در کنفرانسی موسوم به «آسیای مرکزی و جنوبی، اتصال منطقه ای: چالش ها و فرصت ها» که در تاشکند برگزار شد روسیه با حضور پررنگ خود یک نکته را به کشورهای حاضر در منطقه گوشزد کرد: آمریکا با خروج از افغانستان قصد حضور در منطقه را دارد؛ اجازه ندهید».

براساس اطلاعات رسانه‌های روسیه، آمریکا تاکنون ۹۵ درصد نیروهای خود را از افغانستان خارج کرده و به همین دلیل گروه طالبان فعالتر شده و مناطق جدید در این کشور را به تصرف در آورده است.

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه که نقش پررنگی در این کنفرانس و همچنین دیدارهای حاشیه ای با مقامات شرکت کننده داشت با بیان اینکه مأموریت ایالات متحده در افغانستان «ناکام» ماند هشدار داد که «سرریز بی ثباتی کشورهای همسایه» را تهدید می کند در عین حال وی به همتایان خود در آسیای میانه در مورد خطرات ناشی از درخواست آمریکا برای استقرار پایگاه های نظامی جدید در کشورهای منطقه و میزبانی از هزاران افغان همکار با ناتو و آمریکایی هشدار داد.

کنفرانس «آسیای مرکزی و جنوبی، اتصال منطقه ای: چالش ها و فرصت ها» ایده شخص شوکت میرضیایف رئیس جمهوری ازبکستان برای فرصت سازی از اتصال آسیای مرکزی و همسایگان جنوبی آن در زمینه های حمل و نقل و تدارکات، انرژی، تجارت، تولید، سرمایه گذاری، فناوری، فرهنگی بود.

با این حال، وقایع ماه های اخیر و به ویژه هفته های اخیر، بحث در مورد چشم اندازهای اقتصادی منطقه را بی اهمیت کرده است. پس از آنکه با تصمیم جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، ارتش این کشور به تدریج اقدام به عقب نشینی از افغانستان کرد، طالبان شروع به تصرف سرزمینهای بیشتری در افغانستان این کشور آسیای جنوبی کردند.

به عقیده کارشناسان، کشورهایی مثل روسیه و چین به همگرایی آسیای جنوبی و مرکزی علاقه مندند چون با این اتصال؛ کریدورهای حمل و نقل ایجاد و بازارهای جدیدی باز می شود. برای روسیه، این همگرایی، ادامه منطقی از روند همگرایی اوراسیا است که آغاز شده است و برای چین، تقویت پروژه «یک کمربند – یک جاده» است. اما بیشتر شرکت کنندگان در کنفرانس اذعان داشتند که بدون ثبات در افغانستان، اجرای برنامه ها امکان پذیر نیست.

لاوروف وزیرخارجه روسیه در این کنفرانس گفت: «طرح های توسعه پروژه های حمل و نقل، لجستیک و انرژی که آسیای مرکزی و جنوبی را به هم پیوند می دهند، باید وضعیت امنیتی را در نظر بگیرند. وی تصریح کرد: تنها در صورت حل و فصل جامع منازعات درون افغانستان می توان به اجرای موفقیت آمیز تعهدات اقتصادی و ابتکارات با مشارکت کابل اعتماد کرد.

در عین حال وی تأکید کرد که روسیه تمایل به مشارکت در ادغام آسیای میانه و جنوب دارد. به طور خاص، ما در مورد ایجاد یک فضای لجستیکی واحد صحبت می کنیم که بنادر جنوبی ایران و هند را با شهرهای شمالی روسیه و کشورهای اتحادیه اروپا متصل کند.

سرگئی لاوروف بیشتر روی افغانستان تاکید کرد و در سخنرانی خود هشدار داد که در روزهای اخیر وضعیت افغانستان به سرعت رو به وخامت است است. و وی البته دلیل اصلی وقوع این وضعیت را خروج عجولانه نیروهای آمریکا و ناتو اعلام کرد.

به گفته وی، بحران افغانستان تهدید تروریستی و مسئله قاچاق غیرقانونی مواد مخدر را تشدید می‌کند، که به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است. سرگئی لاوروف گفت: «بدیهی است که در شرایط فعلی خطرات واقعی سرریز بی‌ثباتی به کشورهای همسایه وجود دارد.»

وزیر امور خارجه روسیه همچنین در دیدار با اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان که در حاشیه کنفرانس در تاشکند برگزار شد، از وخیم شدن اوضاع در استان های شمالی افغانستان که مستقیما با کشورهای آسیای میانه همسایه هستند، ابراز نگرانی کرد.

به گفته سرگئی لاوروف، مأموریت ایالات متحده در افغانستان شکست خورد. در عین حال، روسیه، گفت که حضور بیشتر نظامی آمریکا در کشورهای همسایه افغانستان را مصلحت نمی‌داند.

پیش از این رسانه های آمریکایی گزارش داده بودند که ایالات متحده پس از خروج از افغانستان تمایل دارد «در  همان نزدیکی‌ها  بماند. زیرا آن‌ها به امکانات نظامی در خاک تاجیکستان و ازبکستان نیاز دارند.

