روابط دیرینه و قدیمی ایران و چین که به دوران راه ابریشم بر می گردد اکنون بعد از گذشته دستکم دو هزار سال و در قالب طرح «یک کمربند – یک جاده» و همان نسخه به روز شده راه ابریشم شکل نوینی به خود گرفته است.

‘یک کمربند – یک جاده’ طرحی نوین است که ۵ سال قبل از سوی رییس جمهوری چین ارایه شد تا کشورهای مختلفی را در قاره های مختلف با فرصت های فراوان در برگیرد، ایران در این مسیر، در یک گذرگاه ویژه جای گرفته است.

برآوردها حاکی است که این طرح عظیم نزدیک به ۱۳۰ کشور دنیا را دستکم در آسیا و اروپا در بر می گیرد و در مجموع زندگی ۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر که ۶۳ درصد جمعیت کل جهان را شامل می شود، تحت تاثیر خود قرار داده و به طور بالقوه ۳ میلیارد نفر جمعیت وارد یک بازار تجاری جدید و البته گسترده خواهند شد.

جایگاه ایران در این مسیر آنقدر با اهمیت و راهبردی است که حتی ‘شی جین پینگ’ رییس جمهوری خلق چین از ایران به عنوان مسیر بزرگ ترانزیت راه ابریشم یاد کرده است که پکن نمی تواند نادیده بگیرد.

چین بزرگ ترین شریک تجاری ایران و مقصد صادرات ایران به خارج است همکاری های دو کشور در چارچوب طرح یک کمربند – یک جاده، به دستاوردهای درخشان خواهد رسید.

 طرح های راه ابریشم و حمایت بین المللی

طرح راه ابریشم که چین از پنج سال پیش آن را به شکل جدید و به صورت مدرن مطرح کرده تاکنون از سوی بیش از ۱۰۳ کشور امضا شده و ده ها سازمان نیز برای همکاری با چین در توسعه این طرح اعلام آمادگی کرده اند.

طرح هایی چون کریدور اقتصادی چین – پاکستان، خطوط آهن چین و لائوس، راه آهن چین – تایلند و همچنین جاکارتا – باندونگ و یا خطوط ارتباطی ریلی بین چین و اروپا که بیش از ۱۰ هزار سفر در آنها انجام شده است از جمله پروژه های راهبردی مرتبط با نقشه راه ابریشم جدید محسوب می شود.

افزون بر این تاکنون بیش از ۵ هزار میلیارد یوان (معادل ۷۳۴ میلیارد دلار) تجارت کالا بین چین و کشورهای ذی ربط در این مسیر صورت گرفته و بیش از ۷۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری از سوی چین در کشورهای مذکور انجام شده است.
طرح «یک کمربند – یک جاده» یک طرح سرمایه‌گذاری در زیربناهای اقتصادی جهان و توسعه دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است که توسط چین در سال ۲۰۱۳ ارائه کرده ‌است.

در بسیاری از کشورها از جمله در خود چین دستگاه ها و نهادهای ذیربط بسیج شده اند به بهترین شکل ممکن این طرح را اجرایی کنند منظور از ‘کمربند و جاده’ شبکه ای برنامه ریزی شده از راه های زمینی، خطوط راه آهن، خطوط نفت و گاز طبیعی و سایر پروژه های زیرساختی از شهر «شیان» در مرکز چین تا آسیای میانه و در نهایت تا مسکو، روتردام و اروپا را شامل می شود.

مسیر دریایی آن هم شبکه ای برنامه ریزی شده از بنادر و پروژه های ساحلی زیرساختی از جنوب و جنوب شرقی آسیا تا شرق آفریقا و شمال دریای مدیترانه را در بر می گیرد.

این در حالی است که استفاده از واحد پول چین (یوان) در بازارهای مالی بوسیله سایر کشورها و ایجاد مرکز اطلاعات جاده ابریشم برای ارتباط واحدهای اطلاعاتی و شبکه های فناوری مخابراتی منطقه ای و رفع موانع تجارت مرزی و سرمایه گذاری منطقه هم بخش دیگری از اجرای این طرح بزرگ به شمار می رود.

