یک کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار گفت: کارفرمایی که سفت و سخت مسائل ایمنی را در نظر می‌گیرد، حادثه کمتری را در طول پروژه خواهد دید. اگر هم اتفاقی رخ بدهد، آثار زیان‌بار کمتری دارد و به کارگر آسیب کمتری وارد می‌شود و لااقل این آسیب‌ها جبران‌ناپذیر نیستند.

شهرام غریب (متخصص HSE و ایمنی کار) با اشاره به اینکه کارفرما به عنوان کسی که در یک طرف قرارداد کار یا پیمان قرار می‌گیرد، وظایف خاصی در قبال کارگران و پیمانکاران دارد، اظهار داشت: در حوزه مسائل ایمنی نظارت بر عملکرد مدیرانی که در مجموعه هستند، از وظایف کارفرما است. ایجاد یک فرهنگ ایمن در مجموعه مهم‌ترین قدم کارفرما است که شامل پیدا کردن نقاط قوت، ضعف و تهدیدهای حوزه ایمنی می‌شود.

وی با اشاره به سه فاکتور مهم در بروز حوادث تصریح کرد: یک فاکتور عامل حادثه است که شامل جریان ناخواسته رویدادی است که نمی‌توان اثر آن را به کل پاک کرد اما می‌توان با رعایت ایمنی از مشکلات پسینی آن کاست. عامل دوم میزبان حادثه است که شامل انسان و تجهیزات و اموال است. و فاکتور سوم محیط حادثه است که اگر موارد اصولی ایمنی در آن رعایت نشود، حفاظ ناکافی در برابر حادثه قرار می‌گیرد.

این متخصص HSE و ایمنی کار خاطرنشان کرد: کارفرمایی که سفت و سخت مسائل ایمنی را در نظر می‌گیرد، حادثه کمتری را در طول پروژه خواهد دید. اگر هم رخ بدهد، آثار زیان‌بار کمتری دارد و به کارگر آسیب کمتری وارد می‌شود و لااقل این آسیب‌ها جبران‌ناپذیر نیستند.

وی با اشاره به ایمنی کارگران برق‌کار بیان کرد: کارفرما موظف است که برای کارگران برق‌کار و فشار قوی کمربند تهیه کند اما کارفرمایی که کمربند حرفه‌ای‌تری برای کارگرش تهیه کند، کارگر اگر هم سقوط کند دچار نقص جدی خاصی نخواهد شد.

غریب با بیان اینکه تفکر منفعت‌محوری و سودآوری، توجیه کارفرمایان برای عمل نکردن به مسائل ایمنی است، اظهار داشت: کارفرما متوجه نیست که تبعات مالی بعد از حادثه کار برای کارفرما خیلی بیش از پرداخت پول مستقیم به کارگر است.

او ادامه داد: هزینه‌های اداری، غذای کارگر، بیمارستانی، هزینه‌های روحی-روانی، هزینه قطع تولید، تاثیراتی که بر دیگر کارگران گذاشته می‌شود، مدنظر کارفرما نیست. یک کارفرمای حرفه‌ای فقط خرج بیمارستان کارکران را نمی‌بیند و آثار تبعات حادثه کار بر زندگی کارگر را هم در نظر دارد.

ایمنی را فدای سودمحوری و تولیدمحوری می‌کنند

این متخصص HSE و ایمنی کار با اشاره به اینکه وقتی یک نفر فوت می‌کند، بیش از پنجاه نفر درگیر موضوع می‌شوند، گفت: این افراد به صورت پنهان با موضوع درگیر می‌شوند.

او با بیان اینکه هزینه‌ حوادث به دو صورت واقعی و به صورت بالفعل و پنهان بروز می‌کند، گفت: هزینه‌های واقعی می‌تواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد تا زمانی که یک حادثه از مرحله اولیه به یک فاجعه تبدیل می‌شود، فاصله وجود دارد که به لحاظ هزینه برای کارفرما متفاوت است.

این متخصص HSE و ایمنی کار با اشاره به اینکه حادثه به قیمت جان و از بین رفتن سلامت کارگران تمام می‌شود، گفت: با این‌حال اعتبار کارفرما نیز خدشه‌دار می‌شود، و آن پیمانکار یا کارفرما را تحت عنوان غیرحرفه‌ای می‌شناسند.

