گرامی باد سالگرد انقلاب کبیر سوسیالیستی اکتبر: پیروزی انقلاب اکتبر، دستا‌وردی با آرمان‌هایی زنده برای بشریت!

در صدوهفتمین سالگی پیروزی انقلاب اکتبر، بشریت با بحران ژرف و همه‌جانبهٔ اقتصادی‌سیاسی و بروز جنگ‌های خانمان‌سوز دست‌وپنجه نرم می‌کند. جهان سرمایه‌داری امروز، دنیائی است آکنده از نابرابری‌های عمیق که در آن میلیون‌ها انسان از ابتدائی‌ترین حقوق طبیعی‌شان محرومند. فقر و فلاکت، محرومیت‌های اجتماعی، جنگ‌ها و نابودی محیط زیست، آینده بشریت را به‌طورجدی تهدید می‌کنند. ... گرامی باد سالگرد انقلاب کبیر سوسیالیستی اکتبر: پیروزی انقلاب اکتبر، دستا‌وردی با آرمان‌هایی زنده برای بشریت!

ادامه

آزادی, آسیا, آفریقا, آمریکا, آمریکای لاتین, استعمار, امپریالیسم, ایران, تاریخ, جهان, خاورمیانه, روسیه, سرمایه‌داری, سوسیالیسم, صلح, فقر, فلسطین, لبنان, مارکسیسم-لنینیسم, محیط زیست, نئولیبرالیسم, یادنامه

نویسندهٔ برجسته و مردمی ایران، طنزنویس افشاگر ابتذال، رفیق فریدون تنکابنی درگذشت

[تولد: تهران، ۱۳۱۶ درگذشت: کُلن (آلمان)، ۷ مهرماه ۱۴۰۳] رفیق فریدون روز شنبه ۷ مهرماه به‌دنبال بیماری در سن ۸۷ سالگی درگذشت. محبوبیت تنکابنی چنین بود که داستان‌ها و طنزهایش پس از انتشار با استقبال خوانندگان در ایران روبرو می‌شد و گاهی برخی از طنزهایش نقل مجلس‌های روشنفکران مخالف رژیم می‌شد. نیش طنزهای کوتاه و ... نویسندهٔ برجسته و مردمی ایران، طنزنویس افشاگر ابتذال، رفیق فریدون تنکابنی درگذشت

ادامه

آلمان, ایران, نویسندگان, یادنامه

مادران خاوران، پیشتازان جنبش دادخواهی در ایران

تابستان امسال ۳۶ سال از کشتار هولناک، بی‌سابقه، و برنامه‌ریزی شدهٔ رژیم جمهوری اسلامی در زندان‌های کشور می‌گذرد. در مرداد و شهریورماه سال ۱۳۶۷ هزاران مخالف سیاسی و دگراندیش به‌دستور خمینی و با حمایت دیگر سران حکومت ولایی پس از بیدادگاه‌هایی چنددقیقه‌ای توسط هیئت مرگ که پاکسازی خونین زندان‌های سراسر ایران را در دستور کار ... مادران خاوران، پیشتازان جنبش دادخواهی در ایران

ادامه

استبداد, اسلام سیاسی, اوکراین, ایران, ترکیه, جهان, حقوق بشر, سازمان ملل, یادنامه

پیروزی خیزش ملی سی‌ام تیرماه ۱۳۳۱، دستاوردِ نبرد و اتحاد نیروهای ملی و آزادی‌خواه!

روز۳۰ تیرماه ۱۳۳۱ در تاریخ مبارزات مردم غیور میهن‌مان ایران روزی است جاودانه وجایگاه ویژه‌ای را برای خود کسب کرده است. در این روز مردم با قیام خود توطئهٔ دربار، ارتجاع داخلی، و امپریالیسم را که درتلاش بودند حق حاکمیت مردم را با تحمیل حکومت احمد قوام پایمال نمایند باطل و خنثی ساختند. گذری کوتاه ... پیروزی خیزش ملی سی‌ام تیرماه ۱۳۳۱، دستاوردِ نبرد و اتحاد نیروهای ملی و آزادی‌خواه!

