بحرانی که از سال ۲.۱۴/۱۳۹۳ تحولات داخلی و بین‌المللی را در ارتباط با اوکراین، در جنوب غربی فدراسیون روسیه، بغرنج کرده بود، با شروع حمله نظامی روسیه به اوکراین در بامداد پنجشنبه ۵ اسفند، ابعاد گسترده‌تر و خطرناک‌تری یافت. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با صدور فرمان حمله نظامی به اوکراین درگیری نظامی خطرناک جدیدی را آغاز کرد که به‌واقع می‌تواند صلح جهانی را به طور جدّی تهدید کند.

هدف‌های اعلام شدهٔ روسیه در این یورش نظامی، حمایت از استقلال و امنیت روسیه و جمهوری‌های اعلام شده در دونتسک و لوگانسک در شرق اوکراین، جلوگیری از پیوستن اوکراین به پیمان نظامی ناتو، و تغییر دادن مسیر سیاسی آیندهٔ آن کشور به‌دور از نظامیگری و فعالیت‌های نیروهای فاشیستی است.

حزب تودهٔ ایران ضمن ابراز نگرانی از پیامدهای فاجعه‌بار این تصمیم دولت روسیه، مداخلهٔ نظامی روسیه در اوکراین را محکوم می‌کند. ما تأکید می‌کنیم که احترام به استقلال و تمامیت ارضی همهٔ کشورهای عضو سازمان ملل متحد و مداخله نکردن در امور داخلی کشورهای دیگر، از بنیاد‌های اصلی منشور سازمان ملل متحد و همزیستی مسالمت‌آمیز است و باید رعایت شود.

پنهان نیست که کارنامهٔ مداخله‌های تجاوزکارانهٔ ناتو و قدرت‌های امپریالیستی و منطقه‌یی، خود بسیار خونین است. بی‌اعتنایی آنها را به قوانین بین‌المللی و از جمله منشور سازمان ملل متحد پیش از این در هجوم‌های خودسرانه و خونین آنها به یوگسلاوی، عراق (دو بار)، افغانستان، سوریه، مالی، سومالی، لیبی، هاییتی ، و دیگر کشورها دیده‌ایم. این بی‌اعتنایی به قوانین بین‌المللی و قلدری و تجاوزگری در عرصهٔ روابط بین‌المللی، فضایی را به وجود می‌آورد که اکنون دولتی مثل دولت الیگارش‌های روسیه هم با احتساب برخی توانایی‌های نظامی-اقتصادی که دارد، با تحریک‌های ناسیونالیستی از آن بهره می‌گیرد.

ما در مقاله‌ای در “نامهٔ مردم”، ارگان  مرکزی حزب تودهٔ ایران، در تاریخ ۲۵ بهمن امسال، تحلیل و موضع حزب را در قبال شرایط ایجاد شده در اوکراین بر اثر موضع‌گیری‌های تحریک‌آمیز و خطرناک ناتو و دولت‌های امپریالیستی و به‌ویژه آمریکا و بریتانیا علیه روسیه، به‌روشنی تشریح کردیم و بر ضرورت مبرم انتخاب گزینه‌هایی مبتنی بر حفظ صلح و امنیت ملّت‌ها تأکید کردیم. در ارتباط با مسئلهٔ اوکراین و اختلاف‌هایش با روسیه، حزب ما از فعال و اجرا شدن مفاد و سازوکارهای “توافق‌نامه‌های مینسک” (سپتامبر ۲۰۱۴ و فوریه ۲۰۱۵) بین دولت‌های این دو کشور حمایت می‌کند. این توافق‌نامه‌ها برای پایان دادن به تنش و درگیری نظامی در منطقهٔ دونباس و احترام به استقلال و یکپارچگی اوکراین تنظیم شده و به امضای هر دو طرف رسیده، و نیز شورای امنیت سازمان ملل متحد در قالب دو قطعنامه، توافق ها را تأیید کرده است. اختلاف‌های بین روسیه و اوکراین و پیدا کردن راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز بر اساس مفاد این توافق‌نامه‌ها و قوانین بین‌المللی حل‌شدنی است.

خودداری دولت اوکراین از اجرای توافق‌نامهٔ مینسک ۲ (۲۰۱۵) و پذیرش خودمختاری دو منطقهٔ محل سکونت روس‌تباران در دونباس در چارچوب کشور واحد اوکراین، بی‌اعتنایی دولت اوکراین به اذیت و آزار روس‌تباران به دست نیروهای افراطی و نئو-نازی، تشدید حملات گاه و بیگاه نیروهای نظامی اوکراین به “جمهوری‌های خودمختار” دونتسک و لوگانسک در ماه‌ها و روزهای اخیر- که ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا (او.ای.سی.دی) وقوع آنها را تأیید کرده‌اند، در کنار آتش‌بیاری دولت‌های آمریکا و بریتانیا، از یک طرف شرایط را متشنج و برای شروع جنگی همه‌جانبه فراهم کرد.

