کنی کویل، روزنامه‌نگار ترقی‌خواه انگلیسی و صاحب‌نظر در زمینهٔ مسایل سیاست‌های منطقه‌ای که در کشورهای شرق آسیا فعالیت می‌کند، در تحلیلی بر نوشته‌های وزیر امور خارجه جدید بریتانیا دربارهٔ آسیا و منطقه هند و اقیانوس آرام- مناطقی که احتمال زیاد درگیری نظامی در آن‌ها داده می‌شود- آیندهٔ سیاست خارجی دولت “حزب کارگر” را بررسی می‌کند.

دیوید لمی، وزیر امور خارجه جدید بریتانیا، “ارنست بوین” (رهبر یکی از سندیکاهای قدرتمند کارگری در سال‌های ۱۹۲۰- ۱۹۴۰/ ۱۲۹۹- ۱۳۲۹خورشیدی) را به‌دلیل نقش کلیدی‌اش در سال‌های نخست جنگ سرد، تقدیر می‌کند. او می‌گوید: “[بوین] ائتلاف ناتو را برای ما به‌ارمغان آورد که همچنان اساس امنیت ماست. او برای بمب هسته‌ای آراسته به پرچم بریتانیا نیز، که هنوز یک عامل کلیدی بازدارنده در سیاست خارجی و امنیتی بریتانیا می باشد، مبارزه می‌کرد”. البته واقعیت امر این است که نیروهای هسته‌ای “مستقل” بریتانیا تقریباً به‌طورکامل به‌جای “پیشبند قصابی” (نامی که بیشتر ۵۷ مستعمره بریتانیا در قرن‌های ۱۶ تا ۱۸ به پرچم بریتانیا داده بودند) زیر پرچم ایالات متحده هستند و ساختار فرماندهی نظامی ناتو، به‌جای ساختار سیاسی بی‌یال و کوپال آن، از سال ۱۹۴۹/ ۱۳۲۸ در کنترل مداوم آمریکا بوده است.

تقویت روابط با هند

دیوید لمی به‌خصوص بر بهبود روابط با هند به‌رهبری نارندرا مودی تأکید دارد. واضح است که این بخشی از تلاش‌های غرب برای دور کردن هند از روابط نزدیکش با روسیه و به‌وجود آوردن بی‌اعتمادی میان “دهلی” و “پکن” است. او می‌نویسد: “برای رسیدن به رفاه در داخل، بریتانیا باید خود را به‌ویژه در نظر متحدانش همچون شریکی مورد اعتماد و قابل اتکا نشان دهد. به‌همین دلیل است که حزب کارگر به‌دنبال بهبود روابط تجاری و سرمایه‌گذاری این کشور با اروپا، هند، و ایالات متحده خواهد بود.”

برای بهبود در این روابط نوید داده شده است که دولت حزب کارگر بریتانیا به‌زودی با معاهدهٔ تجارتی‌ای آزاد با هند موافقت خواهد کرد، امری که پس از ۱۴ دور مذاکره دولت حزب محافظه‌کار به‌نتیجه نرسید. دیوید لمی می‌گوید: “هند که بریتانیا از طریق پیوندهای خانوادگی‌ای بی‌شمار با آن ارتباطی نزدیکی دارد قرار است تا سال ۲۰۳۰ / ۱۴۰۹سومین اقتصاد بزرگ جهان شود. ولی دولت [محافظه‌کار] بریتانیا هنوز نتوانسته است توافقنامه‌ای تجاری با هند که مدت‌ها وعدهٔ آن را داده بود را تحقق بخشد.”

نظامی کردن منطقهٔ “دریای هند و اقیانوس آرام”

“حزب کارگر” متعهد شده است به پیشبرد پیمان امنیتی خطرناک “آکوس” به‌رهبری ایالات متحده ادامه دهد و به ساختن زیردریایی‌های هسته‌ای بپردازد، زیردریایی‌هایی که برای تقویت نیروی نظامی استرالیا در مقام پایگاهی برای نفوذ ایالات متحده در اقیانوس آرام جنوبی طراحی شده‌اند. دیوید لمی می‌گوید: “بخشی از واقع‌گرایی به‌معنای شناخت این موضوع است که منطقه هند و اقیانوس آرام در دهه‌های آینده برای رفاه و امنیت جهانی اهمیت خواهند داشت، بنابراین بریتانیا باید تعاملش را با آن منطقه نیز تقویت کند. کمک به تأسیس آکوس، یک پیمانی مبتنی بر ساخت زیردریایی هسته‌ای و گسترش فناوری بین استرالیا، بریتانیا، و ایالات متحده آغاز خوبی داشته است.”

