وزارت امور خارجه ترکیه تصویب طرح “ابراز نگرانی در خصوص ائتلاف آمریکا – ترکیه” در مجلس نمایندگان آمریکا را در تضاد با دوستی و اتحاد دیرینه دو کشور دانست.

به گزارش روز سه شنبه خبرگزاری اخلاص ترکیه، وزارت امور خارجه این کشور با انتشار بیانیه ای در واکنش به تصویب طرح “ابراز نگرانی در خصوص ائتلاف آمریکا – ترکیه” توسط مجلس نمایندگان آمریکا اعلام کرد: تصویب این طرح با دوستی و اتحاد دیرینه دو کشور منافات دارد.

در ادامه این بیانیه آمده است: اتهامات بی اساسی که در این طرح بر سیاست های خارجی و دستگاه قضایی ترکیه وارد شده است به هیچ عنوان قابل قبول نیست. ترکیه همیشه تاکید داشته است که در زمینه اختلاف نظرها با کشورهای متحد باید با احترام به حق حاکمیت مذاکره کرد.

در بخش دیگری از بیانیه وزارت خارجه ترکیه آمده است، اتخاذ تصمیم هایی چون تحریم که به اعتماد و اتحاد متقابل آسیب وارد می کند، قابل قبول نیست.

در همین راستا وزارت دفاع آمریکا هم بامداد سه شنبه از توقف آموزش جنگنده های اف ۳۵ به خلبانان ترکیه خبر داد.

پنتاگون اعلام کرد که کار آموزش جنگنده‌های اف ۳۵ به خلبانان ترکیه در پایگاه هوایی ایالت آریزونا متوقف شده است.

سرپرست وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) جمعه گذشته گفته بود: واشنگتن به ترکیه تا ۳۱ جولای (۹ مرداد) مهلت می‌دهد که از خرید سامانه دفاعی اس ۴۰۰ روسیه صرف نظر کند.

در همین حال برخی منابع خبری گزارش دادند که در صورت شکست توافق فروش اف ۳۵ میان واشنگتن و آنکارا، لهستان قصد دارد تا جایگزین ترکیه برای خرید جنگنده‌های اف ۳۵ شود.

آنکارا در دسامبر سال ۲۰۱۷، توافقی برای خرید سیستم دفاع هوایی اس ۴۰۰ با مسکو امضا کرد.

قرار است، روسیه نخستین محموله تحویلی این موشک‌ها را ماه ژوئن (خرداد- تیر) به ترکیه تحویل دهد.

روابط آنکارا با واشنگتن در ماه‌های گذشته بر سر تصمیم ترکیه برای خرید اس -۴۰۰ روسیه بار دیگر رو به تیرگی گذاشته است.

مقامات آمریکایی پیش از این نیز تهدید کرده بودند که در صورت ادامه اصرار آنکارا برای خرید این سامانه‌ها، فناوری تولید جنگنده‌های اف -۳۵ را از این کشور خارج خواهند کرد؛ تحویل این جنگنده‌ها به ترکیه نیز متوقف شده و تولیدکنندگان ترکیه‌ای از برنامه تولید مشترک این جنگنده‌ها حذف خواهند شد.

آمریکا مدعی است که چنین اقدامی با ساختار دفاعی غرب همخوانی ندارد و تهدیدی برای جنگنده‌های اف – ۳۵ خواهد بود.

سلسله اختلافات سیاسی- امنیتی میان ترکیه و آمریکا موجب به زوال رفتن اتحاد استراتژیک میان آنان و در نهایت بکارگیری اهرم‌های تحریم و فشار اقتصادی آمریکا علیه آنکارا شده است.

برای دهه‌ها شراکت راهبردی واشنگتن و آنکارا موضوعی پایدار و همیشگی به نظر می‌رسید. حتی مجادلات دیپلماتیک میان آنان نوعی سوپاپ اطمینان تلقی می‌شد که به مرور با اختلافات سیاسی و امنیتی همچون خودداری واشنگتن از پذیرش تقاضای ترکیه برای تحویل «فتح الله گولن»، جریان محاکمه «رضا ضراب»، جدال اقتصادی آمریکا با ترکیه و متعاقباً التهابات بورس و افت ارزش واحد پول ملی ترکیه، تنش میان آنکارا و واشنگتن در شمال سوریه و انعقاد قرارداد خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ از روسیه به کانال اهرم فشار اقتصادی رسید.

اکنون به نظر می‌رسد که روابط استراتژیک آنها رو به افول گذاشته و آمریکا تصمیم دارد که کانال فشار و تحریم را نصیب همپیمانان خود کند.

دامنه جدال دیپلماتیک و سیاسی دو طرف به وضع تحریم‌های اقتصادی انجامید. در همین پیوند، آمریکا تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم از ترکیه را دو برابر کرد.

