سبد تقریباً واقعی که بر مبنای محاسبه‌ی نرخ غذاهای واقعی، نرخ‌گذاری شده، در شهریورماه ۱۴۰۰ به ده میلیون و ۹۵۲ هزار تومان رسیده است.

سبد معیشت خانوارهای کارگری در مذاکرات مزدی ۱۴۰۰ که براساس داده‌های آماری بهمن ماه سال گذشته محاسبه شده بود، ۶ میلیون و ۸۹۵ هزار تومان نرخ داشت؛ با این حساب، در شش ماه نخست امسال، هزینه‌های حداقلی زندگی، ۵۸.۸۵ درصد افزایش داشته است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، بیش از دو ماه از روی کار آمدن دولت جدید و تیم مدیریتی آن می‌گذرد؛ کارگران از همان ابتدا بدون حاشیه و سرراست اعلام کردند خواستار برگزاری جلسات شورایعالی کار و ترمیم مزد و مستمری در نیمه‌ی دوم سال هستیم؛ چراکه حداقل دستمزد ۴ میلیون تومانی، حتی نیمی از هزینه‌های ماهانه‌ی زندگی خانواده را تامین نمی‌کند.

لزوم ترمیم مزد و مستمری در نیمه دوم سال

علیرغم درخواست‌های مکرر، وزارت کار هیچ اقدامی برای برگزاری نشست سه‌جانبه صورت نداده است؛ دولتی‌ها همچنان پشت هم می‌گویند باید تورم مهار شود اما از سوی دیگر، هیچ نشانه‌ای دال بر مهار تورم یا حتی تثبیت قیمت‌ها وجود ندارد: برنج کیلویی ۵۰ هزار تومان، یک شانه تخم مرغ بیش از ۵۰ هزار تومان و یک کیلو ماست بیش از ۲۰ هزار تومان!

با اشاره به چنین نشانه‌های روشنی از بحران عمیق معیشت، حسین حبیبی (عضو هیات مدیره کانون عالی شوراها) برگزاری شورایعالی کار در نیمه دوم سال و ترمیم مزد و معیشت را «مهم‌ترین مطالبه‌ی کارگران» در مقطع کنونی می‌داند و می‌گوید: باید با تمام توان از وزارت کار بخواهیم که ترمیم مزد اجرایی شود؛ کارگران در عمق دره‌ی فقر راه به جایی ندارند و روز به روز اوضاعشان وخیم‌تر می‌شود.

««««« او معتقد است؛ در این برهه‌ی زمانی باید تمام مطالبات فرعی را کنار بگذاریم و از تمام مجاری قانونی، «ترمیم مزد و مستمری» را با قدرت تمام مطالبه کنیم. »»»»»

در این شرایط، اعداد و ارقام سبد معیشت نشان‌دهنده‌ی افزایش سهمگین هزینه‌های زندگی از ابتدای سال است؛ فرامرز توفیقی که محاسبات ماهانه سبد معیشت را انجام می‌دهد، برای شهریور ماه با استناد به داده‌های رسمی مرکز آمار ایران، دو مدل محاسبه انجام داده است؛ یکی سبد واقعی بر اساسِ مبنا قرار دادن غذاهای واقعی (محاسبه‌ی یک وعده غذای گرم روزانه و دو وعده غذای سرد برای خانوار متوسط ۳.۳ نفره) و دیگری سبد تقلیل‌یافته و حداقلی با استناد به معیارهای کمیته دستمزد ذیل شورایعالی کار. در این سبد تقلیل‌یافته، سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با استناد به قیمت مواد غذایی خام محاسبه می‌شود و سپس مبنای محاسبه‌ی سبد کلی معیشت قرار می‌گیرد.

سبد واقعی: ده میلیون و ۹۵۲ هزار تومان

۶۰ درصد افزایش در هزینه‌های زندگی فقط در شش ماه!

جداول زیر نشان می‌دهد که سبد تقریباً واقعی که بر مبنای محاسبه‌ی نرخ غذاهای واقعی، نرخ‌گذاری شده، در شهریورماه ۱۴۰۰ به ده میلیون و ۹۵۲ هزار تومان رسیده است. سبد معیشت خانوارهای کارگری در مذاکرات مزدی ۱۴۰۰ که براساس داده‌های آماری بهمن ماه سال گذشته محاسبه شده بود، ۶ میلیون و ۸۹۵ هزار تومان نرخ داشت؛ با این حساب، در شش ماه نخست امسال، هزینه‌های حداقلی زندگی، ۵۸.۸۵ درصد افزایش داشته است. نزدیک ۶۰ درصد افزایش در هزینه‌های زندگی فقط در شش ماه!

و اگر دستمزد حداقلی را با احتساب مزایای همه شمول، حدود ۴ میلیون تومان در نظر بگیریم، درصد پوشش دستمزد برای سبد معیشت حداقلی، ۳۷.۰۶ درصد است یعنی کارگران با دستمزدی که دریافت می‌کنند فقط ۳۷ درصد هزینه‌های زندگی را پوشش می‌دهند و قاعدتاً برای ۶۳ درصد از هزینه‌های زندگی، هیچ منبع درآمدی ندارند!