ادامه

آزادی, آمریکا, ارتجاع, استبداد, امپریالیسم, انگلیس, ایران, تاریخ, جمهوری ملی و دموکراتیک, دانشجویی, دیوان داوری لاهه, زنان, طبقه کارگر, عدالت اجتماعی, فقر, یادنامه

رفیق شهید سعید آذرنگ: سردار سر به دار

تیرباران ۲۹ ‏تیر ماه تیرباران ۲۹ ‏تیر ماه ۱۳۶۷ سعید آذرنگ، یکی از اعضای برجسته سازمان ‏مخفی، عضو مشاور کمیته مرکزی حزب توده ایران، فرزند دلاور خلق، نه سرباز که سردار سر به دار پهنه عشق به مردم، به دست دژخیمان خون آشام رژیم جمهوری اسلامی تیرباران شد. ‏سعید را تیرباران کردند تا در وجود ... رفیق شهید سعید آذرنگ: سردار سر به دار

ادامه

امپریالیسم, انترناسیونالیسم, ایران, حقوق بشر, زندانی سیاسی, سیاسی, مارکسیسم-لنینیسم, یادنامه

آتشِ مقدّسِ امیدواری: روزهای خوب را خواهیم دید… در بزرگداشت ناظم حکمت، شاعر کمونیست

دربارهٔ زندگی و آثار ادبی و هنری و مبارزهٔ‌ سیاسی ناظم حکمت (۱۹۰۲-۱۹۶۳)، شاعر کمونیست ترک، مطلب زیاد نوشته شده است. شعرها و منظومه‌های او نیز به فارسی ترجمه و منتشر شده است.

 

زندگی کردن

مثل درختی

تنها و آزاد.

 

ولی برادرانه

مثل جنگل

 

این است آرزوی ما.

 

(ناظم حکمت، قطعه‌ای از شعر بلند «دعوت»)

 

دربارهٔ زندگی و آثار ادبی و هنری و مبارزهٔ‌ سیاسی ناظم حکمت (۱۹۰۲ـ-۱۹۶۳)، شاعر کمونیست ترک، مطلب زیاد نوشته شده است. شعرها و منظومه‌های او نیز به فارسی ترجمه و منتشر شده است. در ماه  ژوئن ۲۰۲۱ (خرداد ۱۴۰۰) دفتر روابط بین‌المللی حزب کمونیست ترکیه زندگی‌نامه ای کوتاه از او به انگیزه پنجاه‌وهشتمین سالمرگش منتشر کرد که برگردان فارسی آن را در اینجا می‌خوانید. عنوان این مطلب، شعرها، و یادداشت‌های توضیحی، همگی افزودهٔ «ضمیمهٔ فرهنگی نامهٔ مردم» است.

 

ناظم حکمت در روز ۱۵ ژانویه ۱۹۰۲ در شهر تِسالونیکی [در یونان کنونی] که در آن زمان در امپراتوری عثمانی واقع بود ، به دنیا آمد. او در سال ۱۹۱۷ برای آموزش و خدمت در آکادمی نیروی دریایی عثمانی در استانبول نام‌نویسی کرد. نخستین شعر او با عنوان «آیا هنوز در کنار درختان سرو گریه می‌کنند؟ » در سال ۱۹۱۸ منتشر شد. {۱}  او در ۱ ژانویه ۱۹۲۰ به همراه دوستش والا نورالدّین به آناتولی رفت تا در جنگ استقلال {۲} شرکت کند: آنها نخست به اینه‌بولو در کنار دریای سیاه [در شمال ترکیهٔ امروزی]، و از آنجا به آنکارا رفتند؛ پس از آن، او در شهر بولو معلم شد. این سیر و سفر دو دوست، تا قلب میهن انقلاب اکتبر ادامه یافت. آنها در ماه سپتامبر همان سال نخست به شهر باتومی در کنار دریای سیاه و سپس به تفلیس رسیدند.

