آمریکا با حمایت از تلاش برای کودتا علیه دولت ونزوئلا و تهدید به حصر و تحریم های شدید ضد کوبا فصل دیگری از سیاست‌های خود برای پایان دادن به دولت های چپگرا در آمریکای لاتین را عیان و اجرا کرد.

پروژه آشوب افکنی مخالفان دولت ونزوئلا و سناریوی آنهابرای آغاز کودتا از یک پایگاه نظامی و جذب نظامیان به صفوف خود موفقیتی حاصل نکرد. با این حال، آمریکا از نیروی خود بهره برد تا موازنه را به نفع اپوزیسیون تغییر داده و دولت نیکولاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا را وادار به ترک قدرت کرد. معارضان ضمن اجرای نمایشی خیابانی اعلام کردند که نظامیان آماده جدا شدن از مادورو هستند و این آخرین دور از تلاش ها برای سلب قدرت از مادورو است.

اما «خورخه آرئاسا» وزیر خارجه ونزوئلا تاکید کرد که ارتش این کشور برای کودتا علیه دولت نیکولاس مادورو تلاش نکرده بلکه این کودتا توسط جان بولتون و در واشنگتن برنامه ریزی شده است. آرئاسا در تماسی تلفنی با رویترز گفت: «ارتش برای کودتا تلاش نکرده است. این کودتا مستقیما در واشنگتن، در پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا و توسط [جان] بولتون [مشاور امنیت ملی آمریکا] برنامه ریزی شده است.» وی افزود: آنها (آمریکایی ها) این کودتا را هدایت کرده و به این فرد (خوان) گوایدو دستور می دهند.

مادورو را در کاخ ریاست جمهوری می بینید

آرئاسا تاکید کرد که مادورو با حمایت کامل ارتش کنترل کامل کشور را در اختیار دارد. وی ادامه داد: او (مادورو) مثل همیشه در مقام فرماندهی قرار داشته و کنترل اوضاع را در دست دارد. وزیر خارجه ونزوئلا در پاسخ به این پرسش که چرا مادورو روز سه شنبه در انظار عمومی دیده نشده است، اظهار داشت: دیر یا زود رئیس جمهوری را در میرافلورس (محل کار مادورو) خواهید دید.

واشنگتن از خوان گوایدو رهبر مخالفان دولت ونزوئلا حمایت کرده و در این راستا تحریم هایی علیه دولت مادورو وضع کرده است. با وجود این فشارها، مادورو توانسته کنترل خود بر نهادهای دولتی را حفظ کرده و افسران ارشد ارتش به وی وفادار مانده اند. او گوایدو را آلت دست آمریکا برای کودتا علیه خود معرفی کرده است.

آرئاسا که هفته گذشته توسط واشنگتن تحریم شد، اظهار داشت که دولت ونزوئلا برای حفظ صلح و امنیت عمل خواهد کرد. وی با بیان اینکه با نمایندگان کشورهای منطقه و اروپا گفت وگوهایی داشته، تاکید کرد: ما هیچ کسی را به استفاده از خشونت تهدید نمی کنیم، این آمریکا و مخالفان هستند که چنین کاری می کنند.

صف نظامیان شکسته نشده

این مقام ارشد دولت مادورو به اسامی کشورهایی که با نمایندگان آنهاصحبت کرده است، اشاره ای نکرد.آرئاسا همچنین در مصاحبه ای با آسوشیتدپرس تاکید کرد که «افراط گرایان جناح راست» موفق نخواهند شد نیروهای مسلح را در هم بشکنند. وی اظهار داشت: ما از سال ۲۰۰۲ تاکنون شاهد تکرار این رویه بوده ایم. آنها خواهان خشونت و کودتا هستند و افرادی را به خیابان ها می فرستند که این اقدام منجر به تقابل و درگیری و مرگ افراد می شود. آنها از این خونریزی روایتی می بافند.

