خطر تشدید گلوله‌باران نیروگاه هسته‌ای زاپاروژیه توسط اوکراین، که در آن هر پرتابه بعدی می‌تواند به چاشنی انفجاری آلودگی رادیواکتیو مناطق وسیع و پرجمعیت، و احتمالاً حتی به یک فاجعۀ هسته‌ای تبدیل شود، احتمال تصادفی بودن چنین اقداماتی را کاملاً نفی می‌کند.
سخن از یک برنامۀ خوب اندیشیده شده می‌رود. مجری مستقیم این طرح، رهبری نظامی-سیاسی اوکراین است و محافل حاکم ایالات متحده متولیان آن هستند.
آنچه که ممکن است در پایۀ این طرح قرار گرفته باشد، به طور قطع فقط برای دایرۀ تنگی از آغازگران معلوم است و به احتمال زیاد، حتی اجراکنندگان کی‌یف نیز از آن اطلاع ندارند.
رژیم کی‌یف، علیرغم کوبیدن بی‌پایان بر طبل تبلیغاتی خود، احساس بدتر و بدتر می‌کند. اقتصاد در حال سقوط است. ارتش بدون صنعت نظامی دوام زیادی نخواهد داشت. زمستان در پیش است و بعید است با خیال راحت به زندگی خود ادامه دهد. در چنین شرایطی، چه بخواهد چه نخواهد، به هر اقدامی، از جمله، به شدیدترین اقدامات یا تلاش برای حذف تمام مهره‌ها از صفحه شطرنج متوسل خواهد شد. برای این منظور- «برای حذف تمام مهره‌ها از صفحه»- گلوله‌باران نیروگاه هسته‌ای زاپاروژیه از سر گرفته شد و حتی خطرناک‌تر هم شد.
یک «حادثۀ هسته‌ای محدود» همانطور که اکنون برخی رسانه‌ها از آن نام می‌برند، به طور چشمگیری خطرات را افزایش می‌دهد و بازیکنان جدیدی را وارد بازی می‌کند.
سران کی‌یف متقاعد شده‌اند که در صورت وقوع یک حادثۀ هسته‌ای در اوکراین، غرب نمی‌تواند بی‌طرف بماند، بلکه به بهانۀ «تأمین امنیت هسته‌ای» درگیری اوکراین را جهانی خواهد کرد.
اگر چه غرب و مقاصد آن چندان هم مبهم نیست، اما احتمال دارد بخش خاصی از محافل حاکم غربی علاقه‌مند به حمایت از طرح افراطی اوکراین باشند.
در این حالت، غرب عملاً هیچ فرصتی برای تغییر وضعیت به سمت بهتر در قالب فعلی مشارکت خود در بحران اوکراین، به ویژه با توجه به ارائه کمک‌های نظامی به رژیم کی‌یف نخواهد داشت.
واشینگتن پست با استناد به گفتۀ نمایندۀ یکی از کشورهای عضو ناتو ادعا می‌کند، که ایالات متحدۀ آمریکا و کشورهای اروپایی به دلیل تمام شدن ذخیرۀ تسلیحات برای ارسال به اوکراین با مشکلاتی روبرو شده‌اند. در عین حال، واشینگتن پست معتقد است، که روسیه «هنوز هزاران مهمات در انبارها دارد». یکی از مقامات یکی دیگر از کشورهای عضو ناتو که خواست نامش فاش نشود، به واشینگتن پست گفت که ایالات متحده و متحدان اروپایی آن در تلاش هستند تا مقدار کافی سلاح و مهمات در اختیار اوکراین قرار دهند، اما با مشکلات خاصی روبرو هستند. غرب در شرایط سختی قرار دارد. بسیاری از [سلاح‌ها] را پیشتر ارسال کرده‌اند. این منبع به واشینگتن پست گفت: «کشورهای غربی باید ذخایر خود را بیشتر جستجو کنند». به نظر او، «حل مشکل کمبود تسلیحات نیازمند اقدامات بلندمدت و راهبردی است».
