اگر چه پوتین خروج ایران و حزب‌الله از سوریه را بر زبان نیاورد ولی گمانه‌زنی‌ها دراین باره که منظور پوتین کدام کشورها بوده، سریعاً آغاز شد.

طولی نکشید که آلکساندرلاورنتف، نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور سوریه بلافاصله آن را توضیح داد و گفت: «همه نیروهای خارجی از جمله نیروهای آمریکایی، ترک، ایرانی و گروه حزب‌الله لبنان باید سوریه را ترک کنند.»

نماینده پوتین در امورسوریه تاکید کرد که فقط دو پایگاه نظامی روسیه در سوریه باقی می‌ماند و هیچ نیروی نظامی خارجی دیگری در این کشور نخواهد بود.

ایران درخواست روسیه را بی‌پاسخ نگذاشت. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه‌ی جمهوری اسلامی، در واکنش به این درخواست روسیه پاسخ داد: «کسی نمی‌تواند ایران را وادار به کاری کند و تا زمانی که تروریسم باشد و دولت سوریه بخواهد ایران حضور خواهد داشت.»

اما پس از آنکه روسیه خواستار خروج حزب‌الله و نیروهای ایرانی از سوریه شد، “دولت قانونی سوریه” نیز صریحا از این درخواست روسیه فاصله نگرفت و از حضور ایران در خاک کشورش جانبداری نکرد. در این ارتباط دو موضوع دیگر هم از نظر تحلیل‌گران مسائل خاورمیانه به دور نماند و آن این است که روسیه سیستم موشکی اس ۳۰۰ را به سوریه تحویل نداده و بلافاصله بعد از ملاقات نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل با پوتین ۲۸ فروند هواپیمای اف ۱۵ و اف ۱۶ اسرائیلی به پایگاه‌های ایران در سوریه حمله کردند.

نگرانی روسیه از احتمال بروز جنگ بین ایران و اسرائیل

النا دونایوا کارشناس ارشد بخش ایران موسسه شرق شناسی علوم روسیه و نویسنده کتاب “شکل گیری مرز بین روسیه و ایران” در گفتگو با دویچه وله فارسی می‌گوید، حدود دو سال است که حضور نیروهای ایرانی در سوریه در محافل سیاسی روسیه مطرح است. مسکو مخالفتی با حضور فرهنگی، دینی و اقتصادی ایران در سوریه ندارد ولی حضور نظامی این کشور باید کاهش یابد.

دونایوا به دویچه وله گفت: «بعد از آنکه مذاکرات صلح سوریه در آستانه شروع شد و زمانی که مذاکرات با نیروهای اپوزیسیون بشار اسد انجام گرفت ما از آن زمان به بعد متوجه شدیم که مشکل اصلی برای همه این نیروها و یکی ازدلایل اصلی ورود ترکیه به خاک سوریه هم بیشتر حضور وسیع و گسترده ایران بوده است. حدود یکسال پیش این موضوع در محافل سیاسی روسیه بیشتر مطرح شد که تقویت بیش از حد ایران در سوریه موجب نارضایتی دولت‌های منطقه، آمریکا، اروپا و ترکیه بوده و روسیه احساس کرده است که باید این مسئله را حل کند و ایران را وادار بکند تا حضور نظامی خود را کاهش دهد.»

کارشناس ارشد بخش ایران، موسسه شرق شناسی علوم روسیه تاکید می‌کند که اوضاع در سوریه اکنون تغییر کرده است. بخش عظیمی از خاک سوریه از دست داعش خارج شده و روند مذاکرات صلح ادامه پیدا کرده و مشخص شده است که حضور ایران در سوریه یکی از مهم‌ترین مشکلات بر سر مذاکراه صلح در سوریه و مذاکرات بر سر آینده سوریه است.

ملاقات پوتین با نتانیاهو و تغییر موضع روسیه در قبال ایران

درخواست مقامات روسی از ایران مبنی بر خروج نیروهای ایرانی و حزب‌الله از خاک سوریه بعد از دیدار نتانیاهو با پوتین (۱۹ اردیبهشت/ ۹ مه) طرح شد. آیا ملاقات نخست وزیر اسرائیل با پوتین عامل این درخواست بوده است؟

در پاسخ به این پرسش النا دونایوا، کارشناس ارشد بخش ایران موسسه شرق شناسی مسکو گفت: «من بارها در ایران از طرف دانشگاهیان و نمایندگان رسانه‌ها این پرسش را شنیده‌ام. اما باید توجه کرد که همان شب نیروهای حزب‌الله با پشتیبانی نیروهای ایران منطقه جولان را بمباران کردند. به نظر ما همه کشورها و از جمله روسیه که می‌خواهند در منطقه نقشی ایفاء کنند، به ناگهان با درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل در خاک سوریه مواجه شدند. اسرائیل اصرار می‌کند که نیروهای حزب‌الله و سپاه قدس به مرزهای اسرائیل نزدیک نشوند و از این موضوع ناراضی است. به نظر من آمدن نتانیاهو به مسکو حاوی این پیام بود که اگر نیروهای ایران از سوریه خارج شوند اسرائیل در مسائل سوریه دخالت نخواهد کرد.»

به گفته این کارشناس روس، بشار اسد، رئیس جمهور سوریه هم تلویحا اشاره کرده است که نیروهای ایرانی باید از سوریه خارج شوند، چونکه در شرایط کنونی حضور گسترده ایران تهدیدی است برای آینده سوریه.

این کارشناس روسیه خاطرنشان کرد که روسیه بر اساس منافع خود عمل می‌کند و تمامی کشورهایی که قصد دارند مسئله سوریه را حل بکنند و خواهان برقراری ثبات در منطقه هستند باید بپذیرند که نیروهای خارجی سوریه را ترک کنند.

به نظر این کارشناس روسیه نیز باید نیروهای خود را در سوریه تقلیل دهد. او تاکید می‌کند: «ما این موضوع را به خوبی درک می‌کنیم. ولی در حال حاضر حضور نظامی ایران در سوریه حادترین مسئله منطقه است.»