معاون تولید انستیتو پاستور ایران حواشی اخیر در مورد ماجای واکسن مشترک ایران و کوبا را تکذیب کرد.

« دلارام درود» عضو هیئت علمی و معاون تولید انستیتو پاستور ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در واکنش به حواشی پیش آمده درباره واکسن مشترک ایران و کوبا گفت: حدود یک و نیم سال است که دنیا درگیر پاندمی کووید -۱۹ شده و برای اولین بار است که برای مقابله با یک بیماری واگیردار بیش از ۱۰ میلیارد دز واکسن برای مصرف یک سال مورد نیاز است. نگاهی ساده به زیر ساخت‌‌های تولید واکسن در دنیا کافی است تا متوجه شویم توان تولید و عرضه چنین حجمی از محصول عملا امکان‌پذیر نبوده و واکسن سازان معتبر دنیا که درک مناسبی از اصول و قواعد تولید این فرآورده‌ استراتژیک دارند، در فکر توسعه و عرضه واکسن به تلاش “مشترک” برای استفاده از ظرفیت و دانش یکدیگر پرداخته‌اند.

این متخصص داروسازی صنعتی ادامه داد: اینجانب به عنوان پانزدهمین معاون تولید انستیتو پاستور ایران قصد ندارم از تاریخچه بیش از یکصد سال این موسسه بین‌المللی، که سابقه‌ای بیشتر از وزارت بهداشت کشور دارد، دفاع کنم؛ چون من و همکارانم در حوزه تولید آموخته‌ایم که علیرغم بی‌‌مهری‌ها، برای زیستن در کنار هم باید مهر بورزیم و تاریخ، سرگذشت مهر است و تاریخ پرافتخار انستیتو پاستور ایران، سرمشقی برای فرهیختگان، خردورزان، دانشمندان و تولید‌گران ایرانی است.

درود افزود: در یک سال و نیم گذشته همکارانمان در صف تشخیص کرونا در انستیتوپاستور ایران مشغول خدمت شبانه روزی بودند و ما هم در کنار آنها در بخش تولید حامی و پشتوانه مردم و نظام سلامت بودیم. زمانی که اعلام شد، کمبود محیط انتقال ویروس کرونا در کشور وجود دارد، آستین‌‌ها را بالا زدیم، فرموله کردیم، تولید کردیم، پرونده دادیم و ثبت کردیم و زمانی که کمبود مواد ضدعفونی کننده در کشور چالشی جدی شده بود، سهمی در رفع این نیاز کشور ایفا کردیم. چه شور و هیجانی در این دوران در انستیتو پاستور ایران برای خدمت به مردم و رفع نیازهای آنها حاکم است. فقط باید ساعاتی در فضای تولید کنارمان باشید که درک شود چه می‌گویم و تلاش شبانه روزی همکارانم را بجز با “عشق به مردم” نمی شود تفسیر کرد.

وی گفت: اخبار حاکی از آن بود که شرکت‌‌های مهم تولید کننده واکسن‌ علیرغم تلاش در کسب سهم بیشتر از بازار واکسیناسیون جهانی تمایل چندانی به همکاری با برنامه کواکس سازمان جهانی بهداشت نداشته و امکان واردات واکسن به راحتی میسر نیست. از همه مهمتر مطلع شدیم که تیم کوبای انستیتو فینلایکه قرار بود، برای اجرای مراحل انتقال دانش فنی واکسن پنوموکوک‌ به انستیتو پاستور ایران بیایند، به دلیل بسته شدن راه‌های هوایی و درگیری با تولید واکسن جدیدی علیه ویروس کوید-۱۹، قادر به سفر مجدد به ایران نشدند. انستیتو فینلای کوبا، یک موسسه مطرح واکسن‌ ساز در دنیا محسوب می‌شود که تایید سازمان جهانی بهداشت را در پرونده چندین واکسن خود دارد.

درود ادامه داد: در طی جلسات مشترک با طرف کوبایی مشخص شد که پلتفرم تولید کاندیدای واکسن آن‌ها (سوبرانای۲)، شبیه تولید محصولات قبلی‌‌مان برپایه آنتی‌ژن‌‌های نوترکیب و پنوموکوک، از لحاظ کونژوگه بودن با توکسوئیدکزار است. دانش فنی کونژوگاسیون طی قرارداد قبلی در حال انتقال به انستیتو پاستور ایران بود و نیازی هم به ساخت خط تولید جدید نبود و از همه مهم‌تر سابقه همکاری علمی مشترک دو انستیتو موجود بود. لذابر آن شدیم جهانی فکر کنیم و منطقه‌‌ای عمل کنیم.