بر این اساس، «پاره شدن بند» در نتیجۀ یک حادثۀ هسته‌ای در اوکراین می‌تواند موقعیت مساعدی برای محافل غربی ایجاد کند تا شرایط را تغییر دهند و نیروهای جدید مخالف روسیه را وارد میدان کنند. پیش از همه، کشورهای اروپای شرقی که دست‌نشاندگان مطیع ایالات متحدۀ آمریکا هستند، می‌توانند به چنین نیروهایی تبدیل شوند.
دولت‌های دست‌نشانده در اروپای شرقی چندان مشتاق جنگ نیستند، اما یک حادثۀ هسته‌ای در یک نیروگاه هسته‌ای می‌تواند دلیل کافی برای شرکت آن‌ها در «تهاجم صلح‌آمیز» به اوکراین به منظور «جلوگیری از یک فاجعۀ هسته‌ای در مقیاس پان‌اروپایی» باشد. به هر حال، وزارت دفاع فدراسیون روسیه در مورد احتمال آن هشدار داد:
طرح حداقلی برای چنین تهاجمی ممکن است وادار کردن مسکو به پایان دادن به عملیات ویژۀ نظامی به بهانۀ خطرات هسته‌ای غیرقابل قبول، برای حفظ بقایای اوکراین به عنوان سکوی پرش برای حملۀ آینده به فدراسیون روسیه باشد.
در صورتی که دستیابی به هدف در چارچوب طرح حداقلی غیرممکن باشد، نمی‌توان گذار به «راهبرد هدف دور»، یعنی تلاش برای شکست روسیه در چارچوب یک جنگ متعارف با جذب منابع اضافی از شرق اروپا را منتفی دانست.
وجود تسلیحات هسته‌ای روسیه و آمادگی برای استفاده از آن در صورت تهدید موجودیت روسیه، پاشنه آشیل این طرح غربی محسوب می‌شود.
با این حال، «شاهین‌های» آنگلوساکسون احتمالاً این مشکل را غیرقابل حل تصور می‌کنند. اگر چه یک جنگ هسته‌ای محدود در اروپا به لحاظ فیزیکی بر نیمکرۀ غربی تأثیر نمی‌گذارد، اما آمریکا را صاحب نیمی از جهان می‌کند و به نفع ژئوپلیتیک آن است. تصادفی نیست که دقیقاً این روزها در ایالات متحده اظهاراتی در سطح رسمی در مورد «بی‌ضرر» بودن انفجار هسته‌ای در اروپا برای آمریکا شنیده می‌شود. در گواهی کتبی وزیر امنیت داخلی ایالات متحده، آلخاندرو مایورکاس در نشست کمیسیون امنیت ملی مجلس نمایندگان آمریکا گفته می‌شود: «انفجار هسته‌ای احتمالی در اروپا عواقب منفی برای سلامتی آمریکایی‌ها نخواهد داشت. خطرات رادیولوژیکی و هسته‌ای برای میهن کم است. ما اعتقاد نداریم که یک انفجار هسته‌ای در اروپا تأثیر مستقیم بر سلامتی در داخل کشور ما خواهد داشت».
طراحان آنسوی اقیانوس‌ها به موفقیت خود برای مهار کردن آخرالزمان هسته‌ای در قارۀ اروپای بنا شده بر روی شن امیدوارند. زیرا، روسیه اجازه نخواهد داد از سوختن خود، آمریکا به تنهایی لذت ببرد. قطعاً دنیای جدید را قبل از تلافی متناسب، به حال خود رها نخواهد کرد. اما باید توجه داشت که درجۀ احتمال اتخاذ چنین تصمیماتی در غرب صفر نیست.
بنیاد فرهنگ راهبردی
یوری باریسوف/ ا. م. شیری
