پیشرفت‌های علمی و فنی، مهار ویروس کرونا با تدابیر سرسختانه، تبدیل شدن به دومین اقتصاد بزرگ دنیا و حضور فعال در سازمان‌های بین‌المللی و اجرای بزرگترین طرح قرن ۲۱ موسوم به راه ابریشم نوین و صدها مورد دیگر چین را به الگویی بی‌همانند از توسعه تبدیل کرده که جهان در چنین مقیاسی هرگز تجربه نکرد.
به گزارش ایرنا، هنوز هم وقتی از توسعه و صنعتی‌سازی سخن به میان می‌آید همه نگاه‌ها به الگوی رشد ژاپن خیره می‌شود که البته این کشور تمایلی هم به غرب داشته اما موفقیت هایش در آسیا و دنیا چشمگیر توصیف شده است. موفقیت‌هایی که بسیاری از کشورهای دیگر همچنان از آن الگوبرداری می‌کنند.
البته این کشورها امروز در مسیر رشد خود با چالش های بسیاری روبرو هستند و نمونه آن ضعف اقتصادی بود که پس از شیوع کرونا درگیر این کشورها شد. درحالی که چین با الگوی رشد خاص خود موفق شد بیماری را در میان جمعیتی بیش از یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون نفر مهار کند، این کشورها هر روز آمارهایی از رکود اقتصادی منتشر می کنند که ناامیدی فزاینده‌ای را به اقتصاد دنیا تزریق می‌کند.
ژاپن و کره جنوبی؛ ببرهای آسیایی
این دو کشور را پیش از این که چین به قدرت بزرگ اقتصادی و صادراتی و خدماتی دنیا تبدیل شود، ببرهای آسیایی لقب می‌داده‌اند. دو ببر آسیایی با اقتصادهای قوی و درآمدهای بسیار کلان که در زمینه‌های علمی و فنی و تجاری نیز زبانزد بوده‌اند.
بسیاری از کشورها و مناطق دیگر چون سنگاپور و هنگ کنگ و حتی تایوان بعدها به چنین جرگه‌ای ملحق شدند و توانستند سری در سرها پیدا کنند. آنها البته نتوانستند پا به پای کره جنوبی و ژاپن باشند اما امروز در جهان و قاره آسیا کشورها و مناطقی قوی ستاره با دستاوردهای بسیار فراوان در عرصه های اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری و مراکز مالی شناخته می‌شوند. به عنوان اولین کشور غیرغربی که به صنعتی سازی واقعی دست یافته است، مدل توسعه ژاپن مدلی است که در آن جهان هنوز تمایل به اندازه گیری موفقیت در آسیا دارد.
امروز اگرچه این کشورها و مناطق قدرت‌های بزرگ مالی و بانکی، علمی و فنی، تجاری و سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند اما وقتی چین برنامه توسعه چند ساله‌اش را در تازه ترین اجلاس حزب کمونیست در هفته‌ای که گذشت، رونمایی کرد و از توسعه سریع و در یک فرایند پیچیده خبر داد و بر توسعه از هوش مصنوعی گرفته تا امور مالی، قلمروهای بهداشتی و پزشکی و انرژی‌های تجدید پذیر، نیمه هادی ها و بسیاری عرصه‌های دیگر خبر داد، قدرت‌هایی نظیر ژاپن و کره جنوبی و آمریکا انگشت حیرت به دندان گرفتند.
در واقع چهاردهمین برنامه ۵ ساله چین یک نقشه راه برای آینده است. آینده‌ای که «شی جین پینگ» رییس جمهوری خلق چین بارها تاکید کرده است مختص چین نیست بلکه یک فرایند اشتراکی برای همه کشورها و کل بشر است و چین همیشه از همه کشورها برای سوار شدن بر قطار توسعه سریع چین استقبال می‌کند. برنامه‌ای جدید که اوج رهبری اقتصادی چین را نمایان می‌سازد.
سال‌های طولانی است که آسیا و جهان الگوهای اقتصادی چون ژاپن و کره جنوبی را در هر زمینه‌ای مثال می‌آورد و جزییات و کاربرد طرح‌های آنها متفاوت از بسیاری کشورهای دیگر بوده است و همین باعث برتری آنها در بسیاری از عرصه‌ها شده است. اما امروز این ستاره های صنعتی شرق آسیا دیگر قدرت یکه تازی ندارند و الگوپذیری ها متفاوت شده است و چین بتدریج به یک معیار توسعه مبدل شده است.
کشورهایی نظیر ژاپن و کره جنوبی در مسیر توسعه خود از غرب نه تنها الگو برداری کردند بلکه ارتباط و وابستگی زیادی هم به غرب داشتند و هنوز نیز چنین است و دارای اتحادهای قوی با آمریکا هستند و در بسیاری از عرصه‌ها سکان امور آنها به امور غرب پیوند خورده است و همین باعث شده است تا این کشورها مانند چین در سیاست خارجی خود در بسیاری بخش‌ها دارای استقلال کافی نباشند و نفوذ و قلدری آمریکا بخصوص بر آنها کاملا مشهود است و پایگاه‌های نظامی که آمریکا در این کشورها دایر کرده و آنها را به اجبار به پرداخت بسیاری از هزینه‌ها برای نظامیانش وادار می‌کند، نشانه‌هایی از تفاوت راه‌ها و روش‌های توسعه آنها با روش چین برای رشد است.