ولی ماجراجویی‌های نظامی بریتانیا به همین جا ختم نمی‌شوند، دیوید لمی می‌گوید: “دولت بریتانیا باید همکاری با آکوس را به‌منزلهٔ یک حداقل و نه یک حداکثر در نظر بگیرد. این کشور همچنین باید روابط منطقه‌ای دیگرش از جمله تعمیق مشارکت امنیتی‌اش با ژاپن و کره جنوبی را گسترش دهد.” گسترش شبکه ائتلاف‌های نظامی به‌رهبری ایالات متحده به‌منظور مشارکت دادن ژاپن (که نقض اصل ۹ قانون اساسی کشور ژاپن است) و کره جنوبی در این ائتلاف‌ها، آشکارا برای رودررویی با چین است.

در سال ۲۰۲۳/ ۱۴۰۲ بریتانیا نخستین کشور اروپایی بود که معاهدهٔ همکاری‌ای دوجانبه با ژاپن را امضا کرد، معاهده‌ای که مهم‌ترین پیمان نظامی میان بریتانیا و ژاپن از سال ۱۹۰۲ / ۱۲۸۱ تا کنون است. این توافقنامه به بریتانیا و ژاپن این امکان را می دهد که نیروهای مسلح‌شان را در کشورهای یکدیگر مستقر کنند. همچنین در سال ۲۰۲۳/ ۱۴۰۲ بریتانیا و جمهوری کره (کره جنوبی) توافقنامه “داونینگ استریت” را امضا کردند. در این توافقنامه از جمله در حوزه‌های مختلف همکاری نظامی پیشنهاد شده بود: “گشت‌های مشترک بریتانیا و کره جنوبی برای اجرای تحریم‌ها علیه جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی) برای تقویت و حمایت از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در محدود کردن تأمین مالی برنامه‌های موشکی و هسته‌ای کره شمالی”، برنامه‌هایی که خطرناک‌اند، انجام شود. شبه‌جزیره کره با پایگاه‌های ایالات متحده در کره جنوبی از یک سو و پیمان دفاع متقابل بین جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی) و چین از سوی دیگر، نقطه‌ای با احتمالی بالقوه برای بروز درگیری است.

مناطق دریایی مهم شامل دریای زرد (هم‌مرز با شبه‌جزیره کره و جمهوری خلق چین) و دریای چین شرقی (احاطه شده با سرزمین اصلی چین، شبه‌جزیره کره، جزیره تایوان، و ژاپن) هستند. در این مناطق همچون دریای چین جنوبی نیز ادعاها و اختلاف‌های مرزی در دریا و خشکی وجود دارند که ممکن است به اشتباه یا عمد به درگیری‌‌های نظامی واقعی منجر شوند. نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا دو ناو جنگی اسپی و تامار را به مأموریتی پنج‌ساله در منطقه آسیا و اقیانوسیه اختصاص داده است. به‌گفتهٔ وزارت دفاع بریتانیا، این ناوها “برای حمایت از منافع بریتانیا در منطقه و همچنین حمایت از دوستان و متحدان ماست. این کشتی‌ها نخستین حضور دائمی نیروی دریایی سلطنتی در این منطقه از زمان بازگرداندن هنگ‌کنگ به چین در ۲۵ سال پیش است”. چنین روندی در منطقه بحرانی‌ای دیگر یعنی فیلیپین که فعالانه‌ به‌سوی سیاست‌های تهاجمی واشنگتن در برابر چین بر سر مناطق مورد مناقشه در دریای چین جنوبی روی آورده است، بریتانیا را درگیر خواهد کرد.

در ماه ژانویه/ دی- بهمن‌ماه وزارت دفاع فیلیپین و وزارت دفاع بریتانیا یادداشت تفاهمی درباره همکاری‌های نظامی برای دوره‌ای پنج‌ساله امضا کردند. خبرگزاری فیلیپین به‌نقل از بیانیه‌ای از سوی‌ سفارت بریتانیا اعلام کرد: “یادداشت تفاهم دفاعی بریتانیا/فیلیپین سنگ بنای روابط دفاعی ماست. این یادداشت، اهداف ما در زمینه همکاری‌های دفاعی در پنج سال آینده را در طیفی وسیع از رزمایش‌های نظامی، آموزشی، و نوسازی مشخص می‌کند. انتظار می‌رود این همکاری بر حوزه‌های دریایی، منطقه اقتصادی انحصاری، نقشه‌برداری دریایی، و مشارکت بریتانیا در رزمایش‌های آیندهٔ نظامی متمرکز شود.”