به گفته توفیقی، نرخ ۶۳ درصدیِ بدون پوشش، یک رقم سنگین و وحشتناک است که به هیچ عنوان با معیارهای «دستمزد شایسته» مورد تاکید سازمان بین‌المللی کار همخوانی ندارد و در هیچ کشور مترقی جهان، چنین خلاء عظیمی میان دستمزد و هزینه‌های حداقلی زندگی برقرار نیست!

دستمزد فقط ۱۱ روز ماه را کفاف می‌دهد

بنابراین دستمزد فعلی کارگران، تنها ۱۱.۱ روز از هر ماه را پوشش می‌دهد؛ با این حساب، کارگران و بازنشستگان حداقل بگیر، ۱۹ روز از ماه را خرجی ندارند و باید بدون روزی سر کنند! البته باید دقت داشته باشیم که این محاسبات، بسیار حداقلی و محافظه کارانه است و هزینه‌های واقعی آموزش (که به دلیل مجازی‌سازی و استفاده از اینترنت و ابزارهای هوشمند ارتباطی، سر به فلک کشیده)، هزینه‌های واقعی بهداشت و درمان (که به دلیل بحران دامنه‌دار و مستدامِ کرونا به شدت افزایش یافته است)، هزینه‌های حمل و نقل و هزینه‌های سر به فلک کشیده‌ی مسکن و اجاره خانه را دربرنمی‌گیرد؛ تنها با اعمال یک ضریب ثابت روی سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، سبد معیشت به دست آمده است و اگر بخواهیم سبد واقعی و ملموس را محاسبه کنیم باید مولفه‌های غیرخوراکی به دقت احصا و اندازه‌گیری شوند.

سبد بسیار حداقلی: ۹ میلیون و ۸۴۵ هزار تومان

۲ میلیون و ۹۵۰ هزار تومان افزایش در هزینه‌های زندگی

توفیقی در جدول زیر، معیارهای پذیرفته شده‌ی کمیته‌ی دستمزد شورایعالی کار را برای محاسبه‌ی سبد خوراکی‌ها به کار گرفته است یعنی استناد به اقلام خام خوراکی:

با استناد به این محاسبات، سبد معیشت به صورت زیر محاسبه می‌شود:

۹۸۴۵۸۳۶۰= ۳۶.۶ / ۱۰۰ × ۳۶۰۳۵۷۶۰ریال در ماه

بنابراین حتی با معیارهای حداقلی و تقلیل یافته‌ی شورایعالی کار، نرخ سبد معیشت به ۹ میلیون و ۸۴۵ هزار تومان در هر ماه رسیده است؛ یعنی تقریباً ده میلیون تومان. بنابراین فرمول‌هایی که خود دولتی ها قبول دارند و هرسال بر صحت آن صحه می‌گذارند، ثابت می‌کنند که هزینه‌های حداقلی زندگی خانواده‌های کارگری چیزی حدود ده میلیون تومان است؛ اگر نرخ همین سبد تقلیل یافته را مبنا قرار دهیم، متوجه می‌شویم که در شش ماه نخست سال، هزینه‌های حداقلی زندگی، ۲ میلیون و ۹۵۰ هزار تومان افزایش داشته است. قدرت پوشش دستمزد بر این سبد، ۴۱.۲۳ درصد است و با استناد به این سبدِ بسیار حداقلی، حداقل دستمزد تنها ۱۲.۳۷ روز از هر ماه را پوشش می‌دهد.

دولت صدای بحران را بشنود!

بنابراین با هر متر و معیاری که حساب کنیم، حداقل دستمزد تا پایان شهریور تنها چیزی حدود ۴۰ درصد هزینه‌های زندگی را پوشش می‌دهد و کارگران حداقل ۱۸ روز از ماه را بدون درآمد و پول سر می‌کنند. وقتی بدانیم که بیش از ۶۰ درصد کارگران شاغل و بازنشسته‌ی کشور را حداقل بگیران تشکیل می‌دهند؛ می‌توانیم نتیجه بگیریم که میلیون‌ها خانوار کشور که جمعیت کلی آن‌ها شاید بیش از ۳۰ میلیون نفر باشد، نصف ماه را با جیب خالی سر می‌کنند. و در پایان بازهم به همان تاکید روشن فعالان کارگری می‌رسیم؛ تاکید بر ضرورت عاجلِ ترمیم مزد و مستمری در نیمه دوم سال؛ فرامرز توفیقی می‌گوید وظیفه دولت است که برای ۱۹ روزِ بدون مواجب کارگران چاره‌ای بیندیشد اما دریغ که دولت حاضر نشده جلسه شورایعالی کار را برگزار کند تا لااقل صدای دادخواهی معیشتی کارگران را بشنود.

این تورم افسارگسیخته به این سادگی‌ها مهار نمی‌شود کما اینکه اراده‌ای برای مهار تورم به چشم نمی‌آید. آیا در چنین شرایطی به فرزند محصل یک کارگرِ حداقل بگیر یا به نوه‌ی یک پدربزرگ بازنشسته می‌توان گفت توقع گوشت در سفره نداشته باش و میوه نخور، چون مزد ترمیم نمی‌شود و دولت وعده داده که انشالله تورم را مهار می‌کنیم؟!

گزارش: نسرین هزاره مقدم