مادورو به تلویزیون آمد

همانطور که وزیر خارجه ونزوئلا وعده داده بود مادورو حضورش را در کشور اعلام کرد و به همراه وزیر دفاع خود در تلویزیون دولتی ظاهر شد. رئیس جمهوری ونزوئلا اعلام کرد که در جریان ناآرامی این کشور پنج نیروی نظامی زخمی شده اند که حال دو نفر آنها وخیم است. مادور همچنین از انتصاب بازپرس ها و دادستان هایی برای بررسی کودتا خبر داد. همچنین او خبرها در مورد تلاش برای ترک کشور و رفتن به کوبا را تکذیب کرد و افزود که کسب پیروزی در مقابل مخالفان ادامه می یابد.

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با شبکه سی.ان.ان ادعا کرده بود که مادورو آماده می شد تا ونزوئلا را به مقصد کوبا ترک کند اما روسیه وی را متقاعد کرد تا بماند. وزیر خارجه آمریکا اظهار داشت: تمام روز ناظر بودیم و زمان زیادی است که کسی مادورو را ندیده است. تا جایی که ما می دانیم او امروز صبح آماده ترک کشور بود اما روس ها گفتند که بماند.

بامداد سه شنبه به وقت محلی خبر رسید که پروژه کودتا علیه دولت مادورو از یکی از پایگاه های نظامی در کاراکاس کلید خورده است. گوایدو روز سه شنبه به همراه لئوپولدو لوپز از رهبران مخالفان و شماری از افرادی که گفته می شود نظامیان جداشده از ارتش هستند، در خیابان های کاراکاس ظاهر شد و اعلام کرد که مرحله نهایی «عملیات آزادی» آغاز شده است. گوایدو مدعی شد که طی ساعات آینده فهرستی از اسامی نظامیان بلندپایه که ارتش ونزوئلا را ترک کرده اند، منتشر خواهد کرد.

لوپز نیز گفته که «ما می خواهیم به مردم ونزوئلا بگوییم که این لحظه ای است که باید به خیابان ها آمد و این سربازان میهن پرست را همراهی کنیم.» اشاره وی به افراد جداشده از ارتش بود.

رهبر مخالفان به سفارت شیلی پناهنده شد

ساعاتی پس از حضور لوپز در خیابان، روبرتو آمپوئرو وزیر خارجه شیلی در توئیتی خبر داد که این رهبر مخالفان ونزوئلا به سفارت این کشور در کاراکاس پناهنده شده است. وی گفته که دولت شیلی به لوپز و همسر و دخترش پناهندگی داده است. آمپوئرو افزود: «شیلی بر تعهد خود به دموکرات های ونزوئلا تاکید می‌کند.» وزیر خارجه شیلی ساعاتی بعد بار دیگر اعلام کرد که لوپز و خانواده اش به سفارت اسپانیا رفته اند زیرا آنها تبار اسپانیایی دارند. لوپز رهبر حزب «اراده مردمی» است که روز سه شنبه توسط نظامیان وفادار به گوایدو از زندان خارج شد. گوایدو نیز عضو همین حزب است.

معترضان ضددولتی نیز در چند شهر تجمع کردند اما تاکنون گزارشی مبنی بر اینکه هواداران گوایدو تاسیسات نظامی را تحت کنترل گرفته باشند منتشر نشده است. گزارش ها حاکی است که میان سربازان و معترضان در نزدیکی پایگاهی نظامی در کاراکاس درگیری هایی رخ داده و اکنون فروکش کرده است.

از سوی دیگر، مادورو اعلام کرده که با ارتشیان صحبت کرده است و آنها گفته اند که کاملا به وی وفادار هستند. «ولادیمیر پادرینو لوپز» وزیر دفاع ونزوئلا در حالی که جمعی از فرماندهان ارتش وی را همراهی می کردند، بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و اقدام گوایدو را «حرکتی کودتایی» و عملی تروریستی خواند که محکوم به شکست است. در همین حال، هواداران مادورو در حوالی کاخ ریاست جمهوری تجمع کردند.

