اِیمی گودمن: من اِیمی گودمن هستم. ما برنامهٔ امروز “اکنون دموکراسی” (Democracy now) را با نگاهی به این موضوع به پایان می‌بریم که یکی از مشاوران ارشد رئیس‌جمهور اوکراین، ولادیمیر زلنسکی، گزارشی را که در وال استریت ژورنال منتشر شده بود تکذیب کرده است، گزارشی که در آن ادعا شده است دولت اوکراین طرح انفجار خطوط لوله گاز نورد استریم را نزدیک به دو سال پیش تصویب کرده بود.
در سپتامبر ۲۰۲۲/ شهریور- مهرماه ۱۴۰۱ یک گروه شش‌نفره شامل افراد غیرنظامی و نظامیان شاغل اوکراینی، ظاهراً با استفاده از یک قایق اجاره‌ای مجهز به رهیاب ماهواره‌ای، ردیاب، و نقشه‌های بستر دریا به خطوط لوله نورد استریم در اعماق دریای بالتیک دسترسی پیدا کردند. غواصان سپس با استفاده از مواد منفجره و چاشنی‌های کنترل‌شده با تایمر (زمان‌سنج)، این خطوط لوله را منفجر کردند که به آزاد شدن مقدار زیادی گاز متان منجر شد. این انفجارها، تعداد سه لوله از چهار خط لوله انتقال گاز روسیه به اروپا را قطع کردند. گزارش شده است که رئیس‌جمهور زلنسکی این طرح را تأیید کرده بود ولی پس از مطلع شدن یک سازمان اطلاعاتی هلند از این توطئه و گزارش دادن آن به سازمان سیا ، زلنسکی سعی کرد که آن را متوقف کند. فرمانده کل نیروهای او (زلنسکی) در آن زمان، والری زلوژنی، با وجود تغییر نظر زلنسکی، به اجرای طرح ادامه داد. این در حالی است که لهستان اعلام کرده نتوانسته است حکم دستگیر کردن مظنونی جدید صادر شده از سوی آلمان برای تحقیقاتی مربوط به این حمله را اجرا کند. این مظنون ۴۴ ساله که یک غواص حرفه‌ای اوکراینی به‌نام “ولودیمیر ز.” نامیده شده است، متهم به نصب مواد منفجره به این خطوط لوله است. مقام‌های لهستانی می‌گویند که این غواص در ماه ژوئیه/ تیر- مردادماه به اوکراین فرار کرده است. ما برای دریافت اطلاعات بیشتر با هولگر استارک، معاون سردبیر و سرپرست تیم تحقیقاتی در بزرگ‌ترین هفته‌نامه آلمان، “دی تسایت” (Die Zeit) در برلین همراه هستیم. او یکی از نویسندگان گزارش اختصاصی جدیدی با عنوان “آیا معمای حمله دریای بالتیک حل شده است؟” و همچنین مقاله “چه کسی نورد استریم را منفجر کرد؟” در ژورنال “دیپ دایو” است.
هولگر، به برنامه “اکنون دموکراسی” خوش آمدید. آیا می‌توانید آنچه را که یافته‌اید، توضیح دهید؟ ما خلاصه ای از نتایج شما را ارائه کردیم.
هولگر استارک: صبح بخیر اِیمی و سپاس که مرا دعوت کردید. بله، پس از نزدیک به دوسال بررسی، اکنون می‌دانیم که حداقل یک شهروند اوکراینی مشکوک به عضویت در این گروه شش‌نفره بوده که نورد استریم را منفجر کرده است. او در کی‌یف به‌دنیا آمده، یک پسر دارد و مهندسی است که در ارتش اوکراین نیز خدمت کرده است. ما می‌دانیم او یک “میهن‌پرست” است و به‌همراه همکارانش در فیسبوک پست‌های بسیار ناسیونالیستی اوکراینی منتشر کرده است مبنی بر اینکه تا پای جان از کشور خود دفاع خواهد کرد. رد پای او توسط کارآگاهان آلمانی کشف شد. او به‌وسیلهٔ یک سرویس مخصوص از کی‌یف و از طریق لهستان به آلمان منتقل شده است. جالب است که یک دوربین سرعت‌سنج از این گروه عکسی گرفته و او در آن عکس شناسایی شده است. بنابراین، مقامات آلمانی کاملاً متقاعد شده‌اند که او در آن قایق حضور داشته است.