این کشورها در بسیاری از زمینه‌های توسعه صنعتی یا از آمریکا و یا آلمان و یا کشورهای دیگر غربی پیروی کردند. آنها نظام های مالی و بانکی قوی ایجاد و بتدریج در بخش‌های زیرساختی نیز از غرب الگوبرداری و صنایع فولاد و خودرو را نیز تقویت کردند و تا جایی پیش رفتند که شرکت های چند ملیتی در آنها شکل گرفتند و امروز نمونه‌های فراوانی از این شرکت‌ها در ژاپن و کره جنوبی مشاهده می‌شود.
چالش‌های قدرت‌های سنتی اقتصاد آسیا
این کشورها اگرچه توسعه چشمگیری داشته‌اند اما بروز بحران های مالی در سال های اخیر و بتدریج ضعیف‌تر شدن اقتصاد آنها، شرایط را برای تغییر قطب بندی‌ها هموار کرده است.
امروز به نظر می‌رسد که هم ژاپن و هم کره جنوبی در کنار چالش‌هایی نظیر بیماری‌های همه گیر و بخصوص مورد اخیر کووید ۱۹ باید سیاست‌هایی برای مقابله با شرایط بین‌المللی نیز داشته باشند.
آنها هم باید اتحادهای سنتی خود را با کشورهای غربی و بخصوص آمریکا حفظ کنند و هم باید پاسخگوی اعتراضات مردمی در باره این حضور نظامی آمریکا باشند و هم اینکه باید جوابی برای کشورهای همسایه خود داشته باشند.
چالش‌های آنها چند گانه است. حفظ ارتباط و اتحاد با آمریکا از یک سو و ارتباط تجاری با چین از طرف دیگر از جمله بزرگترین چالش های آنها است. افزون بر این قدرت اقتصادی فزاینده چین هم برای آنها دردسر ایجاد می‌کند. چون شرکت‌های چینی بسرعت در ژاپن و کره جنوبی در حال نفوذ هستند.
امروز آنها نظاره گر برنامه چین با عنوان «ساخت چین» هستند که آمریکا صراحتا آن را یک تهدید می‌داند. اما این برای کشوری که در جهان پرجمعیت‌ترین است و به بال‌های دومین اقتصاد دنیا مجهز است، شدنی است.
چین قدرت نوظهور دنیا
برخلاف روند توسعه وابسته کشورهای فوق، چینی‌ها توانسته‌اند با ارایه یک الگوی جدید از رشد به جلو بروند. آنها در عرصه‌های مختلف پیشتاز می‌شوند. شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای که زمانی رقابت جهانی نوآوری را از آن خود کرده بودند، امروز دیگر در تامین جهانی مانند سابق قدرتمند نیستند و برخلاف آنها چین شرکت‌های خود را تاسیس کرده و راه‌های ابتکاری را در پیش گرفته است.
شرکت‌هایی نظیر “تنسنت” و “علی بابا” و موسسات بسیار بزرگ تلفن‌های همراه، هوش مصنوعی و شرکت‌های خودروساز چین و بسیاری از موسسات دیگر علمی و فنی این کشور به روشنی مسیرشان را ابتکاری دنبال می‌کنند و ابایی هم ندارند که بتدریج از آمریکا فاصله بگیرند و توسعه سریع آنها یک چالش بزرگ برای واشنگتن و بسیاری از قدرت‌های سنتی اقتصادی گذشته است.
«وانگ جیانگ» وزیر علوم و فناوری چین می‌گوید: اولین بار است که ما یک برنامه (برنامه چهاردهم توسعه) را به طور خاص به فناوری اختصاص داده‌ایم.
او می‌افزاید که این برنامه نمادی از اعتماد به نفس فناوری است. ما برای عرصه‌های مختلف علمی و فنی راه و نقشه تنظیم و ترسیم کرده‌ا‌‌‌‌یم.
این همان موضوعاتی است که پیشتر نیز رهبر چین در ۵ سال گذشته به آن اشاره کرده بود و وقتی برنامه راه ابریشم نوین را در سال ۲۰۱۳ میلادی ارایه می‌کرد، از کشورهای مختلف بخصوص آسیایی‌ها و همسایگانش دعوت کرد که سوار قطار تندرو توسعه چین شوند و گفت که از مشارکت آنها به گرمی استقبال می‌شود.
امروز فقط شرکت علی بابا به تنهایی نمادی از ابتکار و نواوری در چین با حدود ۹۰۰ میلیون کاربر فعال است. یک غول اقتصادی که نیروی جاذبه‌اش از غرب به شرق مشاهده می‌شود. امروز چین یک مدل و الگو از توسعه ارایه می‌کند که جهان هرگز مانند آن را تجربه نکرده است.