برای اجرای این طرح حتی چین صندوقی به ارزش ۴۰ میلیارد دلار اختصاص داد تا کشورهای قرار گرفته در مسیر این جاده بتوانند از مزایای آن بهره مند شوند.

دیدگاه رییس جمهوری چین در باره راه ابریشم

رئیس جمهوری چین خود درباره این طرح که پنج سال از عمر آن می گذرد، می گوید: کشورها می توانند با استفاده از اجرای طرح «یک کمربند – یک راه»، به برقراری ارتباطات بین المللی در زمینه های مختلف، ارتقای سطح همکاری در زمینه تجارت و سرمایه گذاری و پیشبرد همکاری در صنایع تولید بپردازند.

در حقیقت، با اجرای این طرح، تقاضای جدید ایجاد شده و اقتصاد جهان به تعادل جدید می رسد.

وی یادآور می شود در شرایط رکود اقتصاد جهانی، اگر چین با استفاده از توانایی تولید و ساخت خود، در کشورهای دیگر فعالیت و سرمایه گذاری کند و از صنعتی شدن و مدرنیزاسیون کشورهای مسیر جاده ابریشم و ساخت تاسیسات زیربنایی آن‌ها پشتیبانی کند، به بهبود رشد اقتصاد جهان یاری خواهد کرد.

حتی «شی جین پینگ» رئیس جمهوری خلق چین پیش بینی کرده است که در مدت یک دهه از راه اندازی این مسیر، ارزش تجاری آن برای کشورهای این مسیر که یکی از آنها ایران است به ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار برسد.

 ایران و راه ابریشم نوین

ایران که در طول تاریخ همواره از اصلی ترین مراکز و مسیرهای ارتباطی راه ابریشم بوده است از جمله کشورهایی است که از طرح بازسازی جاده ‌ابریشم استقبال کرده است مسئولان کشورمان بارها اعلام کرده اند که جمهوری اسلامی تمام توان، همکاری و تلاش خود را برای اجرای بهتر و کاملتر این طرح بکار می‌گیرد.

از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، اجرای این برنامه، نقش مهمی در راستای توسعه‌ جهانی و مناسبات کشورها خواهد داشت افزون بر این، چین روی ایران تمرکز زیادی کرده است، موقعیت استراتژیک جغرافیایی ایران جایگاه این کشور را در برنامه چین حیاتی ساخته است.

ایران به دلیل واقع شدن در منطقه خلیج فارس دارای قابلیت اثرگذاری روی مسیر دریایی است و همچنین موقعیت این کشور نقش آن را در ترانزیت زمینی برجسته کرده است.

چین در برنامه ۱۸۵ میلیارد دلاری نوسازی بخش فرسوده انرژی ایران سرمایه گذاری گسترده ای انجام داده است، رئیس جمهوری چین همچنین وعده داده است حجم تجارت دو کشور در دهه ۲۰۲۰ به ۶۰ میلیارد دلار برسد و این کار با ساخت خطوط ریلی قطارهای پرسرعت آغاز شده است که امکان می دهد قطارهای چینی مسافت ۳۲۰۰ کیلومتری بین شانگهای تا تهران را در ۱۲ روز طی کنند، مسیری که از طریق دریا ۳۰ روز طول می کشد.

در این مسیر، چین از ایران به عنوان یک گذرگاه کلیدی و از مسیرهای مهم نقل و انتقالات تجاری راه ابریشم یاد کرده است بسیاری از شرکت های چینی اکنون در همین راستا با شرکت های کشورمان در همکاری نزدیک هستند.

دیدگاه معاون وزیر خارجه چین در مورد مشارکت ایران در طرح

معاون وزیر خارجه چین با اشاره به گذشت پنج سال از آغاز طرح ‘یک کمربند – یک جاده’ چین تاکید کرد هیچ کشوری نمی‌تواند از نقش ایران در پیشبرد برنامه راه ابریشم نوین چشم پوشی کند.

