترک نشین قبرس، یک مساله استراتژیک بسیار مهم است.

قبرس و تقویت جایگاه ترکها در این جزیره، برای ترکیه از چنان اهمیتی برخوردار است که تقریباً تمام کار و بار فواد اوکتای معاون اردوغان، رسیدگی به همین موضوع است.

فواد اوکتای بارها به شکل نمادین با یونیفرم کار به قبرس رفته و از پروژه انتقال آب شیرین ترکیه به قبرس ترک بازدید کرده و حالا هم مهمترین متولی و مدیر اجرایی پروژه بازگشایی شهر متروکه مرعش، خود اوست و همه او را به عنوان یک پراکتیسین و مرد عمل میشناسند.