روزنامه «گاردین» در تحلیلی نوشته است: مبارزه واشنگتن و مسکو بر سر افزایش نفوذ در سوریه بعد از پایان جنگ داخلی در این کشور، خطر درگیری نظامی مستقیم بین روسیه و آمریکا افزایش یافته و این جنگ ممکن است در نتیجه یک حادثه تصادفی آغاز شود.

در این مقاله آمده است، حوادث اخیر یادآور مناقشات واسطه ای بین دو ابرقدرت جهانی در اواخر دوران جنگ سرد است، به این تفاوت که اینبار عوامل خطرناک افزایش بسیاری یافته، از آن جهت که دیگر مانند آن دوران قواعد بازی و کانالهای رسمی ارتباط تا حدود زیادی از بین رفته است.

بروز حوادث هوایی متعدد بسیار نگران کننده است

از جمله عواملی که چنین نگرانی را افزایش داده، حادثه ۱۸ ژوئن است که نیروی هوایی آمریکا جنگنده ارتش سوریه را سرنگون کرد. روز بعد از آن روسیه اعلام نمود که در آینده هر نوع هواپیمای آمریکایی در کرانه باختری رود فرات در خاک سوریه، یک هدف نظامی بالقوه تلقی خواهد شد. بلافاصله بعد از آن واشنگتن مسکو را متهم کرد که یک جنگنده روسی در فاصله بسیار نزدیک و خطرناکی از یک هواپیمای آمریکایی در منطقه بالتیک پرواز کرده است. سپس یک جنگنده ناتو به هواپیمای حامل وزیر دفاع روسیه در آسمان دریای بالتیک نزدیک شده و از سوی جنگنده سوخوی همراه آن تهدید شد.

گاردین می نویسد: با توجه به این حوادث چنین احساس می شود که وخامت اوضاع بطور نگران کننده ای تشدید یافته و خطر بروز یک درگیری در خطوط مرزی بین دو بلوک شرق و غرب افزایش یافته است. در چنین شرایط حساسی، ارتکاب هر نوع اشتباهی از سوی هر یک از طرفین می تواند علت آغاز یک درگیری نظامی مستقیم بین دو کشور شود و بروز آن دیگر تنها به زمان بستگی دارد. خطرناکترین مکان در این رابطه نیز خاک و آسمان سوریه است که جنگ داخلی در آن در حال نزدیک شدن به پایان آن است. ظاهرا “بشار اسد” رئیس جمهوری سوریه اطمینان دارد که با حمایت مسکو می تواند قدرت خود در این کشور را حفظ کند. اکنون دیگر اظهارات پیرامون تقسیم سوریه، مرزهای جدید آن و تشکیل خودمختاریهای منطقه ای دیگر شنیده نمی شود. البته مسلما اکنون مبارزه نقش آفرینان بین المللی بر سر دست یافتن به حاکمیت نفوذ خویش در این کشور آغاز خواهد شد.

برخلاف واشنگتن، هدف مسکو در سوریه مشخص است

به عقیده نویسنده این مقاله، هدف روسیه در سوریه از همان آغاز مشخص بود: مسکو قصد دارد تا سوریه را بعنوان یک کشور مستقل و یکپارچه حفظ کند. برای مسکو عراق و لیبی نمونه هایی هستند که باید تلاش نمود تا از طریق حمایت از دمشق، مانع از آن شد که سوریه به آنها تبدیل شود. وفاداری روسیه به رژیم بشار اسد کاملا مستحکم است، برای اینکه وی تنها فردی است که قادر به حفظ وحدت و یکپارچگی سوریه بعنوان یک کشور مستقل شود. مسکو به خوبی می داند که در صورت سرنگونی اسد، با وجود گروههای مختلف مخالف سرنوشت وحشتناکی در انتظار سوریه خواهد بود.

از سوی دیگر و برخلاف مسکو، مواضع واشنگتن (اگر بخواهیم صادقانه بگوییم) بسیار متناقض است. در زمان ریاست جمهوری “باراک اوباما”، آمریکا از گروههای مختلف مسلح مخالف دمشق ( حتی انواع تروریستی آنها) حمایت می کرد و اصرار داشت که قبل از هر نوع حل و فصل سیاسی اوضاع، ابتدا لازم است تا با اعمال فشار گروههای مسلح بشار اسد مجبور به کناره گیری از قدرت شود.