وی افزود: چندین‌ماه با جلسات فشرده، کیفیت، مطالعات پیش بالینی، و کارآزمایی‌های بالینی فازهای اول و دوم کوبا را رصد کردیم و نظرات فنی خود را نیز برای ارتقای مراحل مختلف کار به طرف کوبایی منتقل کردیم. این کاندیدای واکسن با توجه به نوع طراحی می‌‌تواند باعث تحریک سیستم ایمنی سلولی و هومورال به صورت طولانی گردد. در فاز ۲ کارآزمایی بالینی که بر روی حدود ۹۰۰ نفر در کوبا انجام شد موردی از عارضه جانبی شدیدا جدی مشاهده نشد و در روز ۵۶، حدود ۹۷ درصد افرادی که در آنها تغییر سطح سرمی دیده شده بود (سروکانورشن) و آنتی بادی خنثی کننده داشتند.همچنین حدود ۸۰ درصد و ۹۸ درصد افراد بعد از دریافت به ترتیب دو دوز و دوز بوستر (یادآور)، آنتی بادی خنثی کننده داشتند.

درود ادامه داد: گزارش طرف کوبایی بعد از تزریق دوز سوم نشان دهنده سروکانورشن نزدیک به ۱۰۰ درصد بود که احتمال ایجاد پاسخ ایمنی پایدارتر و طولانی‌تر را تقویت می‌کرد. نتایج مراحل مختلف کار، ما را مطمئن کرد که تجربه موفق دیگری را با طرف کوبایی شروع کرده ایم و در زمستان سال گذشته بعد از اخذ تائیدیه‌‌های لازم، اقدام به عقد قرارداد انتقال دانش فنی تولید این کاندیدای واکسن کردیم و مقرر شد که فاز سوم کارآزمایی بالینی این واکسن به طور مشترک در کوبا و ایران اجرا شود، که انجام کارآزمایی بالینی فاز ۳ این واکسن در ایران، اولین، کامل‌ترین،و گسترده‌‌ترین مطالعه بالینی فاز سوم یک واکسن در کشور بودکه در هشت شهر در جمعیتی ۲۴ هزار نفره بر روی گروه سنی ۱۸ تا ۸۰ سال به اجرا در می‌آمد.

او افزود: خوشبختانه نتایج اولیه فاز سوم مطالعه کوبا که چند ماه زودتر از ایران آغاز شد و سایر مطالعات انجام شده در کوبا، موید تاثیر چشمگیر این کاندیدای واکسن بر نوع غالب موتاسیون آفریقای جنوبی و سایر واریانت‌های شایع کووید۱۹ بود و اثریخشی و بی خطری مطلوبی را نشان داد و نتایج مطالعه در ایران نیز تا اینجای کار، گویای بی خطری این واکسن است. نتایج اولیه مطالعه فاز سوم در ایران و میزان اثربخشی این واکسن در ایران نیز به زودی مشخص خواهد شد.

درود گفت: از زمان شروع مطالعه مشخص بود که محصول مورد استفاده در این کارآزمایی، سوبرانا ۲ و تولید انستیتو فینلای کوبا است و این موضوع در همه پروتکل‌ها و مجوز کارآزمایی بالینی این کاندیدای واکسن در سازمان غذا و دارو و کمیته ملی اخلاق تصریح شده بود. با پیشرفت پروژه و انتقال دانش فنی مراحل پایین دستی و انتقال ماده دارویی فعال واکسن (پروتئین کونژوگه RBD) و راه‌اندازی آزمایشات کنترل کیفیت، ضمن احترام به حق مالکیت فکری طرف کوبایی و با اطلاع و تایید ایشان و بر اساس چارچوب های مشخص شده، اقدام به فرمولاسیون، پرکنی، و بسته‌بندی این واکسن در انستیتو پاستور ایران با نام تجاری پاستوکووَک گردید. حال با دریافت مجوز مصرف اضطراری این محصول از وزارت بهداشت کشورمان و با فراهم شدن تمام مقدمات، زمینه تولید کامل آن طبق قرارداد منعقده بین دو موسسه در انستیتو پاستور ایران فراهم شده است و با توسعه زیرساخت های تولید، ظرفیت تولید این واکسن نیز به زودی ارتقا خواهد یافت. البته جلسات منظم علمی هفتگی بین مدیران و کارشناسان دو موسسه که باهدف بهینه کردن روش‌های تولید از سال گذشته شروع شده است، کماکان ادامه دارد.