 

او در سال ۱۹۲۲ در «دانشگاه کمونیستی زحمتکشان شرق « (KUTV) در مسکو به تحصیل پرداخت. در سال ۱۹۲۴، وی عضو حزب کمونیست ترکیه شد و در ماه دسامبر به جمهوری نوبنیاد ترکیه بازگشت. در سال ۱۹۲۵ او را به جرم در دست داشتن و فروش روزنامهٔ «داس و چکش» بر روی پل گالاتا در استانبول بازداشت و به ۱۵ سال کار سخت محکوم کردند. ولی او در همان سال به اتحاد شوروی بازگشت.

 

در سال ۱۹۲۸، پس از اینکه هیچ پاسخی از سفارت ترکیه در مسکو دریافت نکرد که آیا می‌تواند به کشورش بازگردد یا نه، مخفیانه از طریق شهر هوپا- در کرانهٔ دریای سیاه در نزدیکی مرز گرجستان- وارد کشور شد. او پس از گذراندن مدّت کوتاهی در زندان، در سال ۱۹۲۹ همکاری با مجله‌ای هفتگی با گرایش‌های ترقی‌خواهانه و سوسیالیستی به نام «رَسِملی آی» (Resimli Ay) را آغاز کرد و سپس کارزاری را با عنوان «شکستن بُت‌ها» علیه شاعران معروف آن زمان به پیش برد. در سال ۱۹۳۰ خواندن و ضبط شعرهای شاعران بر روی صفحهٔ گرامافون و پخش آن در گردهمایی‌­های عمومی برای نخستین بار در ترکیه انجام شد. چنین شد که شعرهای ناظم حکمت مانند «دریای خزر» و «بید مجنون» نیز با شور و شوق زیاد در قهوه‌خانه‌های محل تجمع کارگران و دیگر مکان‌های عمومی پخش و شنیده شد.

 

امّا این شور و شوق مردمی برای شرکت ضبط و پخش صفحه، برای نیروهای پلیس، و برای برخی سیاستمداران مایهٔ نگرانی بود. در نتیجه، در سال ۱۹۳۳ او را به جرم توهین و افترا در شعرهایش به کارفرمای پدرش، ثریا پاشا، به یک سال حبس با کار سخت محکوم کردند. گذشته از آن او را برای به راه انداختن یک تشکل، به چهار سال حبس با کار سخت محکوم کردند. ولی در سال ۱۹۳۴ و در جریان عفو عمومی زندانیان به مناسبت دهمین سال تأسیس جمهوری ترکیه، او را آزاد کردند. سال‌های دههٔ ۱۹۳۰ دوره‌ای است که در آن ناظم حکمت گذشته از شعر، آثاری در دیگر رشته‌های ادبی و هنری، مانند نمایشنامه، اُپرانامه، فیلمنامهٔ سینمایی و نقد ادبی پدید آورد.

 

در سال ۱۹۳۸، بر پایه کیفرخواستِ دادستان، او را به اتهام «تحریک دانشجویان افسری به شورش… با آثارش که بوی قیام و انقلاب می‌دهد»، به ۱۵ سال زندان محکوم کردند. علاوه بر این، او را به اتهام «پخش تبلیغات کمونیستی در میان پرسنل نیروی دریایی و تلاش برای تحریک پرسنل نیروی دریایی به شورش علیه مافوق» به ۱۳ سال و چهار ماه حبس محکوم کردند. در مجموع، او به ۲۸ سال و ۴ ماه حبس با کار توان­فرسا محکوم شد.

