یک روزنامه لبنانی در تحلیلی در خصوص عدم دعوت رسمی از دمشق برای اجلاس بغداد تا به این لحظه، ضمن کم اهمیت دانستن این موضوع برای دولت سوریه، دلیل آن را وتوی آمریکا دانست.
به گزارش خبرگزاری فارس، وزارت خارجه عراق اعلام کرد که هیچ دعوت‌نامه‌ای برای دولت سوریه به منظور شرکت در اجلاس بغداد ارسال نکرده است. رد دعوت بغداد از دمشق برای حضور در نشست بغداد، تنها به طرف عراقی محدود نشد و ریاست‌جمهوری سوریه نیز به نوعی آن را رد کرد، زمانی که درباره محتوای پیامی که «فالح الفیاض» رئیس سازمان الحشد الشعبی از سوی نخست‌وزیر عراق در دیدار با «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه ارائه کرد، جزئیاتی ارائه نکرد.
روزنامه الاخبار لبنان با اشاره به این موضوع، در یادداشتی که امروز (چهارشنبه – ۱۸ آگوست)، منتشر شد، نوشت: ریاست جمهوری سوریه در این خصوص اعلام کرد که الفیاض حامل نامه‌ای از سوی «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر درباره نشستی که قرار است اواخر ماه جاری برگزار شود و نیز موضوعات مطرح در دستورکار آن، بود.
کنفرانس بغداد؛ نخستین اجلاس همسایگان عراق نیست!
یک منبع آگاه دیپلماتیک عربی در دمشق به الاخبار گفت: دولت عراق دعوتی رسمی برای همتای سوری خود برای شرکت در این کنفرانس ارسال نکرده، این در حالی است که ایده اصلی چنین کنفرانسی به سوریه باز می‌گردد.
وی با عجیب دانستن احتمال برگزاری این کنفرانس بدون حضور همسایه مهمی چون سوریه، توضیح داد: «با وجود آن‌که گفته می‌شود، این کنفرانس، نخستین کنفرانس کشورهای همسایه عراق است، مشابه چنین کنفرانسی پیشتر و در زمان حمله آمریکا به عراق، در پایتخت سوریه برگزار شده بود».
وی افزود: «دمشق امروز، بدون هیچ امیدی به بهبود رفتار ترکیه در شمال عراق و حتی رفتار آن در قبال پرونده رودخانه‌های مشترک با سوریه، آنچه را که ممکن است در این کنفرانس صادر شود، نظاره می‌کند. دمشق همچنین انتظار ندارد که این اجلاس تغییراتی در ماهیت روابطی که عراق و سایر کشورهای همسایه را گرد هم آورده، ایجاد کند یا نتایجی را به ارمغان آورد که منجر به آرامش منطقه‌ای مملو از پرونده‌های داغ متعدد شود».
عدم انتظار محافل سیاسی دمشق از بغداد برای دعوت از دولت سوریه
«عقیل محفوض»، استاد دانشگاه و نویسنده در گفت‌وگو با الاخبار تصریح می‌کند: محافل سیاسی سوریه انتظار دعوت از دمشق برای حضور در این اجلاس را نداشتند زیرا این امر بر مواضع سایر کشورهای دعوت شده که هنوز مسئولانشان آماده نشستن با مقامات دولتی سوریه پشت یک میز سیاسی نیستند، تاثیر می‌گذاشت. هرچند که این کشورها در برخی پرونده‌ها با دمشق هماهنگی امنیتی دارند.
غیاب دمشق، تاثیری بر روابط آن با بغداد نمی‌گذارد
وی گفت که انتظار نمی‌رود، غیاب دمشق از این کنفرانس، بر روابط دو جانبه‌ای که از آغاز تحولات سوریه قطع نشده و نیز بر هماهنگی‌های مشترک میان دو دولت در پرونده‌های مربوط به تجاوزهای آمریکایی – اسرائیلی به نقاطی از اراضی دو کشور، تبادل اطلاعات در زمینه مبارزه با داعش برای تحقق امنیت ملی دو طرف تاثیری بگذارد. به این موضوع، همکاری‌های مشترک در پرونده‌های دارای بُعد اقتصادی نیز باید اضافه کرد. بر این اساس، غیاب دمشق از کنفرانس همسایگان عراق، مطلقا بر روند روابط دو جانبه تاثیر نخواهد گذاشت.
وتوی آمریکا؛ دلیل اصلی عدم دعوت از دمشق
از سوی دیگر، «عصام التکروری» استاد حقوق در دانشگاه دمشق می‌گوید: «عدم دعوت از دمشق، مسأله‌ای است که به نظر می‌رسد به دلیل وتوی آمریکا باشد. زیرا هیچ یک از کشورهای دعوت شده به این اجلاس با حضور دمشق مخالفتی از خود نشان نداده‌اند با وجود آن‌که، اغلب دعوت شدگان به این کنفرانس، آمادگی عادی‌سازی رابطه با دمشق در خارج از چتر آمریکا را ندارند. این امر خود، اعتراف ضمنی به نقش محوری است که ممکن است دمشق در حل مشکلات منطقه که برخی از کشورهای منطقه در تثبیت آن نقش دارند؛ ایفا کند».