مواضع متفاوت در آمریکا

کشورهایی مانند آمریکا و برزیل در چنین وضعیتی از گوایدو حمایت کرده اند اما گروهی دیگر یا خواستار خویشتنداری طرف های درگیر شده یا بر حمایت خود از مادورو تاکید کرده اند.

مایک پنس معاون رئیس جمهوری آمریکا، بولتون، پمپئو و ریک اسکات سناتور جمهوریخواه ایالت فلوریدا و دو سناتور دموکرات رابرت منندز و دیک دوربین در جبهه مخالفت مادورو صف کشیده اند. دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به مقام های دولتش پیوست و در توئیتر نوشت: «اوضاع ونزوئلا از نزدیک دنبال می کنم. آمریکا در کنار مردم ونزوئلا و آزادی آنها می ایستد.» اما باربارا لی و رو کانا دو عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا هم کسانی هستند که نسبت به هر گونه تلاش احتمالی دولت آمریکا برای مداخله در ونزوئلا هشدار دادند.

ادعای بولتون

اندکی پیش از این توئیت، بولتون در محوطه کاخ سفید به خبرنگاران گفت که سه تن از مقام های نزدیک به مادورو باید به وعده هایی که در رابطه با انتقال قدرت به مخالفان رئیس جمهوری ونزوئلا داده اند عمل کنند. به ادعای وی، وزیر دفاع، مایکل مورنو رئیس دیوان عالی و ایوان رافائل هرناندز دالا فرمانده گارد ریاست جمهوری ونزوئلا به مخالفان گفته اند که لازم است مادورو قدرت را ترک کند.

اما بولتون سندی در خصوص اینکه این سه مقام نزدیک به مادورو موضعی علیه رئیس جمهوری خود گرفته باشند ارائه نکرد. ادعای وی مبتنی بر صحبت هایی است که مخالفان دولت ونزوئلا با دولت ترامپ داشته اند. مشاور امنیتی ملی آمریکا ضمن بیان اینکه همه گزینه ها روی میز قرار دارد همچنین گفت که واشنگتن انتظار دارد روسیه درگیر مسائل ونزوئلا نشود.

ژائیر بولسونارو رئیس جمهوری برزیل هم مانند حامیان مداخله جویی در ونزوئلا موضع گیری کرد. او در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «مردم ونزوئلا توسط یک دیکتاتور به بردگی کشیده شده اند.» وی افزود: برزیل در کنار مردم ونزوئلا، رئیس جمهور خوان گوایدو و آزادی ونزوئلایی هاست.»

گوایدو خود را رئیس جمهوری موقت ونزوئلا خوانده و برزیل و آمریکا و شماری دیگر از کشورها او را به رسمیت شناخته اند. اما کشورهایی مانند کوبا و بولیوی همچنان مادورو را رئیس جمهوری دانسته و در پی تحولات روز سه شنبه از وی حمایت کردند.

اسپانیا خواستار خویشتنداری طرف های منازعه در ونزوئلا شد. آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل خواستار خویشتنداری حداکثری برای جلوگیری از بروز خشونت در ونزوئلا و اقدامات فوری برای بازگشت آرامش به این کشور شد. در همین حال، وزارت خارجه مکزیک گفت که این کشور نسبت به احتمال افزایش خشونت و خونریزی در ونزوئلا ابراز نگرانی کرد.

اعتراض روسیه به مخالفان مادورو

روسیه از دیگر کشورهایی بود که به تحولات سه شنبه ونزوئلا واکنش نشان داد. وزارت خارجه روسیه مخالفان مادورو را به توسل به خشونت و تلاش برای کشاندن نیروهای مسلح به درگیری متهم کرد.