 

در سال ۱۹۴۱، ناظم حکمت نگارش مجموعه شعرهایی را آغاز کرد که به آن عنوانِ «چشم‌اندازهای انسانی ترکیه در سال ۱۹۴۱» را داد. در این مجموعه، او سبک و رویکردی را که در «حماسهٔ میلیشیای ملّی» و «دانشنامهٔ مردان مشهور» ابداع و به کار گرفته بود، در آنچه اکنون یکی از بزرگ‌ترین آثارش شاخته می‌شود، یعنی در شعر بلند «چشم‌اندازهای انسانی کشور من» (Memleketimden insan manzaralari)، تکمیل کرد و بسط داد. {۳} او در دورهٔ حبس، سلول‌های زندان را به کلاس درس تبدیل کرد و به نویسندگان و هنرمندانی مانند کمال طاهر {۴} ، اورهان کمال {۵} ، و ابراهیم بالابان {۶} درس سیاست داد.

 

در سال ۱۹۵۰، ناظم حکمت در اعتراض به عدم تصویب قانون عفو در پارلمان ترکیه، پیش از تعطیلی آن برای انتخابات عمومی بعدی، دست به اعتصاب غذا زد. ولی وکیل‌هایش بعد از ۱۵ روز او را متقاعد کردند که به اعتصابش پایان دهد.  در روز ۲۲ نوامبر همان سال، اعلام شد که ناظم حکمت برندهٔ جایزهٔ بین‌المللی صلح شده است. ولی چون او در زندان بود و نمی‌توانست در مراسم اهدای جایزه شرکت کند، پابلو نرودا جایزه را از سوی او دریافت کرد. حکمت در سال ۱۹۵۱ از زندان آزاد شد.

 

اگرچه ناظم حکمت را در سال ۱۹۱۸ به دلیل عارضهٔ نوعی بیماری ریوی از خدمت در ارتش مرخص کرده بودند، و در آن سالی که از زندان آزاد شد ۴۹ سال داشت و مبتلا به بیماری قلبی نیز بود، با وجود این وی را به خدمت ارتش احضار کردند. او از خطر دسیسه‌ای که جانش را تهدید می‌کرد مطمئن بود و به همین دلیل، با قایق از راه بُسفر کشور را ترک کرد و به اتحاد شوروی بازگشت. او در سال ۱۹۵۸ در پاریس با گروهی از نویسندگان و هنرمندان مانند لویی آراگون و پابلو پیکاسو ملاقات کرد.

 

او در ماه مه ۱۹۶۱ به کوبا سفر کرد تا روند انقلاب کوبا را از نزدیک ببیند. در آنجا او مورد استقبال دوستش نیکولاس گی‌یین، شاعر کوبایی آفریقایی‌تبار، قرار گرفت. انقلاب کوبا در آغاز سال ۱۹۵۹ پیروز شده بود و در زمان سفر ناظم حکمت، گذار به سوسیالیسم در جریان بود. برداشت‌های او از سفرهایش در درون کوبا، در شعرهای او با عنوان‌های «گزارش هاوانا» و «زرد کاهی» (۱۹۶۱) بازتاب یافت. شصتمین سالگرد شاعری بزرگ را که «شعرهایش به چهل زبان ترجمه شده بود»، اتحادیهٔ نویسندگان شوروی در سال ۱۹۶۲ جشن گرفت. او پس از بازگشت از کنگرهٔ اتحادیهٔ نویسندگان آسیا و آفریقا، «گزارش تانگانیکا» را نوشت. ناظم حکمت در روز ۳ ژوئن ۱۹۶۳ در مسکو درگذشت [و در همان‌جا به خاک سپرده شد].

 

ناظم حکمت یکی از برجسته‌ترین و بزرگ‌ترین شاعران قرن بیستم است، به طوری که حتّیٰ دشمنانش در زمان حیات، آفرینش ادبی و هنری، و مبارزه‌اش، و همچنین پس از آن، در برابر بزرگی و قدر و اعتبار او سخنی برای گفتن نداشتند. و البته تنها توانایی‌های شاعرانه و ادبی او نبود که او را برجسته و بزرگ کرد: بزرگی او حاصل درکش از بشریت، جامعه، و زندگی بود.