وی افزود: عدم دعوت از دمشق در واقع نادیده گرفتن، واقعیت جغرافیایی سوریه است که مهمترین کشور همسایه عراق به شمار می‌رود و دارای پرونده‌های موجودیتی مهم و مشترکی با بغداد است که مهمترینشان، حضور اشغالگران آمریکایی و گروه تروریستی داعش در هر دو کشور است..اگر شرکت کنندگان در این کنفرانس می‌خواستند به سرعت در کنفرانس خود به نتیجه مهمی دست یابند، ضروری بود که از دمشق به دلیل موقعیت جغرافیایی و نیز تهدیدهای وجودی مشترک بین دو کشور عراق و سوریه قبل از سایرین دعوت به عمل آید».
نگرانی‌های مشترک
طول نوار مرزی سوریه با همسایه شرقی‌اش؛ عراق، نزدیک به ۵۹۹ کیلومتر است. نواری که شاهد نبردهای مشترک ارتش سوریه و نیروهای عراقی علیه داعش در تابستان سال ۲۰۱۷ بود و با آزادسازی شهر البوکمال سوریه در نوامبر ۲۰۱۸ پایان یافت و به تامین امنیت این مرزها، پایان امکان تردد آزادانه تروریست‌ها میان دو طرف، منجر شد. قطع مسیر دمشق – بغداد از طریق گذرگاه التنف، یکی از مهمترین دلایل باقی ماندن آمریکا در سوریه است. زیرا این یک عنصر حیاتی در روند جلوگیری از ایجاد یک مسیر زمینی میان پایتخت‌های ایران و لبنان است که اسرائیل آن را تهدیدی برای خود می‌داند.
بر همین اساس، دو طرف سوری و عراقی، به گذرگاه «البوکمال – القائم» برای حمل و نقل مسافران و کالا تکیه می‌کنند. در این وضعیت، نیروهای آمریکایی به طور مشترک با نیروهای بریتانیا در منطقه التنف مستقرند. نیروهای که طی دو ماه گذشته با گروه‌های مسلح حاضر در اردوگاه «الرکبان» واقع در نزدیکی مرزهای اردن در جنوب شرق سوریه تماس دارند. اردوگاهی که دمشق بارها پیشنهاد استقبال از ساکنان غیرنظامی آن را داده است اما واشنگتن در این مسیر مانع‌تراشی می‌کند. زیرا این امر بهانه اصلی آن برای حضور در التنف است. پشتیبانی از ساکان این اردوگاه و مبارزه با داعش در صحرای سوریه مهمترین بهانه‌های اعلامی واشنگتن در این زمینه است.
دمشق و بغداد، بهانه آنکارا در خصوص اختلافات آبی را رفع کردند
اما در خصوص پرونده رودخانه‌ها، در سایه اقدام دولت ترکیه در کاهش عرضه آب از طریق رودخانه های مشترک با سوریه و عراق بدون ارائه توجیهاتی روشن، دولت سوریه به همتای عراقی خود برای گفت‌وگو با ترکیه اختیار داده است.
یک منبع آگاه مهندسی در این خصوص به الاخبار گفت که ترکیه سطح جریان آب رودخانه فرات را به کمتر از ۳۵۰ متر مکعب در ثانیه کاهش داده، در حالی که طبق توافقنامه ای که در سال ۱۹۸۷ با دولت ترکیه امضا شد، آنکارا متعهد است که سطح جریان حداقل ۵۰۰ متر مکعب در ثانیه را حفظ کند. امری که در سطح ذخیره سازی سدهای سوریه تاثیر گذاشت. دمشق متعهد است، طبق توافقنامه‌ای که با طرف عراقی در سال ۱۹۸۹ امضا کرده، ۵۸ درصد از آب مورد نیاز خود را به خاک عراق منتقل کند.
«رشید الحمدانی» وزیر امور آبی عراق در اواخر ماه گذشته میلادی پس از سفر به دمشق گفت که سوریه با تفویض اختیار نیابتی به بغداد برای مناقشه با ترکیه در خصوص سهم‌آبه مذکور، موافقت کرده است. به ویژه که طرف ترکیه در اغلب نشست‌ها برای مذاکره در خصوص این پرونده، بر ضرورت حضور طرف سوری تاکید داشت. لذا این تفویض، راه را برای بهانه‌تراشی‌های ترکیه خواهد بست و ما به توافق ذدست خواهیم یافت.