او احتمالاً نقش ویژه‌ای در آن حمله داشت، زیرا یک غواص بسیار ماهر است. او قادر است در عمق ۲۴۰ فوتی عمل کند، که تنها تعداد کمی از غواصان این توانایی را دارند. انجام این کار به آموزش و تخصصی ویژه نیاز دارد. به‌خاطر داشته باشید که خطوط لوله نورد استریم دقیقاً در عمق ۲۴۰ فوتی در دریای بالتیک قرار داشتند. بنابراین، او احتمالاً یکی از افرادی بوده که به عمق دریای بالتیک غواصی کرده و مواد منفجره را بر روی خطوط لوله نصب کرده است.
اِیمی گودمن: و اگر می‌توانید توضیح دهید که چه کشورهایی این حادثه را بررسی کردند؟ سوئد و دانمارک، هر دو، تحقیقات درباره انفجار را رهبری کردند ولی پرونده را بستند. با این حال، آلمان (شما در برلین هستید) به تحقیقات ادامه داد. شما اکنون گزارشی از یافته های آن‌ها و آنچه فکر می‌کنید، ارائه بدهید.
هولگر استارک: بله. در ابتدا این بررسی از جانب چهار کشور انجام گرفت. دانمارک و سوئد، همان‌گونه که اشاره کردید، به آن پرداختند. هلند و البته آلمان نیز تحقیقاتی انجام دادند. زیرا این انفجار، خط لوله گاز بین روسیه و آلمان را مختل کرد و همچنین این قایق بادبانی اجاره‌ای از یک بندر آلمانی حرکت کرده بود. اکنون تنها تحقیقات آلمان ادامه دارد و همه بررسی‌های دیگر متوقف شده‌اند.
کارآگاهان آلمانی با جمع‌آوری همه شواهد جنایی در ماه ژوئن/ خرداد- تیرماه به این نتیجه رسیدند که این شواهد کافی هستند و احتمالاً توانسته‌اند حداقل بخشی از آن گروه را شناسایی کنند. آنان به یک دادگاه مراجعه کردند و حکم بازداشت را دریافت کردند و به‌طورجدی امیدوار بودند بتوانند آن فرد را که در حومه ورشو، پایتخت لهستان، زندگی می‌کرد، دستگیر کنند. بنابراین، در ماه ژوئن، حکم بازداشت را به دولت لهستان ارائه و در سطوح بالای دولتی نیز با دولت لهستان گفتگو کرده و واقعاً امیدوار بودند که مقام‌های لهستانی آن غواص ۴۴ ساله را دستگیر کنند. ولی او به‌طور ناگهانی در ماه ژوئیه / تیر- مردادماه ناپدید شد. در برلین گفته می‌شود به‌احتمال زیاد کسی از مقام‌ها یا عضوی از دولت لهستان به او هشدار دستگیر شدن داده است. به‌یاد داشته باشید که دولت سابق لهستان که سال گذشته مسئول این پرونده بود از اوکراین به‌شدت حمایت می‌کرد و اشخاص زیادی از جمله دولتی‌ها معتقد بودند “آنانی که نورد استریم را منفجر کردند قهرمانان ما هستند و جنایتکار نیستند.”
اِیمی گودمن: می‌خواهم به صحبت‌های رئیس‌جمهور بایدن بپردازم. او در فوریه ۲۰۲۲/ بهمن- اسفندماه ۱۴۰۰در کنفرانس خبری‌ای مشترک که با صدراعظم آلمان، اولاف شولتس، برگزار کرد، آیندهٔ خط لوله نورد استریم را مطرح کرد:
رئیس‌جمهور جو بایدن: اگر روسیه حمله کند، یعنی تانک‌ها یا نیروها دوباره از مرز اوکراین عبور کنند، در آن صورت، نورد استریم ۲ دیگر وجود نخواهد داشت. ما آن را پایان خواهیم داد.
آندریا شالال: ولی دقیقاً چگونه این کار را خواهید کرد، از آنجا که پروژه و کنترل آن در اختیار آلمان است؟
رئیس‌جمهور جو بایدن: ما این کار را خواهیم کرد- به‌شما قول می‌دهم، ما قادر به انجام آن خواهیم بود.
پاسخ شما “به‌شما قول می‌دهم، ما قادر به انجام آن خواهیم بود” چیست؟
هولگر استارک: خب، می‌توان این را دو گونه تفسیر کرد. نخست اینکه، این تهدید به اقدامی نظامی است، ولی همچنین آن را به‌منزلهٔ یک اقدامی سیاسی و فشاری دیپلماتیک می‌توان برداشت کرد. به‌هرحال، همهٔ ما آن روزها را به‌یاد داریم که با آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ، دولت ایالات متحده به‌‌وضوح خواهان توقف این پروژه [نورد استریم ۲] از سوی آلمان بود، زیرا خط لوله نورد استریم، اوکراین را دور می‌زد و این کشور را کم‌اهمیت می‌نمود. این ارتباطی مستقیم بین روسیه و آلمان و تجارت گازی‌ای مستقیم بین این دو کشور بود. دولت ترامپ فشار دیپلماتیکی‌ای زیاد به آلمان وارد می‌کرد و دولت بایدن نیز در ابتدا چنین کرد.