 

او به برابری، آزادی، برادری، و صلح باور داشت. او چون این مفاهیم را هرگز آرزوهایی ابدی یا هدف‌هایی دست‌نیافتنی نمی‌دانست، همواره آماده و مشتاقِ رسیدن به آنها بود. او به شخصیتی برجسته و بزرگ تبدیل شد زیرا معتقد بود که هنرمند بودن و خلاق بودن اجزای ضروری و جدایی‌ناپذیر مبارزه برای آزاد کردن کشور و انسان از زنجیرهایشان است.

 

او زندگی سیاسی خود را با تسلیم نشدن به نیروهای اشغالگر آغاز کرد و همواره در پی یافتن، یاد گرفتن و پیدا کردن راه‌هایی برای بهتر شدن و ژرف‌اندیش‌تر شدن بود. او بر این باور بود که طبقهٔ کارگر متشکل خواهد شد و به تنها نیرویی بدل خواهد شد که «پادشاهی پول، تاریک‌اندیشیِ متعصّب، و یورش خارجی« را شکست خواهد داد. دلمشغولی سیاسی او همین فکر بود. حتّیٰ در سیاه‌ترین لحظه‌ها، مصمّم بود که تسلیم نشود، سرفراز بایستد و تلاش کند.

 

او به گفته خودش «به اندازهٔ بارشِ باران در یک سال، شعر سُرود»؛ در ناامیدترین زمان‌ها، با پایداری و پشتکار امید را می‌جست و به هر قیمتی که شده، آن را می‌یافت. او همچنان با تمامی کارهایش به  دادن امید ادامه می‌دهد و این باور را تقویت می‌کند که «روزهای خوب را خواهیم دید.»

*****

 

و ما

زمستان دیگری را

سپری خواهیم کرد

 

با عصیان بزرگی که

در درونمان است

 

و تنها چیزی

که گرممان می‌کند

آتش مقدّس امیدواری است.

 

(ناظم حکمت)

 

 

سلام به طبقهٔ کارگر ترکیه!

 

سلام به طبقهٔ کارگر ترکیه!

سلام به سازنده!

به بذرِ بذرها، به شکوفایی و بالندگی، سلام!

همهٔ میوه‌ها بر شاخه‌های تو می‌رویند.

روزهای پیشِ رو، روزهای زیبای ما، در دستان تو اَند

روزهای بَرحق، روزهای بزرگ،

روزهایی که استثمار نیست، و شب‌ها کسی گرسنه به بستر نمی‌رود،

روزهای نان، گل سرخ، و آزادی.

 

سلام به طبقهٔ کارگر ترکیه!

 

به آنها که آمال و آرزوهای ما را در میدان‌ها فریاد می‌زنند،

به زمین، به کتاب، به آرزوی ما برای کار،

به آرزوی ما، به پرچم ما، که هلال ماه و ستارهٔ آن اسیر شده‌اند.

سلام به طبقهٔ کارگری که دشمن را شکست خواهد داد!

پادشاهیِ پول،

تاریک‌اندیشیِ متعصّب،

و یورشِ خارجی،

به دست طبقهٔ کارگر در هم کوبیده خواهد شد،

سلام به طبقهٔ کارگر!

سلام به طبقهٔ کارگر ترکیه!

سلام به سازنده!

«ناظم حکمت«

ترجمهٔ ح.ن. کوشا

 

پی‌نوشت‌ها

 

{۱} درخت سرو در فرهنگ و سنّت و باورهای اجتماعی ترکیه، علاوه بر اینکه مانند فرهنگ ایرانی اشاره به قامت بلند و آزادگی دارد، نماد وحدت وجود انسان از تولد تا مرگ است و کاشتن آن بر مزار درگذشتگان، و ترسیم شکل آن بر روی سنگ مزار، رایج است.

