تابستان؛ خوزستان و مناطق جنوبی کشور خیلی گرم است و لازم است که نمایندگان مجلس برای تصویب قوانین خاص برای کارگران مناطقِ بد آب و هوا اقدام کنند.

این وقتِ سال از آسمانِ جنوب کشور آتش ‌می‌بارد؛ آتشی که بر فرقِ سر کارگران می‌نشیند و گاهاً آنها را تا پای مرگ می‌برد. تابستان ۹۶ ظل گرمای تابستان؛ نیروی شرکتی یکی از پیمانکاری‌های شهرداری بندرعباس ساعت ۳ بعد از ظهر در اثر گرمای زیاد به کما رفت و حدود شش روز بعد جان باخت. همان روزها کارگر شهرداری شهر چُغادَک در استان بوشهر در حین کار دچار گرمازدگی شدید شد و قبل از اینکه به بیمارستان برسد، جان داد. یک کارگر ۵۵ ساله کارخانه آلومینیوم‌سازی مسجد سلیمان نیز در همان سال حدود چهار بعد از ظهر بود که قلب و ریه‌اش متوقف شد و جانش را از دست داد. پیش از آن نیز یک کارگر ۳۱ ساله در ساعت چهار بعد از ظهر ۱۹ تیر ماه بر اثر گرمازدگی در محل کوره‌های آجرپزی در کوت عبدالله شهرستان کارون فوت کرد.

گرمای ۵۰ درجه خوزستان، بوشهر، آبادان، بندرعباس و سیستان هر سال از کارگران قربانی می‌گیرد. برای کارگران به ویژه پاکبان‌ها خبری از تمهیدات ویژه‌ای چون «کاهش ساعت کار» و «مزایای بدی آب و هوا» نیست.

هر ساله وزارت نیرو و استانداری خوزستان، روزهایی از سال را به دلیل گرمای هوا در جنوب کشور تعطیل می‌کنند، همچنین طی بخشنامه استانداری کارمندان دولت از ساعت ۱۲ ظهر تعطیل می‌شوند ولی این بخشنامه برای کارگران پیمانکاری شهرداری و کارگران نفت و گاز اجرایی نمی‌شود. آنها حتی مجبورند روزهای تعطیل کار کنند، بی‌آنکه از مزایای تعطیل کاری بهره‌مند شوند.

کسی باور نمی‌کند که زیر گرمای ۵۰ درجه تابستان، کارگران شرکتی پیمانکاری شهرداری؛ روی آسفالت داغ و عوارض کارِ سخت، دچار ایست قلبی و خونریزی مغزی شوند و با این‌حال بخشنامه‌های تعطیلی و کاهش ساعات کار شامل حال این کارگران نباشد.

به گفته مصطفی نظری (فعال کارگری در آبادان و عضو کانون شوراهای اسلامی کار استان خوزستان) در خوزستان ۸ ماه از سال هوا گرم است. او می‌گوید: دمای هوا این روزها در اهواز بالای ۵۰ درجه است. البته خیلی اوقات هم اعلام نمی‌شود. بر اساس ماده ۷ قانون در مواقعی که شرایط هوا بحرانی می‌شود، باید شرایط تعطیلی به مقامات عالی استان گزار شود. کارمندان و بخش اداری در استان معمولاً در چنین شرایط مشمول تعطیلی در اثر دمای بالای هوا می‌شوند اما حتی نگهبانان مراکز اداری و دولتی از چنین مزایایی بی‌بهره هستند.

وی می‌افزاید: بدی آب و هوا بیشترین آثار زیان‌بار را برای کارگران شهرداری و پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها دارد. کارِ کارگران شهرداری تعطیلی برنمی‌دارد. به ویژه با پیمانکاری شدن اکثر آنها؛ کمترین دستاویز برای اعتراض یا مطالبه‌گری نیز از آنان سلب شده است. نداشتن امنیت شغلی در بین کارگران پیمانکاری عمده‌ترین دلیل به سکوت کشیده شدن کارگران شهرداری است.

نظری با بیان اینکه در همین روزها سازمان آب و برق ساعت کاری در ادارات را تا ساعت ۱۲ ظهر اعلام کرده، می‌گوید: کارمندان دولتی در پیک گرما تعطیل هستند. با اینکه بالاخره محیط‌های کاری آن‌ها دارای خنک‌کننده است اما کارگری شهرداری چطور؟ روی آسفالت داغ شب و روز کار می‌کند و بارها و بارها دچار گرمازدگی می‌شود. در همین روزها برق اهواز قطع بوده و مشکلات این چنینی نیز بر سر کارگران هوار می‌شود.

به گفته این فعال کارگری؛ کارگران شهرداری در روزهای تعطیل زیر این گرما کار می‌کنند اما حتی مزایای تعطیل‌کاری نیز نمی‌گیرند. پنجشنبه‌ها نیز تعطیل است اما از مزایا خبری نیست. خیلی از کارگران به دلیل مشکلات مالی زیاد اضافه‌کاری می‌کنند.

