به اعتقاد اکثر کارشناسان از جمله کارشناسان روس، نگاه غرب به عملکرد مسکو در سوریه از ۲ جنبه کلی نجات دولت رئیس‌جمهور بشار اسد یا مبارزه با داعش و تروریسم فراتر نمی‌رود و به دیگر ابعاد آن توجهی ندارند.

به اعتقاد اکثر کارشناسان از جمله کارشناسان روس، نگاه غرب به عملکرد مسکو در سوریه از ۲ جنبه کلی نجات دولت رئیس‌جمهور بشار اسد یا مبارزه با داعش و تروریسم فراتر نمی‌رود و به دیگر ابعاد آن توجهی ندارند.

به بیانی روشن‌تر، غرب به راهبرد روسیه در سوریه تنها در این ۲ چارچوب می‌نگرد و هیچ محور دیگری را برای این فعالیت متصور نیست.

به اعتقاد نیکولای باخاموف، تحلیلگر و مشاور سیاسی روس‌تبار مقیم نیویورک، برای اندیشمندان غربی و بین‌المللی خروج از این پوسته بسیار دشوار است به طوری که تحلیل بین‌المللی در مورد برنامه نظامی روسیه در سوریه اکثراً حول محور این ۲ هدف قرار دارد و چه روزنامه‌‌نگاران و چه سیاستمداران یا کارشناسان و منتقدان همگی بر این مساله تاکید کرده‌اند که روسیه به دنبال نجات دولت بشار اسد بوده یا هدف اصلی‌اش جنگ با داعش و بقیه گروه‌های تروریستی در منطقه است.

با این حال، به ادعای این کارشناس امور روسیه، حتی کسانی که سالیان درازی است شیوه تصمیم‌گیری و نوع تصمیمات مراکز تصمیم‌گیریِ مسکو را پیگیری می‌کنند نیز برای گشودن معمای دلایل فعالیت‌های فرامرزی روسیه چه در سوریه چه در محیط‌های دیگر به موانع زیادی برمی‌خورند.

با وجود این، رگه‌هایی از راهبرد کلان روسیه از حضور در سوریه و منطقه به سطح آمده است که می‌توان آنها را در چند نکته زیر خلاصه کرد:

۱. پیش از هر چیز باید گفت سوریه متحد روسیه در خاورمیانه محسوب می‌شود، بر این اساس بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه از مسکو درخواست کمک نظامی کرد و مسکو هم در حمایت از متحد تاریخی‌اش تردیدی به دل راه نداد و در شرایط ویژه، سخت و پیچیده بین‌المللی به داد او رسید.

۲. بسیاری از تحلیلگران سیاسی آمریکایی به مخاطبان‌شان می‌گویند که روس‌ها با حضور خود در سوریه بازگشت قدرتمندانه‌ای به خاورمیانه داشته‌اند، زیرا بعد از انور سادات رئیس‌جمهور اسبق مصر که وفاداری قاهره را از اتحاد جماهیر شوروی به سمت ایالات متحده برد، این حضور کمرنگ شده بود و روس‌ها سالیان درازی از آن حضور سابق خود بهره‌مند نبودند.

۳. به اعتقاد شماری از تحلیلگران، عملیات نظامی روسیه در سوریه چالشی برای ایالات متحده در منطقه محسوب می‌شود. در همین راستا باید گفت تصمیم روسیه برای حمایت از متحدش در زمان جنگ سرد، در شرایطی که دولت اوباما به مبارک متحد قدیمی آمریکا پشت کرد، موضوعی بسیار حائز اهمیت بود. همین امر سبب شد بسیاری از کشورهای منطقه دوباره در مورد پیمان‌ها و اتحادهای راهبردی خود به فکر فرو روند و نوع تعامل روسیه با نوع رفتار ایالات متحده را با متحدان‌شان مقایسه کنند.

۴. بی‌تردید حضور نظامی روسیه در سوریه یک آزمون بسیار خطرناک برای میزان تاثیرگذاری مسکو بر منطقه بود. اکنون این ریسک در سایه تغییرات مستمری که در شرایط و جایگاه خاورمیانه رخ می‌دهد خطرناک‌تر هم می‌نماید.