از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴، ایالات متحده یک پایگاه هوایی بزرگ در قلمرو فرودگاه بین‌المللی ماناس در قرقیزستان و از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵  هم یک پایگاه در قلمرو فرودگاه خان آباد در ازبکستان داشت که به درخواست مقامات محلی، آمریکایی‌ها هر دو کشور را به طور غیر ارادی ترک کردند.

امروز، تاجیکستان به عنوان عضوی از سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) حق ندارد پایگاههای نظامی خارجی را بدون موافقت سایر اعضای اتحادیه در خاک خود مستقر کند و ازبکستان در قانون اساسی اصل جلوگیری از استقرار پایگاه های نظامی خارجی در قلمرو خود گنجانده است. با این حال، رسانه‌های آمریکایی روشن کردند که واشنگتن آماده بحث برای  ایجاد پایگاه و امکانات در مقیاس کوچک‌تر در کشورهای آسیای میانه است.

اما مقامات روسیه به کشورهای منطقه هشدار داده اند که ایالات متحده علاقه زیادی به حفظ کنترل اوضاع در افغانستان ندارد، زیرا به دنبال استفاده از آسیای میانه به عنوان سکوی مهار  روسیه، چین و ایران است.

در عین حال به گفته منابع آگاه، روس‌ها به آمریکایی‌ها پیشنهاد داده‌اند اگر می‌خواهید بر افغانستان نظارت داشته باشید ما با شما همکاری می‌کنیم و در این مورد می‌توانید از پایگاه‌های ما استفاده کنید! و در همین مورد پوتین به بایدن پیشنهاد داده است.

پیشنهاد پوتین به بایدن در مورد افغانستان

برخی روزنامه روسی  به نقل از منابع آگاه نوشتند: ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در دیدار با جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در ژنو پیشنهاد کرده بود که دو کشور اقدامات خود را در مساله افغانستان با یکدیگر هماهنگ کنند.

به گزارش ایرنا، به نقل از روزنامه های روسی رئیس جمهوری روسیه در اجلاس ژنو به همتای آمریکایی خود پیشنهاد کرد که از پایگاه‌های نظامی روسیه در تاجیکستان و قرقیزستان برای کنترل اوضاع افغانستان استفاده شود که البته طرف آمریکایی هیچ پاسخی نداده است. دیدار ولادیمیر پوتین و جو بایدن روز ۱۶ ماه ژوئن در ژنو برگزار شد.

زلمای خلیل‌زاد فرستاده ویژه آمریکا در افغانستان تاکنون در این مورد از اظهار نظر در این مورد خودداری کرده و سخنگوی کاخ کرملین نیز هنوز پاسخی نداده است.

درخواست آمریکا از کشورهای آسیای میانه برای میزبانی از ۱۰ هزار افغان همکار ناتو  

البته آمریکا بدون دادن پاسخ صریح به درخواست روسیه، به متقاعد کردن برخی کشورهای آسیای میانه ادامه می‌دهد بطوریکه بلینکن  وزیر امور خارجه آمریکا در هفته‌های اخیر میزبان همتایان قزاق؛ ازبک و تاجیک خود بوده و در باره اهمیت روابط دو جانبه و همچنین تلاش‌ها برای دستیابی به صلح و ثبات پایدار در افغانستان صحبت کرده است.

بلومبرگ و رویترز به نقل از منابع، گزارش دادند که واشنگتن درخواست خاصی را از میهمانان آسیای میانه کرده است: ایالات متحده دوست دارد ازبکستان، تاجیکستان و قزاقستان تا ۱۰ هزار افغان به همراه خانواده هایشان که با ناتو همکاری داشته‌اند و با خروج ناتو جانشان در معرض خطر است را به طور موقت میزبان باشند.

سرگئی لاوروف، در پاسخ به سوال رسانه‌های روسی پس از مذاکرات وی با ۵ کشور آسیای میانه که روز جمعه در تاشکند برگزار شد، گفت که وی هر دو موضوع را با همکاران کشورهای منطقه در میان گذاشته است.

وی یادآور شد که ازبکستان رسما اعلام کرده است که ایجاد یا استقرار  تاسیسات نظامی ایالات متحده در خاک این کشور مورد بحث نیست.

سرگئی لاوروف گفت: «همه متحدان ما (در آسیای مرکزی) اعلام کردند که قصد ندارند سرزمین‌ها و جمعیت خود را در معرض چنین خطراتی (ایجاد پایگاه آمریکایی و میزبانی ۱۰ هزار افغان مورد درخواست واشنگتن) قرار دهند.

وی در مورد درخواست ایالات متحده برای میزبانی از هزاران افغان که با آنها همکاری کردند، افزود: «همکاران من در آسیای میانه از تمام خطرات موجود در این برنامه ها به خوبی آگاه هستند. آنها احتمالاً بر اساس منافع خود تصمیم درستی خواهند گرفت. »