«سال ۲۰۱۵، ۶ سال قبل از آغاز جنگ اوکراین رئیس سازمان اطلاعات نظامی این کشور با مأموریتی به واشنگتن دی سی آمد: سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا را متقاعد کند که به او اعتماد کنند، چرا که متقاعد شده بود آینده اوکراین با غرب است و از ایالات متحده خواست که به تقویت آژانس او کمک کند.»
به گزارش ایسنا، شبکه ای‌بی‌سی در گزارشی نوشته است: ژنرال والری کندراتیوک، رئیس سازمان اطلاعات نظامی اوکراین برای جلب اعتماد آمریکایی‌ها با چمدان‌هایی مملو از اسناد نظامی فوق سری روسیه به واشنگتن آمده بود. کندراتیوک می‌گفت که او این اسناد را برای ملاقات با مقامات ارشد اطلاعاتی آمریکا در واشنگتن آورده است.
یکی از مقامات سابق ایالات متحده به ای بی سی گفت: این مثل یک هدیه بود.
سفر کندراتیوک به واشنگتن بخشی از یک داستان قابل توجه بود: چگونه از سال ۲۰۱۴ سیا و سرویس‌های اطلاعاتی اوکراین به طور مخفیانه یک شراکت عمیق ایجاد کردند و آنها را از دشمنان سابق جنگ سرد به یکی از قابل اعتمادترین شرکای آژانس ایالات متحده تبدیل کرد.
ای‌بی‌سی نوشته است: این گزارش از این همکاری مبتنی بر مصاحبه با مقامات اطلاعاتی سابق ایالات متحده و اوکراین، از جمله کندراتیوک، با آگاهی از نحوه توسعه آن است. برخی از مقامات ناشناس ماندند زیرا آنها مجاز به صحبت علنی نبودند. به گفته آن مقامات سابق، این مشارکت برای اوکراین ضروری بوده است. این امر همچنین به دلیل نزدیکی سابق اوکراین به مسکو، به ایالات متحده دریچه‌ای فوق‌العاده به ارتش روسیه و تصمیم گیری‌های سیاسی آن داد.
یکی از مقامات سابق آمریکایی به ای‌بی‌سی گفت: آنها از صفر به یکی از مهمترین شرکای ما تبدیل شدند. دسترسی آنها بسیار مهم بود. آنها برای سال‌های طولانی بهترین دوست روسها بودند. آنها چیزهایی را می‌دانستند که ما، صادقانه بگویم، هیچ ایده‌ای از آنها نداشتیم.
این همکاری باعث شد که سیا به اوکراین کمک کند تا اداره اطلاعات اصلی خود را که با نام اختصاری HUR شناخته می‌شود، بازسازی کند. سیا در نهایت میلیون‌ها دلار بودجه را برای کمک به آموزش و تجهیز افسران اطلاعاتی اوکراینی و ساخت تأسیسات، از جمله حدود ده‌ها پایگاه عملیاتی مخفی در مرز با روسیه، اختصاص داد.
به گفته مقامات سابق آمریکایی این دو سرویس همچنین شروع به انجام عملیات مشترک با یکدیگر در سراسر جهان کردند که بالاترین سطح اعتماد برای سرویس‌های اطلاعاتی است. سر ریچارد دیرلاو، رئیس سابق آژانس اطلاعاتی MI۶ بریتانیا، به ای بی سی گفت: «این بی سابقه است.»
توسعه این مشارکت برای اولین بار توسط نیویورک تایمز و واشنگتن پست گزارش شد.
برخی از مقام‌های سابق آمریکایی و اوکراینی گفتند که اکنون در حال صحبت هستند زیرا معتقدند برای قانونگذاران آمریکایی درک مزایای مشارکتی که کندراتیوک برای اولین بار در ایجاد آن برای ایالات متحده و همچنین اوکراین به ارمغان آورد، حیاتی است. یک مقام آمریکایی گفت: این چیزی است که کنگره آمریکا باید بداند. کاری که آنها به عنوان خدمات انجام داده‌اند – و آنچه والری [کندراتیوک] شخصا انجام داد – صدها میلیون دلار برای مالیات دهندگان آمریکایی صرفه جویی کرده است. شاید حتی میلیاردها دلار.