او می‌افزاید: مسأله اینجاست که تا حدود ساعت ۱۰ شب نیز گرمای هوا بیداد می‌کند. بدی آب و هوا برای کارگران نفت و گاز در نظر گرفته می‌شود اما کارگران شهرداری چنین مزایایی ندارند، با اینکه آنها هم در معرض آثار مخرب گرمای زیاد در تابستان هستند. خوزستان و مناطق جنوبی کشور خیلی گرم است و لازم است که نمایندگان مجلس برای تصویب قوانین خاص برای کارگران مناطقِ بد آب و هوا اقدام کنند که همه کارگران ازجمله پیمانکاری‌ها و کارگران فصلی را نیز دربربگیرد. میانگین عمر کارگرانی که در مناطق بد آب و هوا کار می‌کنند کمتر از کارگران سایر مناطق است و به همین خاطر دولت باید نگاه ویژه‌ای به این مردم داشته باشد.

ضرورت اجرایی کردن این راه‌حل‌ها باتوجه به خطرات ناشی از گرمازدگی که هر سال تابستان گریبانگیر کارگران مناطق گرمسیر می‌شود، نادیده‌گرفتنی‌ نیست. این معضل فقط مختص استان خوزستان نیست و بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان نیز درگیر این ماجرا هستند.

گرما همچنین زمینه‌ساز رشد و تکثیر میکروب‌ها و بیماری‌ها نیز هست؛ به خصوص اینکه با زباله سر و کار داشته باشی. او می‌گوید: برخی کارگران شهرداری با زباله و نخاله سر و کار دارند. در گرما در لابه‌لای زباله‌ها شیرابه‌ای تشکیل می‌شود که منشأ انواع بیماری‌هاست. همین الان کنار یکی از زباله‌ها نمی‌توان ۵ دقیقه ایستاد. پشه و انواع حشرات دور این زباله‌ها جمع می‌شوند که حامل بیماری هستند. گرما بیماری‌های خاموشی برای کارگران شهرداری در پی دارد.

نظری بیان می‌کند: علاوه بر کارگران شهرداری باید به شرایط سخت کار تاکسیرانان و مسافرکش‌ها در گرما نیز اشاره کرد. تابستانِ راننده‌های تاکسی کاملاً با گرما عجین شده است. همیشه این رانندگان صورت‌ها و دست‌های آفتاب‌سوخته دارند. در عین حال کارگران پالایشگاه در کنار کوره‌های مواد مذاب گرمایی چندین برابر را تحمل می‌کنند. اگر گرمای هوا ۵۰ درجه باشد، کارگران نفت؛ طعم گرمای خیلی بیش از این‌ را می‌چشند.

او با بیان اینکه سازمان تامین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌بایست کارگران شاغل در این منطقه را مشمول بازنشستگی پیش از موعد کند، می‌افزاید: افرادی که در خوزستان و شرایط بد آب و هوایی به فعالیت می‌پردازند دچار فرسودگی می‌شوند. یعنی یک سال کار کردن در منطقه بد آب و هوا معادل دو سال کار کردن در منطقه خوش آب و هواست.

هوشنگ درویشی رئیس کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان خوزستان، نیز معتقد است نیروی کار استان خوزستان در همه بخش‌ها باید مشمول مزایای بدی آب و هوا بشود و این هم کار چندان سختی نیست. برعهده دولت و مجلس است که قانون و بخشنامه تصویب و اجرا کنند.

او می‌گوید: در برخی واحدها، کارفرما مزد فوق‌العاده برای ماه‌های بسیار گرم درنظر می‌گیرد ولی این شامل همه کارگران نمی‌شود چون «قانون» در این رابطه نداریم؛ اگر این پرداخت‌ها تبدیل به قانون بشود، همه را دربرخواهد گرفت. چرا باید کارمند دولت مزایای بدی آب و هوا بگیرد ولی کارگر شاغل در کار سخت نگیرد؟ چرا باید یک روز گرم کارمندان تعطیل باشند ولی کارگران بازهم مجبور شوند سر کار بروند؟ حداقل می‌شود کاری کرد که در چنین روزهایی، مطابقِ قانونِ پرداخت در روزهای تعطیل، به کارگران مزد دوبرابر پرداخت شود.

هنوز هیچ قانونی در خصوص حفاظت از جان کارگران مناطق جنوبی کشور در گرمای تابستان تدوین نشده است. فقط برخی کارگران مزایایی مثل بدی آب و هوا را دریافت می‌کنند. این جهنم هر روزه صرفاً برای بردن نان بر سر سفره‌ها روزانه برای خیلی از کارگران این مناطق تکرار می‌شود.
مریم وحیدیان
ایلنا