وی گفت: به راستی انتظار از یک موسسه واکسن ساز چیست؟ اینکه در کنار پی‌گیری تولید، توانستیم فاز سوم کارآزمایی بالینی این واکسن را نیز در کشور خودمان پیش ببریم اطمینان بیشتری را از نظر بی‌خطری واکسن ایجاد می کرد و اثربخشی آن نیز در شرایط کشور ما سنجیده می شد و در عین حال، تجربه کارآزمایی بالینی انجام شده، برای انجام کارآزمایی های بالینی مشابه در آینده بسیار کمک کننده است و انتقال تکنولوژی انجام شده نیز علاوه بر تولید این واکسن، ما را قادر به تولید سایر واکسن های با پلتفرم مشابه در آینده نیز خواهد کرد.

درود ادامه داد: با پیمودن این مسیر پرفراز و نشیب، حالا این شبهه مطرح شده است که این واکسن کوبایی است؟ ایرانی است؟ یا کوبایی- ایرانی؟ این چه سیاست مغرضانه‌ای‌است برای گس نمودن طعم اتفاقات گوارا و شیرینی که قرار است برای مردم ایران رقم بخورد. چه خوب بود فراموش نمی‌کردیم واکسن هپاتیت ب که دو دهه از تولید آن در انستیتو پاستور ایران می‌گذرد نیز کار مشترکی از همکاری ایران و کوبا بود که توانسته است در این مدت قریب به اتفاق مردم ایران را در برابر این بیماری واکسینه کند و پایه‌ گذار صنعت بیوتکنولوژی کشور شود.

وی افزود: به گمانم لازم است یادآور شوم که تولید واکسن از فرآیندهای پیچیده‌ای است که با وجود محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی که عرصه را بر محققین این حوزه تنگ کرده است، در انستیتو پاستور ایران نهادینه شده است و سالهاست کودکان سرزمینم در بدو تولد و گاهی پیش از چشیدن طعم شیر مادر با واکسن‌های ب ‌ث‌ ژ و هپاتیت ب تولید این موسسه واکسینه می‌شوند و آنچه امروز اهمیت دارد تولید انبوه واکسن کرونا در میانه این پاندمی است نه آن نردبان “من” و “او” که اگر قرار بود برای محصولی چنین استراتژیک مسابقه میان “من” و “ما” صورت گیرد این مسابقه میان تولیدکنندگان مشترک دیگر نظیر فایزر (آمریکا – آلمان)، و آسترازنیکا (انگلیس- سوئد) نتایج بهتری می‌توانست داشته باشد؛ اما این کارهای مشترک ارج نهاده شد و همگان نیز ستودند که در تنگنای این چنینی، کسی “من” بودن خود را فریاد نمی‌زند.

وی افزود: من و همکاران گرانقدرم در حوزه تولید انستیتو پاستور ایران، فقط کار تولید مبتنی بر اصول علمی را بلد هستیم و نمی‌خواهیم در گردابی به نام “ایران یا کوبا”و “من” یا “او” غرق شویم که امروز، دل نگران خانواده و مردمان خود هستیم و دلمان آرام نمی‌گیرد تا آن روز که اطمینان یابیم واکسن موثر و ایمنی که حاصل ماهها تلاش شبانه روزی ما هست بطور انبوه دراختیار مردم نجیب ایران قرار گرفته و کودکان تا سالخوردگان این کشور را در مقابل ویروس عالم گیر کوید-۱۹ ایمنی بخشدو آن روز، ان شاءالله دیر نیست.

درود در پایان تاکید کرد که به ما اعتماد کنید همچنان که در یکصد سال گذشته، اعتماد مردم به “انستیتو پاستور ایران” بزرگترین پشتوانه برای انجام کارهای بزرگ بوده است.