همزمان با واکنش سرد دولت جو بایدن به تلاش‌های اسلام‌آباد برای ترمیم روابط دوجانبه، وزیر امور خارجه روسیه اخیراً به پاکستان رفت تا فصل دیگری در توسعه مناسبات میان دو کشور رقم بزند، سفری که پیشنهاد بی‌سابقه “ولادیمیر پوتین” با عنوان “چک سفید امضا” به دولتمردان پاکستانی ابلاغ شد.

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، پاکستان چند هفته پس از تحلیف جو بایدن به عنوان رئیس جمهوری جدید ایالات متحده آمریکا، دیپلماسی ترمیم روابط میان دو کشور را کلید زد، هدفی که در دوره ۴ ساله دونالد ترامپ به جایی نرسید و مناسبات اسلام‌آباد و واشنگتن طی ۴ سال گذشته پیشرفتی به دنبال نداشت.

همزمان دولتمردان پاکستانی با مشاهده رویکرد سختگیرانه کاخ سفید و افزایش زیاده‌خواهی واشنگتن از اسلام‌آباد، تلاش‌ها برای توسعه روابط با قدرت‌های منطقه‌ای شامل روسیه و چین را در دستور کار قرار داد.

سفر سال گذشته رئیس جمهوری پاکستان به چین به رغم اوج همه گیری ویروس کرونا، رایزنی‌های مداوم وزیران خارجه دو کشور، تبادل هیات‌های بلندپایه نظامی و امنیتی ارتش‌های پاکستان و چین نمونه‌ای از اقدامات اسلام‌آباد و پکن برای تحکیم روابط است، دو کشوری که تحت فشار واشنگتن قرار دارند.

از طرفی دیگر، روسیه و پاکستان که زمانی دشمنان قدیمی شناخته می شدند اما اکنون این مخاصمه به دوستی تبدیل شده، سطح روابط دوجانبه را در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش داده‌اند.

مسکو و اسلام‌آباد که در سالیان گذشته از جمله در زمان جنگ افغانستان و شوروی سابق در دهه ۸۰ میلادی، به دلیل افزایش نفوذ آمریکا بر پاکستان در آن دوران، رویکرد غیرهمسو در خصوص موضوع‌های مختلف از جمله افغانستان داشتند، امروز در بسیاری از مسائل از جمله همکاری‌های دفاعی-نظامی و تلاش برای تدوین رویکرد مشترک در جهت کمک‌ به بحران افغانستان، تقریبا در مسیری واحد قرار دارند.

بی‌محلی آمریکا همزمان با توجه ویژه روسیه به پاکستان

اسلام‌آباد با روی کار آمدن دولت جوبایدن در آمریکا امید به ترمیم روابط دو کشور داشت، اقدام به رایزنی با کاخ سفید و تسریع دیپلماسی برای تحقق این هدف کرد اما منابع دیپلماتیک از پاسخ سرد کاخ سفید به تلاش‌های پاکستان برای توسعه مناسبات مشترک خبر دادند.

“اکسپرس تریبیون” روزنامه مطرح پاکستانی به نقل از منابع دیپلماتیک این کشور نوشت: مقامات اسلام‌آباد اعتراف می‌کنند که تلاش آنان برای ترمیم روابط با واشنگتن با واکنش و جواب منفی کاخ سفید مواجه شده است.

در این گزارش آمده است: عمران‌خان نخست وزیر پاکستان حتی یک مجموعه اختصاصی برای تنظیم روابط با ایالات متحده تشکیل داد که تعمیق روابط مشترک در حوزه‌های اقتصادی، بازرگانی، تعاملات مردمی و همکاری برای مبارزه با پدیده تغییرات آب و هوا در دستور کار قرار داشت. اسلام‌آباد در واقع سعی در متقاعد کردن واشنگتن داشت که به جای انتظارات خارج از روابط دو جانبه، بر افزایش مناسبات دو کشور متمرکز شود اما پاکستان تاکنون سیگنال مثبتی از ایالات متحده دریافت نکرده است.

اکسپرس تریبیون افزود: با وجود گذشت بیش از دو ماه و نیم از حضور بایدن در کاخ سفید، هنوز هیچ تماس تلفنی میان نخست وزیر پاکستان و رئیس جمهوری آمریکا برقرار نشده، در حالی که این یک رسم است که رئیس جمهوری جدید در ایالات متحده با سران دولت‌ها صحبت می کند. جو بایدن پیش از این با سران هند و افغانستان دو کشور همسایه پاکستان تلفنی صحبت کرده است.

به اعتقاد سیاسیون پاکستان، آمریکا همواره در خصوص تحولات منطقه، افغانستان و یا جنوب آسیا نگاه تبعیض آمیز به اسلام‌آباد داشته است. ماهیت روابط ایالات متحده با هند به عنوان رقیب سنتی و دیرینه پاکستان نیز یکی از دغدغه‌های دولتمردان اسلام‌آباد محسوب می‌شود.