۵. روس‌ها در عین اینکه از متحد خود یعنی بشار اسد حمایت کردند، با دیگر کشورهای منطقه که دشمنان دمشق به شمار می‌رفتند نیز روابط خود را حفظ کردند. روس‌ها دروازه‌های خود را به سوی کشورهای مصر، اردن، ترکیه، کویت، عربستان و اسرائیل گشودند تا آنها هم از همکاری با کرملین بهره‌‌مند شوند و مسکو نیز از این مراودات سود ببرد.

۶. روسیه کوشید با تمامی کشورهای حاضر در صحنه جنگ سوریه ارتباط حسنه داشته باشد و حتی توافق همکاری‌ای برای جلوگیری از وقوع درگیری ناخواسته امضا کند. این مساله به وضوح در امضای چنین توافقی با ارتش آمریکا، همکاری با ترکیه و گفت‌وگوهای مستمر و ایجاد خط ارتباطی مستقیم با اسرائیل قابل لمس است.

۷. در این رابطه باید گفت مسکو در عین گفت‌وگوهای مستمر و رایزنی‌های همیشگی نتانیاهو با پوتین، روابط بسیار خوبی با محور مقاومت و در رأس آن ایران و حزب‌الله دارد و حتی مسئولان عراقی نیز به همکاری با روس‌ها در زمان جنگ بغداد علیه داعش و بعد از آن توجه خاصی نشان داده‌اند.

۸. به بیانی واضح‌تر، روس‌ها در سایه مسیر حرکت یک‌طرفه کاخ سفید و منفعت‌طلبی واضح ترامپ، جاده دوطرفه‌ای با کشورهای منطقه احداث کرده‌اند و منافع راهبردی‌شان را در لابه‌لای آن تحقق می‌بخشند.

۹. مستور ماندن منافع راهبردی کرملین سبب شده است تا کارشناسان همچنان بر سر اهدافی که مسکو به دنبال تحقق آن در خاک سوریه است با یکدیگر اختلاف نظر پیدا کنند و در میان رفتارهای متهورانه سیاست خارجی روسیه در منطقه دچار سردرگمی شوند.

۱۰. بی‌شک‌یکی از این اهداف فرامنطقه‌ای است و تلاش دارد پیام‌های ویژه و خاصی را به تمامی جهان از جمله طرف‌های خاصی برساند؛ وقتی ناوگان دریای خزر روسیه که گفته می‌شود ضعیف‌ترین واحد نیروی دریایی این کشور محسوب می‌شود قادر است نقاطی را در فاصله چند هزار مایلی هدف قرار دهد، ناوگان قدرتمند روسیه و دیگر نیروهای این کشور از چه توان و تسلیحاتی برخوردارند؟ هرچند برخی منتقدان از عدم اصابت بسیاری از موشک‌های شلیک‌شده سخن می‌گویند، در حالی که حامیان این نظریه تاکید دارند عملکرد هیچ ارتشی صددرصد ایده‌آل نیست.

۱۱. امروز روس‌ها جنگ‌های فراسرزمینی را از سر می‌گذرانند. آخرین جنگی که ارتش روسیه پیش از حضور در سوریه به شکل واقعی تجربه کرد جنگ گرجستان بود که به هر روی، به واسطه‌ی اینکه گرجستان در زمره کشورهای اتحاد جماهیر شوروی قرار می‌گیرد، نمی‌توان آن را فراسرزمینی قلمداد کرد.

۱۲. به گفته برخی از تحلیلگران، امروز روسیه در حال برداشتن میوه‌هایی است که پیش از این بذرهای آن را طی زمان جنگ شدید داخلی در سوریه کاشته بود، اما برخی دیگر از این تحلیلگران معتقدند آنچه امروز میوه‌های حضور روسیه در سوریه خوانده می‌شود صرفاً بخش بیرونی کوه یخی اهداف روس‌ها در سوریه است که به مثابه پایلوت و نقطه پرتاب حضور در خاورمیانه و حتی جهان از آن استفاده می‌کنند.

اعتمادآنلاین