ولی این را نیز باید در نظر داشت اِیمی، که چندی بعد رئیس‌جمهور بایدن فشار تحریم‌ها بر آلمان را کاهش داد. او با دولت آلمان، به‌ویژه با صدراعظم آلمان، اولاف شولتس، نوعی توافق سیاسی برقرار کرد. این دو نفر رابطه خوبی داشتند. من در این مورد با بایدن موافقم که گفت: در بدترین حالت، یعنی هنگامی که روسیه واقعاً به اوکراین حمله کند، ما با همکاری متحدان آلمانی خود مطمئن خواهیم شد که دیگر انتقال گاز وجود نخواهد داشت. بنابراین، به‌نظر من، این تهدید به اقدام نظامی [در برابر حمله روسیه به اوکراین] نیست، بلکه تهدید به استفاده از هرگونه ابزار دیپلماتیک برای متوقف کردن آن است.
اِیمی گودمن: در دو دقیقهٔ پایانی، می‌خواستم از شما بخواهم که توضیح دهید به‌نظرتان چه اتفاقی افتاده است و همچنین واکنش شما به رئیس‌جمهور اوکراین، زلنسکی، که می‌گوید این ماجرا حقیقت ندارد چیست؟
هولگر استارک: فکر می‌کنم پس از گذشت دوسال، چگونگی رخداد این انفجار نسبتاً آشکار شده باشد. گروهی اوکراینی حاضر شدند تا جان خود را به‌خطر بیندازند تا آن خط لوله را متوقف کنند. همه اوکراینی‌ها آنان را قهرمان می شناسند. بنابراین، آنانی که در زنجیرهٔ فرماندهی‌ای در درون ارتش اوکراین بودند از سلسله‌مراتب فرماندهی‌ای نظامی دستور خود را می‌گرفتند. این عملیات حداقل به‌احتمال زیاد به‌وسیلهٔ ژنرال زلوژنی، که در آن زمان فرماندهٔ کل نیروهای ارتش اوکراین بود، مجوز گرفته بود. ما تنها از بالاترین سطح زنجیرهٔ فرماندهی این عملیات اطلاع نداریم.
دو روایت مختلف وجود دارد. روایت اول اینکه، رئیس‌جمهور زلنسکی به‌طورعمد و به‌دلیل پذیرفتنی بودن انکارهایش در آینده، از این پروژه بیرون نگه داشته شده است، گرچه خودِ دادن مجوز به فرماندهٔ کل ارتش کافی است زلنسکی را درگیر انجام این عملیات کند. روایت دوم این است که زلنسکی در جریان ماجرا بوده است و او پس از فشارهای سازمان سیا به ارتش اوکراین، عقب‌نشینی کرده و سعی داشته تا نقشه را متوقف کند، ولی زنجیرهٔ فرماندهی در حال انجام عملیات بوده و متوقف کردن آن غیرممکن بوده است. در هر دو روایت، این عملیات عملیاتی اوکراینی بوده و مسئولیت آن بر عهدهٔ اوکراینی‌ها است و پرسش‌های سیاسی‌ای مهم را به‌همراه آورده است. آلمان، بدون شک، دومین حامی بزرگ اوکراین است. ولی در مورد این حمله در سطحی سیاسی نیز باید بحث شود.
اِیمی گودمن: و در مورد سایر مظنونان، هولگر چه می‌توانید بگویید؟
هولگر استارک: خب، ما حداقل اطلاعی چند از مشخصات این افراد، تعدادی عکس از آنان، و نام‌های مستعارشان داریم، ولی من کاملاً مطمئن هستم که کارآگاهان آلمانی درنهایت خواهند فهمید چه کسی در آن قایق حضور داشته است. ما ممکن است که نتوانیم این معما را از نظر سیاسی حل کنیم، ولی من کاملاً مطمئن هستم که پس از مدتی خواهیم دانست که دقیقاً چه کسی این حمله را اجرا کرده و عاملان آن چه کسانی بوده‌اند.
اِیمی گودمن: من از شما، هولگر استارک، معاون سردبیر، سرپرست گروه تحقیقاتی در بزرگ‌ترین هفته‌نامه آلمان، “دی تسایت”، و نویسندهٔ گزارش اختصاصی جدیدتان با عنوان: “آیا راز حمله دریای بالتیک حل شده است؟”، بسیار تشکر می‌کنم.
به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۲۱۶، ۱۹ شهریور ۱۴۰۳