همان‌طور که در خبرها بود، روز ۲۶ فروردین شبه‌نظامیان سودانی “نیروهای پشتیبانی سریع” به پایگاه‌های متعدد نظامی ارتش سودان در سراسر سودان، از جمله در خارطوم، پایتخت کشور، حمله کردند. این حمله‌ها به برخوردهای نظامی خونینی منجر شد که به گزارش سازمان بهداشت جهانی تا کنون بیشتر از ۴۰۰ کشته و ۳۵۰۰ زخمی داشته است.

درگیری و جنگ میان نیروهای ارتش به رهبری ژنرال عبدالفتاح برهان و “نیروهای پشتیبانی سریع” به فرماندهی محمد حمدان دقلو،‌ ملقب به حمیدتی، همچنان ادامه دارد و خطر جنگ داخلی گسترده در آن کشور ۴۶ میلیونی را افزایش داده است. روشن است که این درگیری‌ها باعث مختل شدن زندگی عادی در این کشور آفریقایی شده است. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که مراکز بهداشت در سودان با کمبود فزایندهٔ سوخت و کمبود چشمگیر تیم‌های پزشکی، دستگاه‌های اکسیژن، و خون در بیمارستان‌های خارطوم روبه‌رو هستند. آب یا برق تقریباً قطع است و کسانی که برای خرید از خانه بیرون می‌روند جان خود را به خطر می‌اندازند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، و احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیهٔ عرب، روز ۳۱ فروردین خواستار برقراری آتش‌بس فوری سه روزه در سودان شدند. پیش از آن نیز نیروهای درگیر در روز چهارشنبه ۳۰ فروردین با آتش‌بسی ۲۴ ساعته موافقت کرده بودند که در عمل موفق نبود.

در حالی که احتمال دخالت نظامی خارجی در سودان می‌رود، کاخ سفید در واکنش به تحولات سودان اعلام کرد: «ابزارهایی را که می‌توان برای وادار کردن دو طرف درگیر به توقف خشونت استفاده کرد، در دست بررسی داریم.» در عین حال، جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا، روز ۳۱ فروردین اعلام کرد که جو بایدن به ارتش آن کشور دستور داده است که برای تخلیه احتمالی سفارت واشنگتن در سودان، نیروهای بیشتری به آفریقا اعزام کند. فیل ونتورا، معاون سخنگوی پنتاگون، نیز گفت: “وزارت دفاع با همکاری مرکز فرماندهی آمریکا در آفریقا (آفریکوم)، وضعیت سودان را زیر نظر دارد و خود را برای وضعیت‌های احتمالی آتی آماده می‌کند.”

خانم امینه رشید، تحلیلگر سیاسی و کنشگر کمونیست سودانی در مصاحبه ای در روز ۳۰ فروردین، در بررسی رخدادهای سودان موضوع‌هایی را مطرح کرده است که اطلاع از آنها و توجه به آنها به فهم بهتر آنچه در سودان می‌گذرد کمک می‌کند و درس‌هایی نیز برای آزادی‌خواهان ایران دارد. آنچه در ادامه می‌آید، ترجمهٔ فارسی بخش‌هایی از بررسی ایشان است.

امینه رشید: جنگ را متوقف کنید! دست‌ها از سودان کوتاه! از انقلاب حمایت کنید! 

درگیری میان ارتش سودان و عمده‌ترین نیروی شبه‌نظامی کشور، “نیروهای پشتیبانی سریع”، که از ۸ آوریل [۱۹ فروردین] آغاز شد، جنگی نیابتی است. جنگی است که قدرت‌های منطقه‌یی و جهانی از آن حمایت می‌کنند. جنگی است با شرکت نیرو‌های پشتیبانی سریع،‌ کمیتهٔ امنیت “جبهه ملی اسلامی” در ارتش سودان به رهبری عبدالفتاح برهان، و متحدان خارجی آنها علیه مردم سودان.