در بهمن‌ماه سال گذشته با ورود ناو جنگی اسپی به بندر مانیل، سفیر بریتانیا در فیلیپین، لور بوفیلز، گفت: “سفر سومین کشتی نیروی دریایی سلطنتی به فیلیپین در ۱۸ ماه گذشته نشان آشکاری از تقویت روابط دفاعی ماست. ما بر ارزش همکاری و افزایش قابلیت‌های همکاری با فیلیپین در مسائل دریایی به‌شدت تأکید می‌کنیم. این همکاری پشتیبان امنیت و تعهد مشترک ما به حفظ سیستم بین‌المللی مبتنی بر قوانین، همچنین تجارت و حفاظت از محیط زیست است.”

پل کدی، فرمانده ناو جنگی اسپی، افزود: “بسیار خوب شد که به مانیل آمده و توانایی‌مان را برای همکاری با افراد نیروی دریایی و گارد ساحلی فیلیپین بهبود بخشیدیم. این امر بخشی از سطح گسترش روزافزون تعامل‌ها است. با توجه به اینکه اسپی اخیراً برای دومین بار در رزمایش چندملیتی “سما سما” شرکت کرده است، بدیهی است که این رابطه می‌تواند فقط رو به رشد باشد. بریتانیا و فیلیپین به سیستم بین‌المللی مبتنی بر قوانین به‌شدت ایمان دارند و آن را ترویج می‌‌کنند. ما در رعایت قوانین جهانی دریایی و حمایت از یک منطقه آزاد در هند و اقیانوس آرام منافع مشترک داریم”. “سما سما” (به‌زبان تاگالوگ، زبان رسمی مردم فیلیپین به‌معنی “باهم” است) نام یک رزمایش منظم نظامی است که از سوی نیروی‌های دریایی فیلیپین و ایالات متحده سازماندهی می‌شود. کشورهای ژاپن، کانادا، و بریتانیا نیز در رزمایش اکتبر ۲۰۲۳ / ۱۴۰۲ این رزمایش شرکت داشتند.

یکی دیگر از ویژگی‌های مأموریت فوریه، فروش تسلیحات بود. فردیناند مارکوس جونیور در زمان ریاست‌‌جمهوری‌اش در فیلیپین این کشور فقیر را به اجرای برنامهٔ‌ ۳۵‌ میلیارد دلاری‌ای ده‌ساله به‌نام “افق دوباره ۳ (Re-Horizon 3)” متعهد ساخت تا نیروهای مسلحش را دوباره تجهیز کند. هیئت بریتانیایی شامل نمایندگانی از سازمان صادرات صنایع دفاعی و امنیتی بریتانیا بود که “محصولات ۱۳ شرکت برتر بریتانیایی در بخش تسلیحات از جمله شرکت های BAE Systems، Thales، و Leonardo را به‌نمایش گذاشت.” بریتانیا همچنین یکی از اعضای مؤسس ترتیبات دفاعی پنج‌گانه (FPDA) است که شامل حال مستعمرات سابق بریتانیا مانند استرالیا، مالزی، نیوزیلند، و سنگاپور می‌شود. در جریان نشستی که در ماه مه / اردیبهشت- خرداد در سنگاپور برگزار شد، این پنج کشور توافق کردند “که در سال جاری تمرینات نظامی پیشرفته‌تری در این منطقه برگزار کنند که شامل پهپادها، هواپیماهای جنگنده نسل پنجم، و هواپیماهای ردیابی باشد.” به‌گزارش رویترز، “پل وایات، نماینده بریتانیا و مدیرکل سیاست‌های امنیتی این کشور، گفت بریتانیا برنامه‌ریزی کرده است که در سال ۲۰۲۵/ ۱۴۰۴ یک ناو هواپیمابر به منطقه [مستعمرات سابق] ارسال کند و درباره چگونگی شرکت این ناو در رزمایش های FPDA بحث شده است.”

[منبع نقل و برگردان به فارسی: روزنامهٔ “مورنینگ استار”، ۱۳ مردادماه ۱۴۰۳ (۳ اوت ۲۰۲۴)].

به نقل از «نامۀ مردم»، شمارۀ ۱۲۱۴، ۲۲ مرداد ۱۴۰۳