اتحادیه اروپا نیز ترجیح داد در مقابل تحولات ونزوئلا سکوت نکند. مایا کوتسیانچیچ سخنگوی فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه خواستار «راه حل سیاسی و مسالمت آمیز از طریق انتخابات آزاد و منصفانه» شد. آنتونیو تاجانی رئیس پارلمان اروپا هم در توئیتی تحولات سه شنبه ونزوئلا را «لحظه ای تاریخی برای بازگشت دموکراسی و آزادی» به این کشور خواند.

اتحادیه اروپا در ماه فوریه از گوایدو حمایت کرد اما چهار کشور اروپایی شامل ایتالیا، یونان، قبرس و اسلواکی از وی حمایت نکردند. ایتالیا گفته که می خواهد در تحولات ونزوئلا بی طرف باشد. دولت چپگرای یونان هم از دولت چپگرای مادورو سلب حمایت نکرد. اسلواکی هر چند نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته ونزوئلا را به رسمیت نشناخته اما گوایدو را نیز رئیس جمهوری آن کشور نمی داند.

تحریم و تهدید علیه کوبا

وقتی سناریوی کودتا در ونزوئلا ناتمام ماند، آمریکا بخش دوم ماموریت خود را آغاز کرده و کوبا را هدف قرار داد. کوبا جزو نزدیک ترین یاران ونزوئلاست و واشنگتن سعی دارد با کم کردن دایره دوستان ونزوئلا مادورو را وادار به خروج از عرصه کند.

از همین رو، ترامپ در توئیت دیگری به تهدید کوبا پرداخت و هشدار داد که ممکن است این کشور را به دلیل حمایت از ونزوئلا تحریم کند. وی نوشت: اگر نیروها و شبه نظامیان کوبایی فورا عملیات های نظامی و سایر عملیات را که با هدف مرگ و نابودی قانون اساسی ونزوئلا انجام می شود، متوقف نکنند محاصره کامل و جامعی توام با بالاترین سطح تحریم ها بر جزیره کوبا اعمال می شود. امید است که همه سربازان کوبایی سریعا و به طور صلح آمیز به جزیره خودشان بازگردند.

مقام هایی که در سیاست ترامپ در قبال آمریکای لاتین نقش فعالی دارند، کوبا را یک تهدید امنیتی بزرگی علیه ایالات متحده آمریکا قلمداد می کنند. از این رو، دولت آمریکا سعی دارد کانال هایی را که کوبا و ونزوئلا را به هم پیوند داده است، قطع کند. ترامپ روند بهبود مناسبات با کوبا را که در دوره باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکا به اجرا درآمد، معکوس کرده است.

روزنامه وال استریت ژورنال پیشتر گزارش داده بود دستگاه اطلاعاتی کوبا عمیقا با ارتش و نظام اطلاعاتی ونزوئلا عجین شده است. کاراکاس در ازای همکاری و کمک های اطلاعاتی کوبا، به صورت تقریبا رایگان به هاوانا نفت می دهد. آمریکا نوامبر سال گذشته تحریم های جدیدی علیه کوبا و ونزوئلا از جمله شماری از نهادهای تحت مالکیت یا کنترل ارتش و دستگاه اطلاعات کوبا و بخش طلای ونزوئلا وضع کرد.

کوبا آخرین ایستگاه دولت ترامپ برای در هم شکستن گروه کشورهای ضدآمریکایی نیست. احتمال می رود مقام های آمریکا پس از ونزوئلا و کوبا نگاه خود را به سوی نیکاراگوئه بچرخانند چرا که بولتون در ماه نوامبر گذشته گفت: «ایالات متحده هر گوشه ای از مثلث سقوط را زیر نظر دارد: در هاوانا، در کاراکاس، در ماناگوا (پایتخت نیکاراگوئه.)» وی این سه کشور را «تروئیکای استبداد» نامید.

ایرنا