رهبران دولت‌های امضاکنندهٔ پیمان آوکوس یعنی اسکات موریسون (نخست‌وزیر استرالیا)، بوریس جانسون (نخست‌وزیر انگلیس)، و جو بایدن (رئیس‌جمهور ایالات‌متحده)، در اعلامیه رسمی‌شان هشیار بودند که هیچ اشاره‌ای به چین نکنند.

بااین‌حال، پافشاری آنان بر دفاع و امنیت در هند و اقیانوس آرام به‌روشنی غیرصادقانه بود. شرط ضروری برای دفاع، وجود تهدید است، و این تهدید جز از سوی قدرت برتر در این منطقه چین نمی‌تواند دانسته باشد. دریافت کنه مطلب در رابطه با ادعایی که نیاز به این پیمان را توجیه کند کاری چندان دشوار نیست.

درحالی‌که امضای “پیمان امنیتی” آوکوس خود به‌خود پرسش‌هایی را مطرح می‌سازد، اما چون با واقعیت افزایش توان دریایی برای استرالیا همراه است، ماهیت تهاجمی آن را نشان‌ می‌دهد. توافق ۳۵ میلیارد پوندی با فرانسه جهت تقویت ناوگان زیردریایی استرالیا ناگهان و بدون هیچ زمینه‌ای به‌نفع شناورهای هسته‌ای ایالات‌متحده لغو شد. فنا‌وری ایالات‌متحده که به “جواهرات تاج سر ارتش ایالات‌متحده” وصف زبان‌ها شده است، این امکان را برای زیردریایی‌ها فراهم می‌کند تا فعالیت آن‌ها زیر آب رصدنشدنی باشند، در برابر سامانه ردیابی به‌وسیله موج‌های صوتی در زیردریا در امان باشند، و توانایی زمان ماندگاری‌شان زیر آب طولانی‌تر از نمونه فرانسوی باشد.

تأمین سوخت راکتورها با اورانیوم غنی شده واقعیتی است که نشان می‌دهد استرالیا یک گام به توانایی توسعه جنگ‌افزار هسته‌ای نزدیک می‌شود و این چیزی جز نقض غیرمستقیم پیمان‌های منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای نیست. پیمان امنیتی آوکوس افزون بر شکافی که بین فرانسه و استرالیا ایجاد کرده است، کارزار ایجاد یک اقیانوس آرام بدون جنگ‌افزارهای هسته‌ای را که در آن نیوزلند نقشی به‌سزا داشته است کم‌اثر ساخته است.

اگرچه توان‌مندی هسته‌ای در پیمان آوکوس در قالب جنگ‌افزار نیامده است، اما این واقعیت که پیمان منع گسترش فعالیت‌های هسته‌ای را زیر پا می‌گذارد، موردتوجه دولت ایران قرار خواهد گرفت. برای جلوگیری از توسعه اورانیوم غنی‌شده در ایران که جمهوری اسلامی قصد تولید آن را برای مصرف سوخت داخلی دارد کوشش‌هایی سخت‌گیرانه انجام گرفته است. پیگرد موشکافانه جامعه جهانی در این راستا به توافق برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک در سال ۲۰۱۵ / ۱۳۹۴منتهی شد، اما سه سال بعد دولت ترامپ از تعهد به این توافق‌نامه دست کشید.

انتخاب رئیس‌جمهور جدید رئیسی و افزایش خصلت تندروانه دولت ایران می‌تواند این‌گونه تفسیر شود که اگر قانون‌های بین‌المللی در همه جا یکسان اعمال نمی‌شوند دولت مرکزی در تهران هم به بازی در چارچوب قانون‌های بین‌المللی نسبت به گذشته تمایل کم‌تری خواهد داشت. همچنین پیامدهای چندگانه موج‌های ایجاد شده از سوی پیمان آوکوس در هند و اقیانوس آرام می‌تواند در جغرافیای بسیار گسترده‌تری طنین‌انداز شود.

جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، در بازی طولانی “اهریمن ‌ساختن از چین” کارآزموده است. بایدن در مقام معاون رئیس‌جمهور باراک اوباما، در آیین نبرد دریایی دولت اوباما نقش‌آفرین بود. بایدن نیروهای هوایی و دریایی ایالات‌متحده را باهدف جنگ با چین، و همچنین پیشبرد برنامه راهبردی چرخش به‌سوی آسیا- برنامه‌ای که در زمان ریاست‌جمهوری اوباما به‌منظور محاصره نظامی چین آغاز شد- به اجرا درآورد.

چرخش بوریس جانسون در آسیا بازتابی غم‌انگیز از جاه‌طلبی‌های آمریکا برای سرکردگی در منطقه است و هدف آن قرار دادن بریتانیا در جایگاه معمولی‌اش برای دنباله‌روی از سیاست‌های بین‌المللی ایالات‌متحده است. چندی پیش هرگونه امیدی به این امکان که انگلیس بتواند در قالب معاملهٔ تجاری‌ای دوجانبه با ایالات‌متحده شریکی هم‌پایه به‌شمار رود از بین رفت. و آن زمانی بود که در این معامله تجاری بهترین چیزی که جانسون از جو بایدن به‌دست آورد، چشم‌انداز شریکی کوچک‌تر بودن در بلوک تجاری آمریکای شمالی با ایالات‌متحده، کانادا، و مکزیک بود. سوگیری سیاست ضد چین ایالات‌متحده در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به‌ناچار شتاب گرفت. ترامپ با تکیه بر کارزار ضد شرکت توسعه ‌دهندهٔ سامانه جی ۵ هواوی که در زمان اوباما آغاز شده بود، فروش تراشه‌های نیمه‌رسانا به هواوی را منع کرد و متحدانش را بر آن داشت تا تجارتشان را با این شرکت کاهش داده و قراردادشان را به‌هم زنند. بریتانیا با نوای ایالات‌متحده خوش رقصید و در سال ۲۰۲۰ /۱۳۹۹ شرکت‌های انگلیسی فراهم‌کننده تلفن‌های همراه را از خرید ابزارهای جدید جی ۵ هواوی منع کرد و همچنین دستور داد که تمام زیرساخت‌های جی ۵ هواوی باید تا سال ۲۰۲۷ /۱۴۰۶ از شبکه‌های انگلیسی حذف شود.

الیور داودن، وزیر فرهنگ در زمان این تصمیم‌گیری، اعلام کرد که هزینه افزوده این اقدام‌ها، همراه با محدودیت‌های پیشین اعلام شده علیه هواوی، تا ۲ میلیارد پوند و دیرکرد کلی در کنار گذاشتن جی ۵ “دو تا سه سال” خواهد بود.

دستگیری منگ وانژو، مدیر اجرایی شرکت هواوی در کانادا در سال ۲۰۱۸/ ۱۳۹۷ که به‌درخواست ایالات‌متحده و به‌اتهام کلاه‌برداری و شکستن تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران انجام گرفت، بر شدت تنش‌ها افزود. آزادی اخیر خانم منگ وانژو بیشتر از تمایل کانادا برای به حفظ مناسبات تجاری و سیاسی با چین مربوط می‌شود تا به هرگونه پس‌نشینی ایالات‌متحده از موضع‌گیری جنگ‌طلبانه‌اش در برابر چین.

نگرانی‌های ایالات‌متحده از این گمانه ناشی می‌شود که چین در مقام برترین اقتصاد در جایگاهی غالب در جهان قرار گیرد و از ایالات‌متحده پیشی بگیرد و در زمینه فناوری جدید از طریق شرکت‌هایی مانند هواوی در این زمینه پیشگام شود.

