سه شنبه سی و یکم مارس گذشته، وزارت امور خارجۀ آلمان خبر داد که برای اولین بار اتحادیۀ اروپا توانست با استفاده از سازوکار “اینستکس” (“ابزار پشتیبانی از مبادلات تجاری با ایران”) محمولۀ پزشکی را به ارزش پانصد هزار یورو به ایران صادر کند.

به همین مناسبت روزنامۀ لوموند در مطلبی که به این موضوع اختصاص داده نوشت که ناظران مخالف سیاست “فشار حداکثری” آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران مایلند ارسال این محموله به وسیلۀ “اینستکس” را نوعی موفقیت دیپلماتیک برای اروپا قلمداد کنند به ویژه اینکه وزارت امور خارجۀ فرانسه نیز اعلام کرده که این قبیل مبادلات ادامه خواهند یافت.

نویسندۀ مقالۀ لوموند، اما، این مبادله را “نمادین” توصیف می کند و می افزاید که ارسال این محموله که تنها شامل “کیت های” تشخیص بیماری کرونا بوده، حتا دربرگیرندۀ تجهیزات پزشکی نیست که حکومت ایران برای مقابله با ویروس کرونا درخواست کرده و نتیجۀ کار در هر حال بسیار با آرزوها و انتظارات دولت ایران از سازوکار “اینستکس” فاصله دارد.

خبرنگار لوموند تصریح می کند که حکومت ایران از آغاز امیدوار بود که سازوکار “اینستکس” به این کشور اجازه بدهد که پس از خروج یکجانبۀ آمریکا از توافق اتمی (برجام) بتواند همچنان از امتیازات اقتصادی این توافق بهره مند شود. اما، به نوشتۀ لوموند، خودداری نهادهای مالی اروپا از به کارگیری “اینستکس” دامنۀ عمل این سازوکار را شدیداً محدود کرده است.

لوموند در ادامه افزوده است که معلوم نیست که نخستین مبادلۀ تجاری با ایران با استفاده از “اینستکس” مسیر کاهش تنش را هموار کند. اسفندریار باتمانقلیچ، کارشناس اقتصادی ایرانی، به خبرنگار لوموند گفته است که اینستکس اختلافات و تنش های جاری حول برنامۀ اتمی ایران را از بین نمی برد، هر چند نباید گذاشت که اهمیت استفاده از آن پنهان شود.

اولویه دورگان، حقوقدان فرانسوی و متخصص تحریم های اقتصادی، در گفتگو با خبرنگار لوموند انجام نخستین مبادله تجاری ایران و اروپا با استفاده از “اینستکس” را نوعی “نمایش سیاسی” توصیف کرده و افزوده است که “مبلغ این مبادله محدود و محصول مبادله شده [تجهیزات آزمایش خونی] از جواز عمومی خزانه داری آمریکا برخوردار بوده و شرکت آلمانی صادرکنندۀ تجهیزات نیز از فضای مالی مساعدی از منظر تحریم های [آمریکا] برخوردار بوده است.” کارشناس فرانسوی در پایان افزوده است که “بعید است چنین مبادله ای بتواند راه حلی درازمدت باشد.”

مقاله نویس لوموند در پایان با اشاره به همزمانی این مبادله با بحران ویروس کرونا در ایران نوشته است که در چنین شرایطی دو موضع در درون دولت آمریکا در قبال ایران وجود دارد : موضع اول شامل کسانی می‌شود که از تشدید تنش نظامی [با ایران] پشتیبانی می کنند و در مقابل کسانی که موضعی احتیاطی اتخاذ می کنند. از نظر خبرنگار لوموند ظاهراً تمدید دو ماهۀ معافیت چین، روسیه و اروپا از تحریم های آمریکا علیه فعالیت های اتمی ایران نشان دهندۀ آن است که فعلاً مدافعان موضع دوم دست بالا را در دولت آمریکا دارند.