عدم دعوت آمریکا از پاکستان در کنفرانس جهانی مجازی مقابله با تغییرات آب و هوا، خشم واشنگتن از رای دیوان عالی پاکستان در ارتباط با پرونده قتل خبرنگار آمریکایی و تبرئه متهمان و تداوم مخالفت ایالات متحده با مشارکت پکن با اسلام‌آباد، از مهم‌ترین چالش‌های دو کشور در دوره ریاست جمهوری جو بایدن محسوب می‌شود.

پاکستان و آمریکا زمانی به ویژه در دوران جنگ اتحاد جماهیر شوروی سابق با افغانستان و نیز دورانی که واشنگتن سرگرم طراحی حمله به افغانستان بود، متحد هم محسوب می‌شدند؛ اما طی سال‌های اخیر به ویژه در زمان دولت ترامپ دیگر خبری از اتحاد میان دو کشور نیست.

در چنین وضعیتی پاکستان به سمت تقویت ارتباطات منطقه‌ای به ویژه تحکیم روابط با روسیه و چین که مخالف و رقیب مشترکی به نام آمریکا دارند، چرخش داشته است.

چک سفید امضای پوتین به پاکستان

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه هفته گذشته سفر مهمی به پاکستان انجام داد، بازدیدی که پس از ۹ سال میان دوکشور اتفاق افتاد. لاوروف اکتبر ۲۰۱۲ به عنوان وزیر خارجه روسیه به اسلام‌آباد سفر کرده بود.

وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه طی دیدار با مقام‌های بلندپایه سیاسی- نظامی پاکستان پیام مهم ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری کشورش مبنی بر استقبال بی چون و چرای مسکو برای توسعه همه جانبه روابط با اسلام‌آباد را ابلاغ کرد.

یک دیپلمات ارشد پاکستان که در مذاکرات لاوروف با مقام‌های این کشور پشت درهای بسته حضور داشت، به روزنامه “اکسپرس تریبیون” گفت که وزیر امور خارجه روسیه پیام مهم پوتین را ابلاغ کرد و گفت که این پیام مثابه “چک سفید امضا” رئیس جمهوری روسیه به پاکستان است.

این دیپلمات که به دلیل حساسیت موضوع خواست نامش فاش نشود، افزود: پوتین به مقام‌های پاکستانی پیشنهاد داد که روسیه برای هرگونه همکاری با پاکستان و تامین هرگونه نیاز این کشور آماده است.

سرگئی لاوروف با استناد به پیام رئیس جمهوری روسیه گفت: این یک چک سفید امضا است، یعنی روسیه آماده است تا با پاکستان در هر بخش از جمله خط لوله، احداث کریدور اقتصادی، دفاعی و نظامی همکاری‌های دوجانبه را گسترش دهد.

پاکستان و روسیه از قبل روی پروژه خط لوله انتقال گاز شمال به جنوب کار کرده اند. طرفین در سال ۲۰۱۵ توافق کردند که خط لوله‌ای از کراچی به لاهور را احداث کنند. هزینه این پروژه ۲ میلیارد دلار تخمین زده شده است.

گفته می‌شود به دلیل پیامدهای تحریم‌های احتمالی آمریکا، امکان کار بر روی طرح خط لوله شمال-جنوب وجود ندارد اما در جریان سفر اخیر سرگئی لاوروف به اسلام‌آباد، دو کنشکر توافق کردند تا ساختار جدیدی را برای شروع کار تدوین کنند.

روسیه همچنین مشتاق احیای صنعت فولاد پاکستان است که بنیانگذار آن نیز در قدیم شوروی بوده است. به همین ترتیب، مسکو به پروژه‌های برق آبی علاقه مند است. به طور کلی تصور می شود که روسیه مایل به سرمایه‌گذاری ۸ میلیارد دلاری در بخش‌های مختلف پاکستان است.

براساس این گزارش، وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه ۱۸ فروردین امسال طی سفر رسمی به پاکستان اعلام کرد: مسکو از ظرفیت‌های اسلام‌آباد در مبارزه با تروریسم خرسند است و ما آماده‌ایم‌ نیازهای جنگی و دفاعی پاکستان را تامین کنیم.

قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان نیز تاکید کرد که روابط این کشور با روسیه وارد مرحله جدیدی شده و اسلام‌آباد از مشارکت مسکو در طرح‌های انرژی به ویژه احداث خط لوله گاز موسوم به طرح “شمال-جنوب” از لاهور تا کراچی و همچنین مدرنیزه سازی منابع تولید انرژی پاکستان استقبال می‌کند.