ژنرال محمد حمدان دَقلو، فرمانده ارشد “نیروهای پشتیبانی سریع”‌ که به حمیدتی ملقب است، آشکارا لاف زد که پیچیده‌ترین سلاح‌ها را در اختیار دارد. او گفت که سلاح‌های ارزان نمی‌خرد؛ بهترین‌ها را از بهترین سازندگان می‌خرد. اینها همان شبه‌نظامیان جنجوید هستند که در سال ۲۰۰۴، شورای امنیت با صدور قطعنامه ۱۵۵۶ آنها را به ارتکاب نسل‌کشی در دارفور متهم کرد. اینها همان شبه‌نظامیانی‌اند که مرتکب جنایت‌ها و قتل‌عام‌های دیگری در خارطوم و دیگر مناطق سودان شدند و در این جنگ نیز به همان کار ادامه می‌دهند. به نظر می‌رسد حافظهٔ جامعهٔ بین‌المللی کاملاً پاک شده است!

این “نیروهای پشتیبانی سریع” نخستین حمایت‌ها را از اتحادیهٔ اروپا و در “شیوه‌نامهٔ خارطوم” به دست آورد که نام رسمی آن “طرح اتحادیهٔ اروپا برای مسیر مهاجرت شاخ آفریقا” بود. در روند اجرای این طرح، که اتحادیهٔ اروپا، کشورهای اروپایی، کشورهای آفریقایی، و اتحادیهٔ آفریقا در اواخر سال ۲۰۱۴ آن را تدوین کردند، به حمیدتی حمایت نظامی و قدرت و پول برای جلوگیری کردن از عبور مهاجران از طریق لیبی به مدیترانه و اروپا داده شد. “نیروهای پشتیبانی سریع” از این پول و منابعی که در اختیارش قرار داده شد استفاده کرد و مرتکب جنایت‌ها و موارد متعدد نقض حقوق بشر شد که کل جامعهٔ بین‌المللی دربارهٔ آن سکوت کرده است.

تازه‌ترین متحد حمیدتی روسیه است. او به مسکو دعوت شد و در آنجا با پوتین دیدار کرد. گروه [ارتش خصوصی] واگنر از او حمایت کرد و شبه‌نظامیانش را آموزش داد.

سودان زیر ضربهٔ چنین شبه‌نظامیانی است که در همه‌جا دست به کشتار می‌زنند. عمر البشیر، رئیس‌جمهور سابق سودان که در سال ۲۰۱۹ برکنار شد، این شبه‌نظامیان را برای حمایت از جنگ عربستان علیه مردم یمن به یمن فرستاد. آنها در لیبی و علیه پناهندگان اریتره و اتیوپی دست به خشونت زدند. آنها به کشتن ادامه خواهند داد و اکنون در سودان شروع به غارت و ترور غیرنظامیان کرده‌اند.

عبدالفتاح برهان، رئیس خونتای نظامی و رئیس کمیتهٔ امنیتی اخوان‌المسلمین در ارتش سودان، مرتب به مصر، امارات متحد عربی، و عربستان سعودی می‌رود. او از آنها خط می‌گیرد. ما می‌دانیم که آنها منابع سودان را غارت می‌کنند، از طلا گرفته تا منابع کشاورزی.

در سال ۲۰۱۹، زمانی که خونتای نظامی به رهبری برهان کنترل کشور را به دست گرفت، برهان “نیروهای پشتیبانی سریع” را در سرکوب خشونت‌آمیز تظاهرکنندگان طرفدار دموکراسی به خدمت گرفت. در اکتبر ۲۰۲۱، تظاهر به انتقال قدرت دولتی به غیرنظامیان کلاً کنار گذاشته شد. برهان دولت انتقالی را منحل و رهبران غیرنظامی را دستگیر کرد و خود بر مسند قدرت نشست. حمیدتی را هم دست راست خود کرد. آن موقع چنین بود. الآن با هم در جنگ‌اند.