‘ژانگ جان’ (zhang jun) در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: ‘یک کمربند – یک جاده’ مسیری پر از فرصت ها و ظرفیت ها است و ایران یک تقاطع راهبردی در این مسیر به حساب می آید.

وی با اشاره به اهمیت ایران در برنامه راه ابریشم نوین چین تصریح کرد: دولت های دو کشور و شرکت های دو طرف در این زمینه در ارتباط نزدیک هستند و با یکدیگر فعالیت می کنند.

دستیار وزیر امور خارجه چین تاکید کرد: از دیرباز دو کشور در راه ابریشم همکاری های تاریخی داشته اند و این مناسبات در فصل نوین راه ابریشم نیز ادامه خواهد یافت چین دارای روابط بسیار عالی، سالم، گسترده و با ثبات با ایران بخصوص در عرصه های اقتصادی است و می خواهیم این مناسبات باز هم گسترش یابد.

این مقام چینی جای گرفتن ایران در یک منطقه راهبردی از جهان را برای استفاده بهینه از راه ابریشم نوین و مرتبط کردن آن با مناطق دیگر دنیا مورد اهتمام قرار داد و تصریح کرد چین خواستار استفاده طرفین از این فرصت است.

معاون وزیر خارجه چین ارتباط چین با دنیا و بخش هایی از خاورمیانه و غرب و اروپا را از طریق راه ابریشم مورد توجه قرار داد و تصریح کرد در اجرای این طرح، ایران نقش تسهیلگر روابط را برای چین دارد.

ژانگ خواستار آن شد که همچنان ارتباطات سالم و پایدار میان ایران و چین در عرصه های مختلف تجاری و اقتصادی ادامه یابد.

معاون وزیر خارجه چین تصریح کرد دولت چین در شرایط جدید بر اصول مشورت، سازندگی مشترک و بهره مندی مشترک، طبق کیفیت عالی و استاندارد بالا، سازندگی کمربند و جاده را به پیش سوق خواهد داد و در این میان کشورهای خاورمیانه از جمله ایران از اهمیت بسیار زیاد برخوردار است.

معاون وزیر امور خارجه چین افزود: تفاهمنامه های همکاری در طرح ‘یک کمربند – یک جاده’ که بین چین و کشورهای مختلف به امضاء رسیده است، محرک جدید روابط میان چین و این کشورها است.

به هر حال بررسی‌ها نشان دهنده این واقعیت است که در طرح احیای جاده ابریشم چین، ایران یکی از مهمترین و زیربنایی ترین بخش های این طرح خواهد بود که رئیس جمهوری چین تلاش بسیاری برای اجرایی شدن آن دارد.

در واقع حضور در این طرح فقط خواست ایران نیست، بلکه در برنامه ریزی هایی که چین برای احیای جاده ابریشم نوین انجام داده، لازم است که ایران نقشی بسیار فعالتری در آن داشته باشد.

به باور مسئولان و مقامات کشور چین، ایران منطقه ای تاریخی در این مسیر است و در طول تاریخ بیش از ۲ هزار ساله هم همین مسیر بوده که دو کشور را به یکدیگر مرتبط ساخته است.

به همین واسطه اکنون بسیاری از فناوری ها به ایران منتقل شده است و با کمک طرف چینی، ایران در حال توسعه خطوط مترو، واگن سازی و توسعه خطوط آهن است که در سال های آینده نقش مهمی برای حضور قوی ایران در راه ابریشم قرن ۲۱ ایفا خواهد کرد.

شاید برای کسانی که مستقیما درگیر این طرح شده اند، ‌ایجاد راه ابریشم نوین دریایی و زمینی که هر دو به ایران مرتبط می شود، این جاده راه رسیدن به رویاهای بسیاری از کشورها باشد.