روند اوضاع در منطقه آسیا و اقیانوسیه گویای آن است که آمریکا اعتبار و موقعیت خود را در منطقه از دست داده و اکنون چین بسرعت در حال تقویت روابط و کنترل بر روند اوضاع سیاسی و اقتصادی در آسیاست.

روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» امروز در تحلیلی نوشته است: بر اساس نظرسنجی اخیر صورت گرفته از سوی موسسه «گالوپ»، در دوره ریاست جمهوری “دونالد ترامپ” متحدین کلیدی آمریکا در قاره آسیا اطمینان خود را از اینکه واشنگتن از آنها دفاع خواهد کرد را از دست داده اند.

هرچند حتی یک پایگاه نظامی آمریکا در منطقه هم تعطیل نشده، ولی شعار «ارجحیت داشتن آمریکا» اعتبار این کشور نزد متحدینش را از بین برده و به همین دلیل ژاپن و استرالیا در حال تقویت روابط نظامی خود بوده و دولت فیلیپین، شریک دیرین آمریکایی‌ها، از مقامات پکن اعتبار مالی گرفته است. به عقیده کارشناسان، برخلاف آمریکا، چین در حال افزایش نفوذ خویش بر عرصه سیاسی و اقتصادی منطقه است.

اعتبار آمریکا در ژاپن، استرالیا و کره جنوبی هم از بین رفته

اکنون که یک سال از حضور ترامپ در کاخ سفید گذشته است، نقش آمریکا در عرصه جهانی، از جمله در منطقه آسیا شکسته شده است. بر اساس تحقیقات موسسه «گالوپ» در ۱۳۴ کشور جهان، محبوبیت دولت ترامپ به زیر ۳۰ درصد تنزل یافته است، در حالیکه سال گذشته میزان محبوبیت دولت “باراک اوباما” حدود ۴۸ درصد بود.

از دست دادن اعتبار آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ، حتی در کشورهایی نظیر ژاپن، استرالیا و کره جنوبی هم که عرصه نخست استقرار پایگاههای نظامی آمریکا در قاره آسیا هستند، کاملا مشهود است. واقعیت این است که عدم مشخص بودن تعهدات دولت آمریکا در روابطش با کشورهای منطقه، رهبران این کشورها را در مورد ضرورت روی آوردن به تقویت روابط با یکدیگر متقاعد ساخته است. نمونه این مسئله توافقات اخیر بین روسای دولتهای ژاپن و استرالیا در توکیو در زمینه امنیتی است که به نظامیان دو کشور اجازه می دهد در مانورهای مشترک در خاک هر یک از آنها شرکت کنند.

البته قطعا تهدیدات مشترک ناشی از طرف کره شمالی، بر چنین توافقی موثر بوده، ولی سیاست آمریکا در منطقه و افزایش نفوذ چین را نیز نباید در این تصمیم گیری بی اثر دانست. “چیسوکا ماسوئی” رئیس دانشگاه تحقیقات اجتماعی و فرهنگی «کیوسو» (ژاپن) معتقد است که بدون تردید چین از وضعیت موجود در منطقه در جهت تامین منافع خویش و نشان دادن برتری خود استفاده می کند.

وی توضیح داده است: «به نظر من در سال ۲۰۲۱ که حزب کمونیست چین، صدمین سالگرد تاسیس خود را جشن خواهد گرفت، “شی جین پینگ” رهبر چین بشدت تمایل دارد تا در آن زمان به ملت خود ثابت کند که چین بزرگترین قدرت منطقه ای است و بعید است که طی سه سال آینده آمریکا با وجود تلاش هم بتواند مواضع از دست رفته خود در آسیا را دوباره بدست آورد. چین بطور جدی در حال ایجاد نظام جدیدی در روابط بین کشورها در منطقه آسیا و اقیانوسیه است.»