زمانی که کمیته‌های مقاومت مردمی در شمال کشور تجارت بین سودان و مصر را متوقف کردند، این کار باعث توقف غارت بسیاری از منابع کشور شد و ضربهٔ مؤثری به مصری‌ها وارد آمد. در نهایت، این کار به اتحاد بین “نیروهای پشتیبانی سریع” و خونتای نظامی و متحدان خارجی آنها لطمه زد.

از همه مهم‌تر، اهمیت این جنگ در این است که روی زندگی مردم سودان اثر گذاشته است. مردم قربانی جنایت، کشتار، وحشیگری، و شکنجهٔ این قدرت‌ها شده‌اند. این خطر هم وجود دارد که درگیری گسترده‌تر شود. گسترش درگیری‌های سودان به دخالت در امور داخلی کشورهای همسایه نیز کشیده شده است. در اتیوپی، حمیدتی اکنون از اتیوپیایی‌هایی حمایت می‌کند که در منطقهٔ الفشاقه فعالیت می‌کنند، منطقه‌ای که در نوامبر ۲۰۲۰، رقیبش برهان “آزاد کرده بود”.

رقابت دو جناح نظامی متخاصم در سودان بر سر دستیابی به قدرت انحصاری و در نتیجه کنترل کالاها و منابع کشور است. این مبارزهٔ همه‌جانبه برای حفاظت از آن قدرت اقتصادی و مالی این جناح‌هاست که طی بیش از ۳۰ سال، در رژیم عمر البشیر، به دست آنها افتاد. هر دو آنها هنوز شماری از شرکت‌های بزرگ و بانک‌ها را کنترل می‌کنند و پول‌های غارت شده از بانک‌ها و مؤسسات سودانی را در اختیار دارند.

خواست بازگشت به دولت غیرنظامی، که پس از انقلاب دسامبر ۲۰۱۹ مطرح شد، و نیز طرح مطالبات انقلاب، موقعیت جناح‌های نظامی را بسیار ضعیف کرد. بنابراین، آنها سعی خواهند کرد به هر وسیله‌ای که در اختیار دارند انقلاب را از مسیرش خارج کنند. این جناح‌های نظامی برای به دست گرفتن قدرت و به دست گرفتن کنترل کشور، با حمایت متحدان خودشان که ثروت سودان را در حکومت اینها غارت کرده‌اند، به نبرد با یکدیگر ادامه خواهند داد.

سودان کشور بزرگی است. موقعیتی استراتژیک در منطقه دارد. ثروتمندتر از آن است که بیشتر مردم تصور می‌کنند. ما طلا، مواد معدنی، و قابلیت‌های کشاورزی عظیمی داریم. بسیاری از کشورهای شمال افریقا و جهان عرب از این منابع بهره برده‌اند. طلای ما را به بیرون از کشور قاچاق کرده‌اند. کمیتهٔ مقاومت سودان فیلم‌ها و اسنادی در اختیار دارد که نشان می‌دهد کامیون‌های مصری و نیز گروه واگنر، سازمان شبه‌نظامی خصوصی روسی، طلا از سودان به بیرون قاچاق می‌کنند. اینها ثروت سودان است که می‌تواند در خدمت سازندگی کشور قرار بگیرد و رفاه و توسعه برای مردم سودان به بار بیاورد.

آتش‌بس‌های اعلام شده در روزهای اخیر هم فقط برای طرف‌های متخاصم زمان می‌خرد. هیچ‌یک از دو طرف به آتش‌بس پایبند نیست. “نیروهای پشتیبانی سریع”، با وجود اینکه بخشی از ارتش سودان محسوب می‌شود، ارتش سازمان‌یافته نیست و زیر هیچ کنترلی نیست. اینها از روز اول شروع به غارت مردم و حمله به خانه‌های آنها کردند.