غریب وظیفه کارفرما در قبال کارگران و در جهت ایمنی کار را استقرار سیستم و رعایت اصول ایمنی، استخدام نیروی متخصص و توانمند، آموزش اصولی به کارگر و ایجاد راهکار برای شناخت موارد خطرناک دانسته و گفت: کارفرما باید ایمنی را در رأس امور قرار دهد و باید مقابل مدیران میانی که برای تولید محوری ایمنی را فدا می‌کنند، بایستد اما متأسفانه چنین چیزی را نمی‌بینیم بلکه خودشان هم در ایجاد چنین فضایی نقش دارند.

این متخصص HSE و ایمنی کار با تأکید بر اینکه دیده می‌شود رابطه خیلی مناسبی بین مدیران اجرایی و میانی و مدیران ایمنی وجود ندارد، گفت: تا زمانی که مسئول ایمنی و بهداشت در یک کارخانه برش نداشته باشد، حادثه اجتناب‌ناپذیر است.

مسئولان ایمنی در کارخانه‌ها غیرمتخصص هستند

وی با اشاره به اینکه قانون کار و تامین اجتماعی کارفرما را مکلف به انجام تعهداتی از باب ایمنی در مقابل کارگر کرده است، تصریح کرد: طبق ماده ۹۵ قانون کار مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار برعهده کارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ذکر شده در ماده (۱۸۵) این قانون خواهد بود. هر گاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرما یا مسئولین واحد، حادثه‌ای رخ دهد، شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفری و حقوقی و نیز مجازات‌های مندرج در این قانون مسئول است.

غریب با تأکید بر اینکه قانون مجازات شدیدی برای کارفرمای متخلف قائل می‌شود، تصریح کرد: زمانی حقوق کارگر پایمال می‌شود که آگاهی از قانون نداشته باشند. در عین حال نبود امنیت شغلی کارگران نیز دلیل دیگری در خصوص عدم رعایت تعهدات ایمنی از سوی کارفرماست که کارگر را وادار به سکوت می‌کند.

او ادامه داد: ما در حوزه قوانین مشکلی نداریم. بیشتر مشکل مربوط به این است کارفرما و مسئولان نظارتی کار خود را به درستی انجام نمی‌دهند. باید بازبینی مجدد در نظارت بر مسائل ایمنی داشته باشیم.

پیمانکاران غیرحرفه‌ای برای پروژه‌ها انتخاب می‌شوند

این متخصص HSE و ایمنی کار رایج‌ترین خطای کارفرمایان را انتخاب پیمانکاران غیرحرفه‌ای دانسته و گفت: بعضاً به خاطر مسائل ایمنی یا روابط و رانت این پیمانکاران انتخاب می‌شوند. تفکر نظارت محور و تیمی در مسائل ایمنی خیلی موثر است. کارفرمایان باید فرهنگ‌سازی را جدی بگیرند. یک زمانی شعار می‌دادند، اول ایمنی بعداً کار، الان شعار «همیشه کار ایمن» باید جایگزین شود. یعنی در حین کار مرتباً نظارت بر ایمنی و بهداشت مورد توجه قرار بگیرد.

وی با اشاره به هرم برت تصریح کرد: طبق این هرم گفته می‌شود که حادثه فاجعه‌آمیز هیچگاه به صورت یکباره اتفاق نمی‌افتد. از هر ۳۰۰ حادثه ۳۰ تای آن تبدیل به حادثه؛ ۱۰ تا باعث حادثه شدید و نهایتاً یکی از آنها کشنده یا ناتوان‌کننده خواهد بود. بنابراین به محض اینکه یک حادثه جزئی رخ داد باید برای آن چاره‌اندیشی کرد.

وی در پایان تاکید کرد: متاسفانه شاهد هستیم که کسانی را به عنوان مسئول ایمنی کارخانجات می‌گمارند که از ایمنی سر درنمی‌آورند و فن بیان و قدرت انتقال مفاهیم به کارکران را ندارند. کارفرما باید فرد دقیق و‌ توانمندی برای این بخش انتخاب کند. متاسفانه تفکر رانتی یکی از عوامل این موضوع است.

ایلنا