هفدهمین دور از نشست های سران سازمان همکاری شانگهای که از روز پنجشنبه هیجدهم خردادماه با حضور مقامات ارشد کشورهای عضو در شهر «آستانه» پایتخت قراقستان آغاز شده بود، عصر جمعه پایان یافت.

 
در این نشست علاوه بر حضور مقاماتی از کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، مغولستان، ترکمنستان، هند و پاکستان، «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان نیز حضور داشتند.

 
در حاشیه این نشست، مقامات کشورهای عضو و غیرعضو در این دو روز دیدارهای دوجانبه و چندجانبه ای را انجام دادند.

 
در همین راستا «نورسلطان نظربایف» رییس‌ جمهوری قزاقستان به عنوان رییس کشوری که ریاست دوره‌ ای این سازمان را عهده دار بود پیش از آغاز به کار هفدهمین نشست شانگهای با برخی از مقامات حاضر دیدار و گفت وگو کرد. دیدارهایی نیز در حاشیه این نشست بین «شی جین پینگ» رییس‌ جمهوری چین با «نارندرا مودی» نخست ‌وزیر هند و همچنین «ولادیمیر پوتین» رییس‌ جمهوری روسیه صورت گرفت.

 
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز که به نمایندگی از جمهوری اسلامی وارد آستانه شده بود از این فرصت بهره گرفت تا در ارتباط با مسائل مختلف با نمایندگان حاضر به بحث و گفت وگو بپردازد.

 
وی در این سفر با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل، نور سلطان نظربایف و «اشرف غنی» رییسان جمهوری قزاقستان و افغانستان، «غیرت عبدالرحمانف» و «وانگ یی» وزیران امور خارجه قزاقستان و چین، «سرگئی لاوروف»، «عبدالعزیز کامیلوف» و «ارلان عبدالدایف» وزیران امور خارجه روسیه، ازبکستان و قرقیزستان دیدار و در ارتباط با پاره ای مسائل از همکاری های دوجانبه و چندجانبه گرفته تا موضوع تروریسم و رویداد ترویستی چهارشنبه تهران به گفت وگو پرداخت.

 
اهمیت این نشست به حدی بود که گفته می شد نزدیک به ۶۰۰ نماینده از رسانه های مختلف و معتبر جهانی از خبرنگار داخلی قراقستان گرفته تا خارجی آن را پوشش خبری می دادند. بنا به گفته های «انوئر ژینک اف» سخنگوی وزارت امور خارجه کشور میزبان از این میزان، حدود ۴۶۶ نفر نماینده رسانه های خارجی اند که برای حضور و پوشش نشست ثبت نام کرده بودند.

نشست شانگهای؛ پیشینه و اهداف

 
پیشینه تشکیل سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان بین دولتی منطقه ای به ماه ژوئن ۲۰۰۱ میلادی برمی گردد که توسط نمایندگانی از کشورهای قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان در شهر شانگهای چین آن را بنا نهادند.

 
هدف از تشکیل این سازمان منطقه ای پیگیری همکاری های چند جانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی بود که گفته می شود شامل ۳۰ میلیون و ۱۸۹ هزار کیلومتر مربع مساحت یعنی سه پنجم گستره آسیا است و حدود ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت معادل ۲۵ درصد جمعیت کره زمین را در بر می گیرد.

 
این سازمان بین المللی افزون بر شش عضو اصلی یا دایم که به آن اشاره شد، از شش عضو ناظر نیز تشکیل یافته است؛ اعضایی که پس از تایید و صلاحدید نمایندگان کشورهای اصلی به عضویت دائم سازمان درخواهند آمد. افغانستان، بلاروس، ایران، مغولستان، هند و پاکستان از جمله اعضای ناظر سازمان همکاری های شانگهای به شمار می روند.

 
در این نشستی که امروز در آستانه جریان داشت پاکستان و هند رسما به جمع اعضای اصلی این سازمان افزوده شدند تا تعداد اصلی این سازمان همکاری منطقه ای به هشت کشور افزایش یابد. این دو کشور در سال گذشته میلادی (۲۰۱۶) در نشست اعضای سازمان همکاری های شانگهای که در تاشکند برگزار شده بود با هدف عضویت در این سازمان یادداشت هایی را امضا کردند که در نشست کنونی نتیجه آن آشکار خواهد شد.

 
در اجلاس آستانه اما تنها نمایندگان کشورهای اصلی و ناظر حضور نداشتند و نمایندگانی نیز به عنوان میهمان در آن حاضر شده بودند که آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، کامبوج ، نپال، ترکیه و سریلانکا از آن جمله اند؛ کشورهایی که شریکان طرف گفت وگوی این سازمان به حساب می آیند.

 
علاوه بر جمهوری اسلامی ایران، کشورهای پاکستان، افغانستان و هند نیز در سال ۲۰۱۲ به عضویت ناظر این سازمان منطقه ای درآمدند، حال با تغییر جایگاه هند و پاکستان از عضویت ناظر به دائم، پرسش مطرح می شود که چهار عضو ناظر باقی مانده از جمله ایران چه زمانی به اعضای دائم ملحق خواهند شد؟

 
چشم انداز عضویت ایران در سازمان شانگهای

 
در نشست آستانه چندین اتفاق صورت گرفت که علاوه بر مسائلی چون پیوستن رسمی پاکستان و هند به عضویت این سازمان که پیشتر به آن اشاره شد، یکی از این رویدادها انتقال ریاست دوره ای سازمان همکاری شانگهای از قزاقستان به کشور چین بود.

 
همچنین در این نشست، دیدارهایی دوجانبه و چندجانبه در سطوح مختلف برگزار می شود و با امضای اسنادی در حوزه های گوناگون همراه بود. در این میان اعضای حاضر به بررسی مسائل مهمی همچون مبارزه با تروریسم، رویداد تروریستی اخیر در ایران، وضعیت خاورمیانه و افغانستان و همچنین درخواست ایران برای پیوستن به این سازمان مهم منطقه ای خواهند پرداختند.

 
همان طور که اشاره شد در این نشست موضوع الحاق رسمی ایران به سازمان همکاری های شانگهای مورد بررسی قرار گرفت اما در فضایی متفاوت از گذشته.

 
در سال های گذشته به رغم تمایل ایران برای عضویت دایم این سازمان و موافقت روسیه با این موضوع، استقبالی را از جانب سران پکن شاهد نبودیم ولی به تازگی اوضاع تغییر یافته است و چند روز پیش در آستانه برگزاری این نشست، «لی خویی لای» معاون وزارت خارجه چین افزود که ایران یکی از فعالترین کشورهای عضو ناظر سازمان می باشد و تاکید کرد که ایران برای چین از اهمیت زیادی برخوردار است و پکن از عضویت رسمی تهران هم حمایت و هم استقبال می کند.

 
هر چند که امیدها برای پیوستن رسمی ایران به سازمان همکاری های شانگهای بالا گرفته اما این امر مهم در نشست های آتی به نتیجه مورد نظر خواهد انجامید. بنابراین، پس از تعیین تکلیف وضعیت پاکستان و هند، نوبت به ایران و سه کشور ناظر دیگر می رسد تا در سال های پیش رو به این جرگه بپیوندند.

ایرنا