آسیا عرصه رویارویی جدی بین منافع آمریکا و چین است

در هیچ جای دیگری از جهان رویارویی بین آمریکا و چین تا این اندازه آشکار و جدی نیست که در منطقه دریای چین جنوبی دیده می شود. پکن در حال ساخت تاسیسات نظامی و رادارهای خود در جزایری است که آنها را تصرف کرده یا قصد آن را دارد. آمریکا نیز اخیرا یک ناوشکن خود را به نزدیکی یکی از این جزایر فرستاد که با اعتراض شدید چین روبرو شد. بحران پیرامون کره شمالی، تا حدودی شدت این رویارویی را کاهش داد، ولی اگر اوضاع در شبه جزیره کره آرام شود، این مسئله بدون تردید بار دیگر تشدید خواهد شد.

در این بین مقامات پکن در مجموع موفق شده اند تا دولت فیلیپین را هم به سمت خود جلب کنند، در حالیکه مانیل و واشنگتن دارای توافقنامه دفاعی مشترک هستند. دولت فیلیپین به تازگی یک وام میلیاردی از پکن گرفته و به همین دلیل بعید است که دیگر نیازی به کمک دولت آمریکا بر سر مشاجره ارضی خود با چین داشته باشد.

البته سیاست دولت ویتنام می تواند سطح نفوذ چین در جنوب شرق آسیا را به اثبات برساند. این کشور دارای روابط دفاعی نزدیکی با آمریکاست و ظاهرا تنها مانع در میان کشورهای همسایه بر سر راه ماجراجوییهای پکن در دریای چین جنوبی است. روابط ویتنام و واشنگتن به حدی رسیده که قرار است در ماه مارس (بهار اینده) یک ناوهواپیمابر آمریکایی به بندر «دانانگ» ویتنام وارد شود. چنین رویدادی، نخستین بار بعد از پایان جنگ ویتنام است که رخ می دهد.

چین کنترل مبادلات بازرگانی در آسیا را از آن خود کرده است

“آلکسی ماسلوف” رئیس مدرسه شرق شناسی در موسسه روابط بین الملل مدرسه عالی اقتصاد مسکو معتقد است که در ارزیابی نفوذ چین و آمریکا در قاره آسیا نمی توان عامل اقتصادی را در نظر نداشت. وی در گفتگو با این روزنامه گفته است: «در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد مبادلات بازرگانی چین با کشورهای آسیایی است، در حالیکه سهم آمریکا در این عرصه کمتر از ۲۵ درصد است. بقیه این سهم هم از آن دو کشور ژاپن و کره جنوبی است. بدین ترتیب در مبارزه بر سر تصاحب عرصه بازرگانی، چین قطعا بر آمریکا پیروز شده است.»

این کارشناس یادآور شده است، عامل بسیار مهم دیگر تعداد توافقاتی است که دولت چین طی سالهای اخیر با کشورهای آسیایی امضاء کرده است. چین در چارچوب برنامه «یک کمربند-یک راه» در واقع تمام کشورهای قاره آسیا، بجز ژاپن و کره جنوبی، را تحت کنترل خویش درآورده است. و نظریه «مشارکت فرااقیانوس آرامی» که پیش از این واشنگتن آن را بسیار تبلیغ می کرد، دیگر شکست خورده است.

به گفته وی، البته آمریکا همچنان کنترل عملیات ارزی در منطقه آسیا را در اختیار دارد و به همین دلیل هم چین در تلاش است تا حاکمیت دلار آمریکا بر معاملات بازرگانی را از بین برده و یوآن را جایگزین آن کند.

یک نکته دیگر نیز قابل ذکر است و آن اینکه دولت استرلیا برغم رقابت شدید با پکن و روابط حسنه با واشنگتن، اصلا تمایلی ندارد که چین و روسیه را به دشمنان خود تبدیل کند. تصادفی نیست که “جولی بیشاپ” وزیر امور خارجه استرالیا همین یکی دو روز قبل اعلام کرد که روسیه و چین تهدیدی برای امنیت این کشور بشمار نمی روند.

تسنیم