با آغاز جنگ اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ اشتراک گذاری اطلاعات سیا، به ویژه اطلاعات هدف قرار دادن، برای اوکراین بسیار مهم شد. به گفته مقامات فعلی و سابق اوکراین و ایالات متحده، نیروهای ویژه اوکراینی که توسط آمریکا آموزش دیده بودند، پیشروی نیروهای روسیه را نیز غافلگیر کردند. یکی از مقامات سابق متحده می‌گوید: این که چگونه آن سرویس را بازسازی کردیم، پیشگامانه بود. و بازده آن در روزهای اولیه جنگ رقم خورد. این مقام گفت: افراد عملیات ویژه HUR توانستند به روسها ضربه سختی بزنند و آنها را به گونه‌ای که انتظار نداشتند ضربه بزنند و این نتیجه سال‌ها سرمایه‌گذاری به‌ویژه آژانس بود.
ویلیام برنز گفته است: من به کاری که سیا با همکاران ما در جامعه اطلاعاتی برای کمک به رئیس‌جمهور برای ایجاد یک ائتلاف قوی از کشورها برای حمایت از اوکراین و کمک به اوکراینی‌ها برای دفاع از خود انجام داده، افتخار می‌کنم.
منشا مشارکت سیا به سال ۲۰۱۴ باز می‌گردد، تقریباً یک دهه قبل از جنگ، در بحبوحه «انقلاب کرامت» اوکراین. در فوریه ۲۰۱۴، ماه‌ها تظاهرات گسترده و درگیری‌های خشونت‌آمیز با سرویس‌های امنیتی با فرار رئیس‌جمهور مورد حمایت کرملین، ویکتور یانوکوویچ به روسیه، به اوج خود رسید.
دولت جدید طرفدار غرب این کشور، والنتین نالیوایچنکو را به عنوان رئیس سرویس امنیت اوکراین، SBU، منصوب کرد. بسیاری از سران SBU به روسیه و کریمه گریخته بودند. نالیوایچنکو در مصاحبه‌ای در کی‌یف به ای‌بی‌سی گفت: من کاملا شوکه شدم. هیچ کس وارد کریمه نشد. سلف من به کریمه گریخت. معاون اول او به روسیه گریخت. این منطقه کاملاً در معرض خطر و نابودی قرار گرفت. حتی بدتر از آن، افسران سرویس اطلاعاتی FSB روسیه مستقیماً در بخش امنیت سایبری SBU کار می‌کردند. آنها پایگاه‌های اطلاعاتی را با خود برده بودند که فهرست افسران نظامی و امنیتی اوکراین را درج کرده بود.
نالیوایچنکو گفت که در همان شب تصمیم گرفت مستقیماً از دفتر متروکه خود با سفارت‌های آمریکا و بریتانیا تماس بگیرد و درخواست کمک کند. به گفته نالیوایچنکو، آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها به سرعت موافقت کردند که یک برنامه آموزشی در تاکتیک‌های رزمی برای افسران SBU ایجاد کنند. این آغاز کار بود.
اما در ابتدا، ایالات متحده محتاط بود، زیرا می‌دانست که اطلاعات اوکراین عمیقاً تحت نفوذ روسیه است. آژانس اطلاعات نظامی، به ویژه HUR، به عنوان یک نامزد بی‌امید برای همکاری در نظر گرفته می‌شد. این با انتصاب کندراتیوک به عنوان رئیس HUR در سال ۲۰۱۵ شروع به تغییر کرد. او این کار را به عهده گرفت تا آمریکایی‌ها را متقاعد کند تا به او کمک کنند تا آژانس خود را بازسازی کند. اول، او با آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا تماس گرفت، اما متوجه شد که آنها بیش از حد محتاط هستند. بنابراین به سیا مراجعه کرد.
