مشاور امنیت ملی افغانستان از وزیر خارجه چین خواسته است که از همه اهرم‌های فشاری برای کشاندن طالبان به صلح استفاده شود.

ایندپندت، وحیده پیکان؛ با اوج گرفتن تلاش‌ها برای برقراری صلح در افغانستان از طریق گفت‌وگو با گروه طالبان، بازیگران زیادی وارد صحنه شده‌اند و برای به نتیجه رساندن روند صلح این کشور، بخت‌ خود را می‌آزمایند.

در کنار کشورهای دارای نفوذ چشمگیر بر طالبان مانند پاکستان، ایران و آمریکا، چین نیز برای کمک به روند صلح اعلام آماد‌گی کرده و اطمینان داده است که از روند صلح به رهبری افغان‌ها، حمایت کند.

پکن می‌کوشد تا به روند بین‌المللی برای ایجاد اجماع ملی، منطقه‌ای و جهانی بپیوندند و طالبان را به توافق سیاسی با دولت افغانستان، تشویق کند؛ به همین دلیل، وانگ یی، وزیر خارجه چین، در گفت‌‌وگوی تلفنی اخیر با حنیف اتمر، همتای افغان خود و حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان، در مورد مذاکرات صلح افغانستان گفته است که تروریسم، تهدیدی مشترک برای دو کشور است. او تاکید کرده است که افغانستان باید به یک راه‌حل سیاسی دست یابد.

اما چین علاوه بر مبارزه با تروریسم در افغانستان، چه منافع دیگری را دنبال می‌کند و برقراری صلح در این کشور، به چین چه کمکی خواهد کرد؟

جمهوری خلق چین که بزرگترین اقتصاد آسیا و دومین اقتصاد بزرگ جهان است، با شمال‌شرق افغانستان هم‌مرز است و به استثنای مدت زمان پنج ساله حاکمیت طالبان، سال‌های متمادی با افغانستان روابط دیپلماتیک حسنه و نفوذ فرهنگی داشته است. این کشور همواره سعی کرده است تا در روابط خود با افغانستان سنجیده عمل کند و کمتر در مسائل داخلی افغانستان درگیرشود. از همین منظر هم کوشیده است تا همزمان با دولت افغانستان، روابطش با طالبان را هم در حد متعارف حفظ کند و کمتر به معادلات پیچیده سیاسی و امنیتی وارد شود.

یکی از بزرگترین دغدغه‌های چین درباره افغانستان که تنها ۷۶ کیلومتر مرز مشترک با آن دارد، گسترش ناامنی و شورش در این کشور است. اسلامگرایان افراطی استان سین‌کیانگ چین که جنبش ترکستان شرقی را تشکیل داده و مسلح شده‌اند، در افغانستان فعالیت دارند. به گفته منابع امنیتی افغانستان، این گروه یکی از چند شبکه اسلامگرای افراطی است که زیر چتر طالبان فعالیت می‌کند. اعضای جنبش ترکستان شرقی پیش‌تر بازداشت و به چین تحویل داده شده‌اند.

به هم خوردن اوضاع امنیتی و گسترش شورش‌ها، می‌تواند به اویغورها کمک کند تا به اغتشاشات در داخل چین دامن بزنند؛ بنابراین، از نظر چین تقویت شورشیان افغان و بروز شورش در مناطق هم‌مرز با افغانستان، می‌تواند به مسئله امنیت ملی این کشور ارتباط داشته باشد و جنبش ترکستان شرقی، به دردسری برای ایجاد بی‌ثباتی در چین تبدیل شود. از همین رو پکن در روابطش با طالبان نیز محتاط است و کمتر دیده می‌شود که از گروه طالبان آشکارا انتقاد کند. چین همواره کوشیده است تا روابطش با طالبان را حفظ کند و از نفوذش بر این گروه برای جلوگیری از حمایت گروه‌های شورشی افغان از شورشیان اویغور استفاده کند.

چین در افغانستان منافع دیگری هم دارد. این کشور در کنار هند و پاکستان، یکی از شرکای تجاری مهم افغانستان است. در ۱۰ سال گذشته، میزان صادرات این کشور به افغانستان حدود دو میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است که ظرفیت بیشتر شدن را هم دارد. با این وجود، چین به سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، حمل‌ونقل و معادن در افغانستان نیز علاقه‌مند است اما شرایط ناامن در افغانستان باعث می‌شود از سرمایه‌گذاری درافغانستان نتایج مطلوبی به دست نیاورد.

ارزش معادن افغانستان حدود سه تریلیون دلار تخمین زده شده است که به دلیل نبود زیرساخت‌ها و امنیت استخراج، بهره‌برداری از آن‌ها دشوار است. هرچند چین برای سرمایه‌گذاری در این بخش ظرفیت و اشتیاق دارد اما این امر به برقراری صلح و ثبات وابسته است. قرارداد مس عینک در ولایت لوگر افغانستان که در سال‌های پیش به یک شرکت چینی واگذار شد، نتایج چندان خشنودکننده‌ای برای این کشور نداشت زیرا نبود امنیت، روند استخراج این معدن را کند کرده بود.

علاوه بر آن، اهمیت راهبردی دیگر افغانستان، توسعه راه ابریشم است که دسترسی چین به بازارهای کشورهای آسیای میانه را فراهم می‌کند. چین روابط اقتصادی در حال گسترشی با کشورهای آسیای میانه دارد و افغانستان هم بخشی از پروژه بزرگ یک کمربند و یک جاده چین است که این دسترسی را آسانتر می‌کند.

همه این شرایط فضا را چنان فراهم کرده است که پکن در حل مسئله افغانستان نقش فعالانه‌ای ایفا کند. پکن در نشست سه‌جانبه صلح روسیه که با حضور آمریکا، روسیه و پاکستان برگزار شد، شرکت کرد و وعده داد که به روند صلح در این کشور کمک کند. با توجه به قدرت عظیم اقتصادی و نفوذ چشمگیری که چین بر پاکستان و پاکستان بر طالبان دارد، سیاست دیپلماسی فعال پکن می‌تواند به باز کردن گره مشکل افغانستان کمک کند. حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان، نیز با توجه به همین ظرفیت چین به وانگ یی، وزیر خارجه چین گفته است که باید از همه اهرم‌های فشار برای وادار کردن طالبان به صلح، استفاده شود.