بسیاری بر این عقیده بودند که با روی کار آمدن دولت “دونالد ترامپ” سیاست ایالات متحده در قبال سوریه تغییر اساسی خواهد نمود. ترامپ در مبارزات انتخاباتی حتی گفته بود که قصد سرنگونی رژیم بشار اسد را ندارد. از یک سو چنین امیدی وجود داشت که روابط آمریکا با روسیه بهبود پیدا کند که همین امیدواری امکان به توافق رسیدن مسکو و واشنگتن برای حل و فصل مناقشه در سوریه را افزایش می داد. از طرف دیگر ترامپ وعده داده بود که آمریکا در دوران ریاست جمهوری او دیگر در جنگهای خارج از مرزهای ایالات متحده شرکت نخواهد کرد.

ترامپ حتی «خط قرمز» اوباما را هم زیرپا گذاشت

ولی واقعیت این است که هیچ تغییری رخ نداد. بهبود روابط با مسکو به خاطر جنجالهای مربوط به ارتباط کاخ سفید با کرملین و افزایش تمایلات ضدروسی در واشنگتن، اصلا آغاز نشد. بدین ترتیب ترامپ ابتدا تصمیم گرفت (یا او را مجبور کردند) تا سیاست اوباما در مورد سوریه را ادامه دهد و در این راه او دیگر حتی «خط قرمز» تعیین شده در زمان اوباما را هم رعایت نکرد. سپس او پا را از این هم فراتر گذاشته و برای نخستین بار از آغاز جنگ داخلی در سوریه، ترامپ دستور حمله به نیروهای دولتی سوریه در خاک خود این کشور را صادر نمود. البته بهانه آن احتمال حمله شیمیایی ارتش سوریه به منطقه مسکونی در استان ادلب بود.

ایالات متحده در دوره ریاست جمهوری ترامپ نه تنها به حمایت خویش از گروههای مخالف مسلح سوری ادامه داد، بلکه حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و به خود اجازه داد تا برای دفاع از آنها به نیروهای دولتی سوریه نیز حمله کرده و جنگنده ارتش این کشور را سرنگون کند. ظاهرا این اقدامات به منزله ارسال پیامهای مختلف است.

آمریکا نمی‌خواهد از روسیه عقب بماند

این مقاله می افزاید: تشدید چنین وخامت اوضاعی که روز به روز هم در حال افزایش است، می تواند به دلیل بی نظمی و سردرگمی در داخل ساختار دولت جدید آمریکا باشد که همچنان بسیاری از سمتها در آن خالی باقی مانده و دشمنی ها با شخص دونالد ترامپ هم هنوز کاهش نیفتاده است. دلیل دیگر آن می تواند وجود چنین احساسی هم در واشنگتن و هم در مسکو باشد که اکنون دیگر پایان مناقشه نظامی در سوریه نزدیک شده و در چنین شرایطی روسیه توانسته نفوذ خویش در سوریه را حفظ کرده و یا افزایش دهد، در حالیکه واشنگتن در این عرصه عقب مانده و باید در مورد بهبود شرایط کاری انجام دهد.

ضمن اینکه یکی دیگر از عوامل موثر در این وضعیت، دشمنی عمیق و خطرناک دونالد ترامپ نسبت به ایران است. این در حالی است که ایران یکی از متحدان دمشق بوده و نقش زیادی چه در جبهه های نبرد در خاک سوریه و چه در روند حل و فصل سیاسی مناقشه در این کشور ایفاء می کند که این مسئله اصلا به مزاق دولت آمریکا خوش نیامده است.

در حال حاضر هیچیک از موارد ذکر شده در بالا، آرام نشده و از بین نرفته، بلکه تشدید هم شده است. بطور کلی مگر می شود چیزی به روسیه و آمریکا ارتباط داشته باشد و پیچیده نباشد. بدین ترتیب در حالیکه که مناقشه در سوریه به پایان خود نزدیک می شود، مبارزه آمریکا و روسیه بر سر تقویت نفوذ خویش در این کشور نیز شدت بیشتری یافته و در چنین شرایطی خطر بروز درگیری نظامی مستقیم بین واشنگتن و مسکو، جهان را در معرض یک خطر جدی قرار داده است.

تسنیم