به‌علاوه، باید گفت که زمینهٔ درگیری‌های خونین کنونی بین روسیه و اوکراین در تنش‌آفرینی‌های ناشی از احترام نگذاردن کشورهای امپریالیستی و پیمان نظامی تجاوزگر و توسعه‌گر ناتو به توافق‌های حاصل شده در مقطع فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱ و پایان “جنگ سرد” است. در مذاکرات بین رهبران کشورهای امپریالیستی عضو ناتو و نمایندگان رهبری آخرین دولت اتحاد شوروی در ششم مارس ۱۹۹۱، دولت‌های آمریکا، بریتانیا، فرانسه، و آلمان متعهد شده بودند که پیمان ناتو قلمرو خود را فراتر از مرزهای شرقی آلمان واحد در کشورهای اروپای شرقی گسترش نخواهد داد. اما در سه دهه گذشته، ناتو- که قاعدتاً باید پیمان نظامی کشورهای دو سوی اقیانوس اطلس در اروپای غربی و شمال قارهٔ آمریکا باشد- به‌تدریج قلمرو خود را به اروپای شرقی گسترش داد و چهارده کشور اروپای شرقی شامل سه جمهوری سابق اتحاد شوروی را یکی پس از دیگری به عضویت خود درآورد. بر همین اساس است که دولت فدراسیون روسیه اعلام می‌کند که دولت‌های امپریالیستی تعهدهای داده شده در سال ۱۹۹۱ را نادیده گرفته‌اند و با گسترش قلمرو ناتو، امنیت آن کشور را به خطر انداخته‌اند.

کودتای نیروهای فاشیستی در جریان انتخابات ۲۰۱۴ و برکنار کردن رئیس‌جمهور منتخب آن کشور، و در پی آن، درخواست دولت اوکراین برای عضویت در ناتو، سرازیر شدن تسلیحات مدرن غربی به اوکراین که همچنان ادامه دارد، و آموزش ارتش آن کشور به‌وسیلهٔ مشاوران غربی، و به‌علاوه، ورود شبه‌نظامیان فاشیست به نیروهای انتظامی و نظامی اوکراین، عملاً عرصهٔ نفوذ ناتو را به نزدیکی مرزهای روسیه- همسایهٔ شرقی اوکراین- گسترش داده و این پیمان تجاوزگر را در آستانهٔ ایجاد پایگاه نظامی در نزدیکی مرزهای فدراسیون روسیه قرار داده است.

حزب تودهٔ ایران بر این اساس سیاست نظامی‌گرایانۀ تهدیدآمیز گسترش ناتو به سوی شرق اروپا و دامن زدن به تنش‌های خطرناک و ایجاد زمینه‌های درگیری‌های مرگ‌بار و ویرانگر را محکوم می‌کند.

ادامهٔ بحران‌های سیاسی-اقتصادی داخلی کشورهای قدرتمند سرمایه‌داری غرب و به‌ویژه در آمریکا و بریتانیا، و به قدرت رسیدن نیروهایی که نظامیگری و مداخله در کشورهای دیگر همواره از گزینه‌های اول آنها برای تأمین منافع انحصارهای نظامی و تأمین سلطهٔ جهانی قدرت‌های امپریالیستی بوده است، از دیگر عواملی‌اند که در سال‌های اخیر سبب افزایش تنش‌ها و خطر درگیری با فدراسیون روسیه بوده‌اند و حتی کشوری مثل چین را نیز تهدید کرده است. دست‌کم در سه ماه گذشته، قدرت‌های امپریالیستی و همچنین دولت اوکراین این فرصت را داشته‌اند که به‌جای موضع‌گیری‌های نابخردانه و تحریک‌آمیز و برافروختن شعله‌های جنگ، راهی برای حل مسالمت‌آمیز اختلاف‌ها با روسیه بر اساس توافق‌های مینسک پیدا کنند. ولی واقعیت این است که کارنامهٔ این دولت‌ها نشان می‌دهد که حفظ صلح و حفاظت از زندگی و جان انسان‌ها ارزش چندانی برای آنها ندارد و اولویت آنها حفاظت از منافع اقتصادی و سیاسی انحصارطلبانه و سلطه‌جویانه‌شان است.

افزایش تنش‌ها حول مسئلهٔ اوکراین-روسیه در ماه‌های اخیر، و حملۀ نظامی روسیه به کشور همسایه‌اش، معضلی است که ائتلاف آمریکا-ناتو-اتحادیه اروپا و دولت اوکراین از یک سو، و روسیه از سوی دیگر، در وقوع آن نقش داشته‌اند و با توجه به توان هسته‌یی هر دو طرف، اکنون خطر عظیمی برای امنیت و صلح در منطقه ایجاد کرده است. حزب ما به‌شدت نگران گسترش درگیری‌های اخیر در اروپای شرقی و در مرزهای فدراسیون روسیه و سرایت شعله‌های جنگ به کشورهای منطقه است.

حزب تودۀ ایران در کنار دیگر نیروهای مترقی جهان ادامه و گسترش جنگ روسیه در اوکراین را مخالف منافع خلق‌های ساکن این دو کشور همسایه می‌داند. حمله روسیه به اوکراین به‌سهولت می‌تواند به کاربرد سلاح‌های هسته‌یی منجر شود که کل جهان را با خطرهای سهمگین جدیدی روبه‌رو خواهد کرد.

حزب تودهٔ ایران تنها راه حل پایان دادن به بحران خطرناک کنونی را مذاکرۀ مستقیم و شفاف می‌داند و  امیدوار است که نیروهای طرفدار صلح و نهادهای بین‌المللی همهٔ تلاش خود را بکنند تا اوکراین و روسیه به مسیر دیپلماسی و گفت‌وگوهای سازنده بازگردند. در این برههٔ حساس، نیروهای طرفدار صلح جهانی در همه کشورها- از جمله در روسیه- می‌توانند جلوی یکه‌تازی و توسعه‌طلبی قدرت‌های جنگ‌افروز را بگیرد. برای حل صلح‌آمیز اختلاف‌ها و کاهش تنش‌ها و برقراری صلح و امنیت برای همهٔ ملت‌ها باید از هر فرصتی استفاده کرد.

بازی کردن با زندگی و جان میلیون‌ها نفر که قربانیان اصلی چنین ماجراجویی‌های غیرمسئولانه‌اند، شایستهٔ انسان نیست!

کمیتهٔ مرکزی حزب تودهٔ ایران

۶ اسفند ۱۴۰۰

«نامه مردم»