بدنبال اظهارات «اسکات میلر» فرمانده نیروهای آمریکا و ناتو در افغانستان مبنی بر آغاز خروج رسمی ارتش آمریکا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی از این کشور، عقب نشینی این نیروها از افغانستان از یک طرح به یک اقدام عملی تبدیل شده است ولی با این حال، آنچه در کانون توجه بسیاری از طرفین قرار دارد، نگرانی درباره تغییرات بر جای مانده در این کشور بعد از خروج آمریکا از افغانستان است.

تردیدی نیست که یکی از این نگرانی ها، به وضعیت مبهم امنیتی حاکم در افغانستان بعد از خروج ارتش آمریکا و ناتو باز می‌گردد.

آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم به افغانستان حمله و در مدت زمان بسیار کوتاهی حکومت طالبان در این کشور را سرنگون کرد اما با وجود گذشت ۲۰ سال هنوز هم نتوانسته است طالبان که از دیدگاه واشنگتن ارتباط بسیار نزدیکی با ترویست های القاعده دارد را نابود کند و به این ترتیب، طالبان همچنان برخی مناطق افغانستان را تحت تصرف خود دارد.

تجزیه کشور افغانستان یک واقعیت انکار نشدنی است. «میر رحمن رحمانی» رئیس مجلس افغانستان تاکید دارد که خروج نیروهای خارجی از این کشور به معنای احتمال احیای جنگ های خطرناک داخلی در افغانستان است و این احتمال وجود دارد که افغانستان مجددا به سرزمین تروریسم بین المللی تبدیل گردد.

علاوه بر وضعیت مبهم شرایط امنیتی، کشت و قاچاق مواد مخدر نیز از جمله میراث دیگری است که آمریکا در افغانستان از خود بر جای گذاشته است.

مشکل مواد مخدر در افغانستان یک مشکل بسیار جدی محسوب می‌شود. بر اساس گزارش خبرگزاری ایرانی «آنا»، سازمان ملل متحد در گزارش سال ۲۰۱۹ میلادی خود با محور وضعیت مواد مخدر در سطح جهان، تاکید کرد که افغانستان با داشتن ۲۶۳ هزار هکتار زمین زیر کشت خشخاش، بزرگ‌ترین تولید کننده مواد مخدر در دنیا به شمار می‌رود و این کشور به تنهایی ۸۲ درصد از تریاک جهان را تولید می‌کند.

در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که ارتباط بین جایگاه جهانی افغانستان در زمینه تولید مواد مخدر با آمریکایی‌ها چیست؟

باید توجه داشت که در سال ۱۹۷۹ میلادی و در جریان حمله شوروی به افغانستان بود که آمریکا با هدف حمایت از مبارزان افغان و شکست شوروی، از تمام روش‌های ممکن جهت پشتیبانی مالی از این مبارزان استفاده کرد و یکی از این روش‌ها نیز کمک به کشت و قاچاق مواد مخدر در افغانستان بود و سازمان سیا در کل این پروسه نقش کمکی داشت.

جالب اینجاست که در جریان حکومت طالبان، این رژیم در سال ۲۰۰۰ میلادی به منظور نشان دادن شایستگی خود به جامعه جهانی در زمینه عهده دار شدن مسئولیت اداره افغانستان، مصوبه‌ای پیرامون ممنوعیت کشت خشخاش و تولید مواد مخدر صادر کرد که این مصوبه تولید مواد مخدر در افغانستان را به طرز چشمگیری کاهش داد.

اما در سال ۲۰۰۱ میلادی بود که آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم به افغانستان حمله کرد و باعث افزایش میزان تولید مواد مخدر در این کشور شد. بعد از این حمله بود که طالبان به منظور تامین هزینه‌های جنگی خود، مجوز تولید مواد مخدر در مناطق تحت کنترل خود را صادر کرد و طبیعی است که چنین رویکردی باعث رشد سریع کشت مواد مخدر در افغانستان شد.

تاثیر حضور ارتش آمریکا و ناتو در افغانستان بر روند رشد تولید مواد مخدر در این کشور امری واضح است به طوری که تولید مواد مخدر در مناطقی از افغانستان که نیروهای انگلیسی و آمریکایی در آنجا مستقر شده بودند، بسیار چشمگیر بوده است.

برای مثال، دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل در افغانستان گزارش داده است که ویلایت «هلمند» از جمله مناطق اصلی تولید مواد مخدر در افغانستان است در حالیکه پیش از سال ۲۰۱۴ میلادی از مناطق اصلی استقرار نظامیان آمریکایی محسوب می‌شد. این امر طبیعتا باعث می‌شود که سوالات زیادی درباره نقش حضور ارتش‌های خارجی در افغانستان در افزایش کشت و قاچاق مواد مخدر در این کشور به وجود آید.

خبرگزاری «ایرنا» در این رابطه گزارش داده است که کارشناسان و ناظران بین‌المللی و فرماندهان ارشد نظامی آمریکا اذعان کرده اند که خودشان در برخی موارد در جریان قاچاق مواد مخدر در افغانستان دخیل بوده‌اند.

یکی از گزارش های منتشر شده توسط خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه نیز نشان می دهد که بیشترین مزارع خشخاش در ولایت های «هلمند»، «قندهار» و «اروزگان» افغانستان که محل استقرار نیروهای خارجی در این کشور است، وجود دارند.

کشاورزان محلی در افغانستان می‌گویند که بالگردها و هواپیماهایی در طول ۲۴ ساعت از شبانه روز در این مزارع فرود می‌آیند و مواد مخدر را بار می‌کنند و سپس به مکان‌های نامعلوم پرواز می‌کنند.

کارشناسان افغان نیز تاکید دارند که اگر آمریکایی‌ها و نظامیان سایر اعضای ناتو در تجارت مواد مخدر در افغانستان دخالت نداشته‌اند، پس مواد مخدر تولید شده در افغانستان چگونه از اروپا سر درآورده است آن هم در شرایطی که ارسال این مواد از افغانستان به اروپا از توان قاچاقچیان محلی این کشور خارج است.

تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان مشکلی است که مدت‌های طولانی است در این کشور وجود دارد و حضور آمریکا در افغانستان به تشدید این مشکل دامن‌زده است.

در حال حاضر که آمریکا درصدد خروج از افغانستان است، باید گفت که این خود افغانستان و کشورهای همسایه آن هستند که باید بهای سنگین این رویکرد سرشار از تقصیر آمریکا را بپردازند.