شرکت هواوی، بازیگر اصلی در توسعه فناوری سامانهٔ جی ۵ است درحالی‌که ایالات‌متحده هیچ شرکت بزرگی در اختیار ندارد که بتواند با این مجموعه عظیم رقابت کند. فناوری جی ۵ موتور محرک پیشرفت هوش دست‌ساخت، روباتیک، و “اینترنت اشیا” است. روشن است که ایالات‌متحده قصد ندارد رهبری این حوزه فنی را در اختیار چین بگذارد.

در سال ۲۰۱۹/۱۳۹۸ ایالات‌متحده با قرار دادن شرکت هواوی در لیست سیاه صادرات، آن را از فناوری‌های کلیدی جدا کرد. افزون بر بریتانیا، سوئد، استرالیا و ژاپن نیز این شرکت را منع کرده‌اند. سایر کشورها، ازجمله فرانسه و هند نیز دست به اقدام‌هایی زده‌اند که فاصله چندانی با منع کامل ندارد.

سند بازنگری دفاعی انگلستان که در مارس ۲۰۲۱ / اسفند- فروردین‌ماه ۱۴۰۰ منتشر شد، چین را بزرگ‌ترین تهدید دولتی در برابر انگلیس می‌داند و در آن ۲۹ بار از چین نام می‌برد. چکیدهٔ موضع‌گیری انگلیس در برابر چین در سخنان سِر الکس یانگر، رئیس پیشین سازمان اطلاعات و جاسوسی انگلیس در مصاحبه‌ای با رسانه بی‌بی‌سی بازتاب یافته است و آن اینکه: چین یک “تهدید نسلی” است و “در آینده یک اختلاف نگرشی بین ما پدید خواهد آورد که به برتری‌خواهی و کاهش اعتماد دامن خواهد زد.”

در این ارزیابی دربارهٔ نقش انگلیس در امور جهانی گفته می‌شود: “ما در بطن شبکه‌ای از کشورهای هم‌فکر و گروه‌های انعطاف‌پذیر که متعهد به حفاظت از حقوق بشر و حفظ هنجارهای جهانی‌اند جای خواهیم گرفت. نفوذ ما با ائتلاف‌های قوی‌تر و همیاری‌های گسترده‌تر نیرومند می‌شود. برای شهروندان انگلیسی هیچ ارزشی والاتر از روابط ما با ایالات‌متحده نیست.”

پیمان آوکوس نشانه‌ای بارز از ویژگی آن “ائتلاف‌های قوی‌تر و همیاری‌های گسترده‌تر” است و به تفسیر بسیار خاصی از مفهوم آن “هنجارهای جهانی” اشاره دارد. چنین “هنجارهایی” چه‌بسا چین را همان‌طور که ناوگان تهاجمی بریتانیا به‌رهبری ناو هواپیمابر اچ‌ام‌اس ملکه الیزابت در ماه ژوئیه وارد دریای چین جنوبی شد از گشت‌زنی در دریای شمال بازمی‌دارد. ورود ناوگان تهاجمی بریتانیا به دریای چین اقدام تحریک‌آمیز آشکاری است، چنان که چین وادار شد انگلیس را متهم سازد که “هنوز در دوران استعماری‌اش بسر می‌برد.”

هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که سیاست دولت بایدن در برابر چین از سیاست‌های پیشینش دور شود. این سیاست به‌طرزی تنگاتنگ با رشد اقتصادی و سیاسی جنگ سرد دامنه پیدا می‌کند و خطر جنگی نظامی در پس‌زمینهٔ آن وجود دارد.

با وجود عرض‌اندام بریتانیا در جهان، دولت انگلیس همچنان سیاست‌هایش را در سایه سیاست امپریالیستی ایالات‌متحده به‌پیش می‌برد. تا زمانی که این امر تغییر نیابد و انگلیس سیاست خارجی‌ای مستقل بر مبنای صلح و دخالت نکردن در امور سایر کشورها تنظیم نکند، خطر کشیده شدنش به‌سوی گرداب بلندپروازی ایالات‌متحده همچنان در برابر آن باقی خواهد ماند.

«نامۀ مردم»