کندراتیوک گفت: متقاعد کردن آنها به اینکه ارزشش را داشتیم، آسان نبود. بنابراین تصمیم گرفتم بدون دریافت چیزی، اما صرفاً دادن، ادامه دهم.
به این ترتیب بود که کندراتیوک تصمیم گرفت مقامات آمریکایی را با گنجینه اسناد روسی جمع آوری شده توسط اطلاعات اوکراین در طول سفر در سال ۲۰۱۵ غافلگیر کند. اسنادی که او آورده بود شامل طرح‌های فوق محرمانه تسلیحات روسی و قابلیت‌های نظامی بود. این حرکت جواب داد.
تحلیلگران سیا شروع به بررسی اطلاعات ارائه شده از سوی اوکراین کردند، اما همچنان محتاط بودند که شاید این اطلاعات به طور مخرب از سوی روسیه ارائه شده باشد. اما اعتماد ایالات متحده به اطلاعات به سرعت افزایش یافت. این همکاری همچنین با ورود رئیس جدید سیا به کی‌یف تقویت شد که با کندراتیوک رابطه نزدیکی برقرار کرد و معتقد بود که اوکراینی‌ها فرصتی تاریخی برای سیا ارائه کرده‌اند. رئیس جدید ریش سفیدی داشت، اوکراینی‌ها با محبت به او لقب «سانتا» داده بودند.
مقام‌های سابق آمریکا گفتند که آنها اطلاعاتی در مورد تصمیم گیری روسیه، طرح‌های طبقه بندی شده برای سیستم‌های جدید تسلیحاتی روسی، فناوری جنگ الکترونیک و همچنین ترتیب نبرد خود به اشتراک می‌گذاشتند. یکی از مقامات سابق آمریکایی گفت: اوکراینی‌ها اطلاعاتی را در اختیار ما قرار می‌دادند که می‌توانستیم آن را به مافوق خود نشان دهیم و بگوییم هی! آنها این را به دست آورند. این یک دست‌نوشته نیست.
این مقام سابق گفت: در پایان، ما به همان اندازه که آنها در مقابل روسیه به ما نیاز داشتند، به اوکراینی‌ها نیاز داشتیم.
عملیات «ماهی قرمز» از سال ۲۰۱۶، سرعت بیشتری گرفت. سیا شروع به ارائه فناوری ارتباطات ایمن و همچنین آموزش تاکتیک‌های جنگی و جاسوسی به افسران اوکراینی کرد. به گفته کندراتیوک، افسران اوکراینی برای آموزش میدانی با افسران سیا و MI۶ بریتانیا به یک کشور اروپایی آورده شدند. این آموزش شامل نحوه فعالیت به عنوان افسر پرونده در روسیه و اوکراین بود.
به گفته کندراتیوک و مقامات سابق ایالات متحده، سیا همچنین در نهایت به اوکراین کمک کرد تا ۱۲ پایگاه عملیاتی در امتداد مرز روسیه را تجهیز کند، جایی که افسران اوکراینی اطلاعاتی را جمع‌آوری می‌کردند، ارتباطات روسیه را رصد می‌کردند و گاهی اوقات عملیات مخفیانه را آغاز می‌کردند.
حتی پس از استقلال اوکراین، سرویس‌های جاسوسی اوکراین و روسیه عمیقاً در هم تنیده بودند، بسیاری از افسران مسن‌تر در مسکو آموزش دیده بودند و حتی برخی از آنها با همرزمان روسی سابق خود دوست صمیمی بودند. آن نزدیکی هم دارایی بود و هم بدهی. برای محافظت در برابر نفوذ روسیه، کندراتیوک تیم‌های جدیدی را در HUR تقسیم کرد و فقط افسران زیر ۳۰ سال را استخدام کرد که هیچ خاطره‌ای از اتحاد جماهیر شوروی نداشتند و فقط یک اوکراین مستقل را می‌شناختند.
