“طی دو روز گذشته دو اظهار نظر خطرناک مطرح شد که هرکدام آینده تاریکی را برای ناتو پیش‌بینی می‌کنند، دلیل این آینده تاریک، مداخله ترکیه در مناطق شمالی سوریه، خروج آمریکا از برخی مناطق سوریه و ظهور چین به عنوان یک ابرقدرت است که طی چندین سال می‌تواند جایگزین آمریکا شود.”

عبدالباری عطوان، نویسنده و تحلیلگر سرشناس عرب در یک یادداشت درباره اظهارات اخیر امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه پیرامون ناتو نوشت: اظهار نظر اول توسط امانوئل ماکرون در مصاحبه‌ای نادر با مجله با سابقه “اکونومیست” بیان شد.

وی در این مصاحبه عنوان کرد که پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی موسوم به “ناتو” در وضعیت مرگ مغزی قرار دارد و دیگر قادر به کنترل و سازماندهی اعضایش نیست.

اظهار نظر دوم نیز که آینده سیاهی را برای ناتو پیشبینی می‌کند، توسط مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا در جریان سی‌امین سالگرد فروریزی دیوار برلین و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک سوسیالیستی آن مطرح شد و وی در این باره اظهار داشت: ناتو منسوخ شده است و با خطر انقراض روبرو است و باید یک مشارکت اروپایی جدید سنگینی بار تأمین مالی و هزینه‌های نظامی آن را بر دوش بکشد.

فروپاشی پروژه آمریکا و اروپا، تشدید اختلافات میان اعضای ناتو درباره مداخله نظامی اخیر ترکیه در شمال سوریه و خرید سیستم دفاع موشکی اس-۴۰۰ روسیه توسط رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه که در تقابل با سیستم‌های تسلیحاتی اروپایی-آمریکایی است، همگی از جمله عواملی است که منجر به آشوب کنونی در ناتو شده‌اند و ممکن است مانند اتفاقی که برای پیمان ورشو افتاد، تجزیه ناتو را تسریع کنند. ما معتقد نیستیم که نشست آتی پیمان آتلانتیک شمالی که قرار است اوایل دسامبر در لندن برگزار شود مانع از این فروپاشی و سقوط می‌شود.

به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، تعامل متکبرانه او با شریکان اروپایی کشورش و دوری کامل وی از آنها در راستای توجه تجاری و راهبردی به منطقه شرق آسیا، همان مسأله‌ای است که در پس پرده مسیر جدید پیشنهاد شده توسط ماکرون برای ایجاد یک شراکت راهبردی با روسیه و یک نظام دفاعی اروپایی مستقل از آمریکا قرار دارد.

ناتو با بحران‌های جدی مشابهی روبرو بوده است که در گذشته وحدت و انسجام آن را تهدید کرده است، اما نکته مهم این است که ترکیه هنگام تهاجم به قبرس در سال ۱۹۷۴ و تجزیه آن پشت بارزترین بحران‌های ناتو بوده است. حمله ترکیه به قبرس آمریکا را ناگزیر کرد که فروش تسلیحات به ترکیه را برای سه سال ممنوع کند و این همان اقدامی است که در حال حاضر توسط آلمان و فرانسه در اعتراض به حمله نیروهای آنکارا به مناطق شمالی سوریه و تلاش آنها برای ایجاد منطقه موسوم به “منطقه امن” انجام می‌شود.

ماکرون در اظهاراتش درباره آینده بند ۵ پیمان آتلانتیک شمالی در همبستگی نظامی اعضا در مقابل حمله علیه یکی از آنها گفت: آینده بند ۵ چه می‌شود؟ اگر بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه تصمیم به جواب دادن به حمله ترکیه بگیرد، آیا ما درگیر خواهیم شد؟ این سئوال واقعی است.

ماکرون به این پرسش پاسخ نداد، چراکه به خوبی می‌داند ناتو، ترکیه را زمانی که در آستانه رویارویی نظامی با روسیه در پی سرنگونی یکی از هواپیماهای این کشور در نزدیکی مرز ترکیه با سوریه در سال ۲۰۱۵ قرار گرفت، تحقیر کرد؛ مسأله‌ای که باعث شد اردوغان به مسکو برود و از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه عذرخواهی کند و با او برای خریدن اس ۴۰۰ توافقنامه امضا کند و خط لوله گازی “ترک استریم” را ایجاد کند و همچنین توافقنامه افزایش تبادل تجاری به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار را امضا کند. پس از آن رئیس جمهوری ترکیه به طور کامل به این پیمان که کشورش یکی از برجسته‌ترین موسسان آن بود پشت کرد و تهدید کرد که صدها هزار پناهنده سوری و غیر سوری را روانه اروپا می‌کند.

بدون تردید بحران ناتو تشدید می‌شود و سرانجام فروپاشی آن تقریبا قطعی است و تنها پیوستن دو عضو آن به ائتلاف دریایی که آمریکا برای “حمایت” از کشتیرانی در خلیج فارس به تشکیل آن فراخوانده بود، یکی از بهترین شواهد در این زمنیه است.

در نتیجه می‌توان اینگونه گفت، این نفرین و لعن دوگانه سوریه و لیبی است که دامن این پیمان استعماری را گرفته و بذر فروپاشی آن را کاشته است که با سرعت بی سابقه‌ای رشد می‌کند. تحت هیچ شرایطی کسی تاسفی برای آن نمی‌خورد، چراکه تاریخ پر از ریختن خون اعراب و مسلمانان در عراق، افغانستان، سوریه و لیبی است.

ایسنا