در حال حاضر، درگیری به جایی رسیده است که دو طرف ممکن است به‌هیچ‌وجه تسلیم یکدیگر نشوند، مگر آنکه یکی بر دیگری غلبه کند. در این میان، مردم‌اند که بسیار اذیت می‌شوند. هزاران نفر خانه‌های خود را ترک کرده‌اند و در جست‌وجوی پناهگاه امن هستند. این نسل‌کشی سوم یا چهارم مردم به دست شبه‌نظامیان خودسَر و ارتش و نظامیان جبههٔ اسلامی باقی‌مانده از رژیم سابق است.

اکنون می‌بینیم که استقرار پادگان‌ها و پایگاه‌های نظامی در شهرها، از جمله در خارطوم، در نزدیکی محل سکونت و کار غیرنظامیان، چه پیامدهایی دارد. تأسیسات ارتش باید به بیرون از شهرها منتقل شود.

اکثر مردم سودان خواستار پایان دادن به این جنگ‌اند. این جنگِ آنها نیست. این جنگ بر سر منابع و قدرت و منافع است. غیرنظامیان نباید بار این جنگ را به دوش بکشند. مردم خواستار دولت غیرنظامی، انحلال شبه‌نظامیان، و بازگشت ارتش به پادگان‌ها هستند.

اما این تازه اول کار است. انقلاب سودان باید ادامه یابد. این انقلابی بسیار مترقی است که خواستار کنترل مردم بر ثروت خودشان است. هواداران انقلاب خواستار توسعهٔ اقتصادی و ایجاد بخش دولتی قدرتمند در خدمت مردم‌اند. دشمنان این انقلاب را می‌توان در میان شرکت‌های چندملیتی و آنهایی یافت که در این شرکت‌ها و بخش مالی منافعی دارند.

“جامعهٔ بین‌المللی” چگونه می‌تواند کمک کند؟ سازمان ملل نقش خوبی ایفا می‌کند، اما مؤثر نیست. توافق‌نامه‌ٔ کلی‌ای که با میانجیگری سازمان ملل متحد به دست آمد و در دسامبر ۲۰۲۲ نیروهای سیاسی غیرنظامی و نظامی آن را امضا کردند، فقط در خدمت منافع حمیدتی و ارتش‌های کوچک به‌اصطلاح “آزادی‌بخش” بود. این توافق منافع بسیاری از نیروها و بخش‌های جمعیت را در بر نگرفت و توجهی به مطالبات اصلی انقلاب نداشت.

سازمان ملل متحد برای اینکه بتواند منافع همگان را در نظر بگیرد، باید دستورکاری را در اولویت قرار دهد که برای مردم سودان اهمیت دارد و باید پیمانی جامع تدوین کند که مورد توافق همهٔ آنهایی باشد که در این انقلاب سهمی داشته‌اند. حزب کمونیست سودان و نیروهای دیگری که از موضع این حزب حمایت می‌کنند و خواستار تغییرهای رادیکال هستند باید بخشی از این پیمان باشد. انقلاب سودان بر اساس شعارها و خواست‌های مشخصی پا گرفت که فعالان سودانی، اعضای حزب کمونیست سودان، و دیگر گروه‌های مترقی طرح کردند.

این جنگ در نهایت به پایان خواهد رسید،‌ و پایان جنگ باید پایان این دو قدرت نظامی نیز باشد. مردم سودان زیر بار یک دیکتاتور دیگر نخواهند رفت؛ از دیکتاتوری بیزارند. از ائتلاف‌هایی [خارجی] که کشور را به هم می‌ریزند تا در خدمت منافع خودشان باشد، و حقوق مردم را پایمال می‌کنند، بیزارند.

امیدوارم که مردم جهان از حرکت مردم سودان در مسیر متوقف کردن جنگ نیابتی نیروهای بین‌المللی و منطقه‌یی و تحقق حکومت غیرنظامی حمایت کنند، تا بتوان دست این نیروها را از سودان کوتاه کرد و مجبورشان کرد که به خواست‌های مردم گردن بگذارند.

به نقل از «نامۀ مردم» شمارۀ۱۱۸۰، ۴ اردیبهشت۱۴۰۲