به گفته کندراتیوک، چنین افسرانی یک واحد کماندوی جدیدی را تشکیل دادند که توسط سیا آموزش دیده بود، به نام واحد ۲۲۴۵. یک افسر از این واحد، کایریلو بودانوف، رئیس کنونی HUR است. سازمان سیا و اوکراین نیز یک برنامه آموزشی به نام «عملیات ماهی قرمز» ایجاد کردند.
این برنامه به اوکراینی‌ها آموزش می‌داد تا در عملیات مشترک با سیا نه تنها در روسیه بلکه در کشورهای ثالث در سراسر جهان به عنوان روس ظاهر شوند. مقامات سابق اوکراین و ایالات متحده گفتند که اوکراینی‌ها توانستند به عنوان روس عبور کنند و فرصت‌های قابل توجهی برای دسترسی و استخدام ایجاد کنند.
به گفته کندراتیوک و مقامات سابق ایالات متحده، حتی با رشد سریع این مشارکت، مقامات کاخ سفید تحت دولت اوباما – و بعدها ترامپ و بایدن – محتاط ماندند و نگران بودند که این همکاری بتواند روسیه را تحریک کند. مقامات سابق گفتند که رهبران امنیت ملی دولت می‌خواستند این مشارکت بر جمع آوری اطلاعات متمرکز شود و سیا از کمک به اوکراینی‌ها در انجام عملیات‌های مرگبار یا خرابکارانه علیه روسیه منع شد.
در سال ۲۰۱۶، بدون اطلاع آمریکایی‌ها، کندراتیوک واحد ۲۲۴۵ را که توسط ایالات متحده آموزش دیده بود برای ماموریتی به کریمه فرستاد تا مواد منفجره را در پایگاه هلیکوپترهای روسیه نصب کند. این ماموریت به طرز فاجعه‌باری پیش رفت و منجر به درگیری مسلحانه با نیروهای ویژه روسیه شد که بنا بر گزارش‌ها چندین نفر کشته شدند و پوتین علناً تهدید به انتقام کرد. این ماموریت باعث خشم کاخ سفید اوباما شد. جو بایدن، معاون وقت رئیس جمهور، با پترو پوروشنکو، رئیس جمهور وقت اوکراین تماس گرفت تا نارضایتی دولت را ابراز کند. بر اساس صدای این تماس که بعداً توسط یک نماینده اوکراینی طرفدار روسیه فاش شد، بایدن به او گفت که این موضوع باعث ایجاد یک «مشکل بزرگ» شده است و به پوروشنکو هشدار داد «نمی‌تواند دوباره تکرار شود.»
با خشم ایالات متحده، کندراتیوک موقعیت خود را به عنوان رئیس HUR از دست داد. با این حال، همکاری با سیا ادامه یافت.
با حمله روسیه به افسران سیا اجازه داده شد در اوکراین بمانند. آنها هنوز اجازه نداشتند مستقیماً روسها را بکشند، اما اکنون مجاز به کمک به اوکراین در مورد هدف قرار دادن اطلاعات بودند. با پیشروی ستون‌های روسی بر فراز مرز، واحدهای نیروهای ویژه HUR که توسط سیا آموزش دیده بودند، در پشت خطوط عملیات می‌کردند و اطلاعاتی را درباره تحرکات نیروهای روسی ارسال می‌کردند و به آنها حمله می‌کردند.
پوتین مدت‌هاست که علناً اصرار داشت که اوکراین توسط سیا کنترل می‌شود و در حال تبدیل شدن به ساحلی برای نیروهای ناتو است. برخی ادعا کرده‌اند که همکاری سیا با اطلاعات اوکراین تحریکی برای پوتین بوده و بهانه‌ای برای جنگ. کندراتیوک، که سال‌ها پیش با چمدان‌های پر از اسرار وارد واشنگتن شد، این ادعاها را رد کرد و آنها را به عنوان تبلیغات روسیه دانست.