نتیجه جدال اقتصادی آمریکا با ترکیه خود را در التهابات بورس و افت ارزش واحد پول ملی این کشور نشان داد چنانکه در مرداد ماه ارزش لیر در برابر دلار ۲۰ درصد افت کرد.

حمایت آمریکا از گروه‌های مسلح کُردی در سوریه از دیگر علت‌های اصلی اختلاف است. پس از آغاز بحران سوریه کشورهای آمریکا و ترکیه هر یک تلاش کردند تا با دمیدن در آتش این بحران، از این جنگ خانمان سوز سهمی برده باشند. هرچند که نگاه ترکیه بیشتر امنیتی و نگاه آمریکا بیشتر سلطه گرایانه بود.

تنش میان آنکارا و واشنگتن در شمال سوریه با تهدید و ارعاب نیروهای نیابتی دو طرف در این منطقه آغاز شد. نیروهای کُرد سوری که در مناطق مرزی شمالی سوریه حضور داشتند با تجهیز و حمایت آمریکا و استفاده از وضعیت بحرانی در این کشور بر نوار شمالی سوریه در مرز با ترکیه تسلط پیدا کردند.

طی یکی دو سال اخیر مسائل دیگری نیز بر روابط آمریکا و ترکیه اثرگذار بوده است؛ از جمله انعقاد قرارداد خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ از روسیه که به رغم هشدارها آمریکایی‌ها اتفاق افتاد.

رسانه‌های ترکیه اوایل سال جاری میلادی (دی ۱۳۹۷) از نگرانی آمریکایی‌ها نسبت به خرید موشک اس. ۴۰۰ روسی توسط دولت آنکارا خبر دادند به طوری که روزنامه حریت ترکیه نوشت: مقامات آمریکایی بارها در خصوص سفارش خرید سامانه دفاع موشکی اس. ۴۰۰ ترکیه از روسیه ابراز نگرانی کرده اند.

ترکیه که از سال ۱۹۵۲ عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است، از سامانه‌های پدافند هوایی این سازمان برای پوشش هوایی استفاده می‌کرد، اما با خروج جنگ افزارهای دفاع هوایی پاتریوت آمریکا و آلمان از ترکیه در سال ۲۰۱۵، آنکارا خرید سامانه‌های پدافند موشکی اس. ۴۰۰ را در اولویت قرار داد.

آمریکا ماه آوریل ۲۰۱۹ (فروردین ۱۳۹۸) واکنش به برنامه آنکارا برای خرید سامانه‌های دفاعی اس ۴۰۰، انتقال تجهیزات جنگنده رادارگریز اف ۳۵ به ترکیه را متوقف کرد.

این نخستین گام آمریکا در توقف فروش جنگنده‌های رادارگریز اف ۳۵ به ترکیه به عنوان یکی از متحدان واشنگتن در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است.

برخی تحلیلگران از نقش صهیونیست‌ها در ترغیب آمریکا به فشار علیه ترکیه سخن می‌گویند و می‌گویند، آنکارا در فرایند همکاری با روسیه و ایران در سوریه و همچنین پرونده کُردها و نیز قتل «جمال خاشقچی» روزنامه نگار سعودی موجب نارضایتی صهیونیست‌ها شده است.

ترکیه در جریان افشای اطلاعات مربوط به دست داشتن هیات حاکمه عربستان به خصوص «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در قتل خاشقچی اعتراض صهیونیست‌ها را نیز برانگیخت که اصرار داشتند فشار مضاعف بر عربستان، اهداف و منافع تل آویو را در منطقه به خطر خواهد انداخت.

در همین زمینه، برخی تحلیلگران نوع بازی ترکیه در پرونده خاشقچی را در راستای استرداد گولن ارزیابی می‌کردند که در نهایت به انجام نرسید و منجر به عمیق شدن نارضایتی رهبران آنکارا از واشنگتن شد.

ترکیه در برابر تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران نیز علناً اعلام داشته از این تحریم‌ها تبعیت نخواهد کرد.

با توجه به سیر تحولات اخیر، ناظران روابط ترکیه و آمریکا را به شراکتی پرچالش تشبیه می‌کنند که با تعمیق اختلافات اصل شراکت را نیز تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.

در جدیدترین اقدام آمریکا علیه ترکیه، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که تجارت ترجیحی با ترکیه را لغو می‌کند.

رئیس جمهوری آمریکا گفت: ‘من تصمیم گرفتم که بر اساس سطح توسعه اقتصادی ترکیه، وضعیت این کشور به عنوان یک کشور در حال توسعه دریافت کننده از ۱۷ ماه مه متوقف شود. ‘ توافقی که به ترکیه اجازه می‌داد تا در برخی حوزه‌ها بدون پرداخت تعرفه گمرکی به بازار آمریکا دسترسی پیدا کند. این اقدام نشان داد که سیاست تحریم و فشار اقتصادی آمریکا به آسانی گریبان هم پیمانان این کشور را نیز خواهد گرفت.

ایرنا