{۲} تلاش ملّی‌گرایان و نظامیان ترک از مه ۱۹۱۹ تا ژوییه ۱۹۲۳ در جریان تجزیهٔ امپراتوری عثمانی، که در نهایت به تأسیس ترکیهٔ امروزی و ریاست‌جمهوری مصطفیٰ کمال آتاتورک انجامید.

{۳} این کتاب شعر شامل ۱۷هزار بیت است که تنها پس از لغو ممنوعیت و بعد از مرگ ناظم حکمت در سال ۱۹۶۵ در پنج جلد منتشر شد.

{۴} رمان‌نویس مارکسیست ترک که در سال ۱۹۷۳ درگذشت.

{۵} نام مستعار رمان‌نویس واقع‌گرای ترک با نام واقعی مِحمِت راشیت (محمد رشید) اوقوتجو. او در سال ۱۹۷۰ درگذشت.

{۶} نقاش ترقی‌خواه ترک که پس از کودتای نظامی ۱۹۶۰ به خاطر مایه‌های سیاسی نقاشی‌هایش در تصویر کردن زندگی زحمتکشان و به‌ویژه دهقانان، زندانی شد. او درسال ۲۰۱۹ درگذشت.

*********************

ضمیمهٔ فرهنگی «نامۀ مردم»

۷۶ سال از جنایت هولناک آمریکا در هیروشیما گذشت + فیلم

۷۶ سال پیش آمریکا برای نخستین بار از بمب اتم علیه بشریت استفاده کرده و طی دو بمباران اتمی دو شهر ژاپنی هیروشیما و ناگازاکی دست کم ۲۱۰ هزار نفر را به خاک و خون کشید.

ادامه

امریکا, تاریخ, جهان, حقوق بشر, ژاپن, شرق آسیا, یادنامه

شی جین‌پینگ: زمان تهدید چین سرآمده است

مراسم گرامیداشت صدمین سالگرد تاسیس حزب کمونیست چین پنج شنبه یکم ژوئیه (۱۰ تیر) با شکوه بسیار در میدان تیان آن من برگزار شد. شی جین پینگ، دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست، رئیس جمهوری خلق و رئیس کمیته نظامی مرکزی حزب کمونیست چین در این مراسم حضور یافته و سخنرانی مهمی ایراد کرد.   ... شی جین‌پینگ: زمان تهدید چین سرآمده است

ادامه

جنگ سرد, جهان, جهان غرب, چین, سوسیالیسم, شرق آسیا

روایتِ خبرنگاران از اتوبوسِ مرگ/ نه عذرخواهی؛ نه استعفا

خیلی عجیب بود، اتوبوس تا یک مسیری با سرعت خیلی کمی حرکت می‌کرد و به همین دلیل طول کشید تا به محل برنامه برسیم، اما در مسیر برگشت که تغییر مسیر داده شد و جاده عوض شد، می‌گفتند به ما گفته شده، تند بروید، درحالیکه ما گفتیم عجله‌ای نداریم که تند بروید، چون بعد از ... روایتِ خبرنگاران از اتوبوسِ مرگ/ نه عذرخواهی؛ نه استعفا

ادامه

اجتماعی, ایران, روزنامه نگاران, گزارش, یادنامه

بومیان کانادا صدها گور بی‌نشان دیگر در محل یک مدرسه سابق یافته‌اند

یک گروه بومی کانادایی از کشف “وحشتناک و شوکه‌کننده” صدها قبر گمنام در محل یک مدرسه پانسیونی سابق خبر داد. چند هفته پیش هم کشف بقایای صدها کودک دیگر این کشور را در شوک فرو برد.

ادامه

امریکای شمالی, جهان, حقوق بشر, خبر, کانادا, نسل کشی