رئیس سازمان محیط زیست می‌گوید ۸۷درصد مینی‌بوس‌ها، ۸۱درصد موتورسیکلت‌ها، ۷۳درصد اتوبوس‌ها و ۶۱درصد کامیون‌ها در ایران اسقاطی هستند و با این ناوگان و مصرف روزانه ۱۴۰میلیون لیتر سوخت فسیلی نمی‌توان انتظار هوای پاک را داشت.

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید در هیچیک از برنامه‌های پنج ساله جمهوری اسلامی، بودجه‌ای برای هوای پاک پیش‌بینی نشده است. او در نشستی در تهران، هوای پاک را از حقوق شهروندی خواند و تاکید کرد که هوای ناسالم از آب و غذای ناسالم به مراتب خطرناک‌تر است.

خبرگزاری ایسنا به نقل از کلانتری نوشت: «در گذشته جمعیت ما کمتر بود و به تبع آن مصرف انرژی نیز کمتر بود از این‌رو هوای سالم بیشتری در اختیار داشتیم ولی با افزایش جمعیت و مصرف سوخت فسیلی و با اسراف در مصرف انرژی کار به جایی رسیده که هوای پاک نیز به یک آرزو تبدیل شده است.»

کلانتری در مراسم “رونمایی از سامانه ملی تهیه فهرست انتشار آلاینده‌های هوای کلانشهرهای کشور” با اشاره به میزان خودروهای فرسوده و افزوده شدن بیش از ۱/۵ میلیون خودرو به سیستم‌های شهری، گفته است: «اگر تلاش‌های وزارت نفت در سال‌های اخیر نبود و کیفیت سوخت‌های ما مثل پنج سال پیش بود امروز کشور غیرقابل اسکان می‌شد.»

کلانتری اذعان کرده که ۸۷درصد مینی‌بوس‌ها، ۸۱درصد موتورسیکلت‌ها، ۷۳درصد اتوبوسها و ۶۱درصد کامیون‌ها در ایران اسقاطی هستند: «در حال حاضر حدود ۹.۶ میلیون از ۱۱ میلیون موتورسیکلت در کشور اسقاطی هستند اما می‌گویند که این‌ها ابزار رزق و روزی مردم هستند و باید حرکت کنند و هوای آلوده تولید کنند.»

رئیس سازمان محیط زیست یادآوری کرده که تولید آلودگی هر موتورسیکلت اسقاطی هفت الی هشت برابر یک خودروست و افزوده که ۶۱درصد آلودگی هوا در فصل سرما را نیز خودروهای دیزلی و کامیون‌های اسقاطی ایجاد می‌کنند.

او گفته که نمی‌توان بدون هزینه کردن، انتظار روزهای سالم را داشت: «از سوی دیگر تحریم‌ها سبب شده که وزارت نفت نتواند مازوت تولیدی خود را صادر کند. هنگامی که جلوی مصرف مازوت در نیروگاه‌ها را گرفتیم ، پالایشگاه‌ها پر از مازوت شدند در نتیجه نیروگاه‌ها دوباره به سوزاندن مازوت روی آوردند و گرفتار هوای آلوده شدیم. دچار سیکل بسته‌ای شده‌ایم که نمی‌دانیم در این شراط چگونه از آن بیرون بیاییم.»

کلانتری عنوان کرده که تعطیل کردن مدارس و دانشگاه‌ها مشکل آلودگی هوا را حل نمی‌کند. او هم‌زمان در فرازی دیگر از سخنانش، اذعان کرده که در تولید سواری از بسیاری استانداردها چشم‌پوشی شده، زیرا توان اصلاح به طور کامل در شرایط تحریم وجود ندارد: «… ناوگانی که در حال حاضر در کشور داریم هوایی غیر از این به بار نمی‌آورد… اگر بخواهیم این استانداردها را اعمال کنیم کل خودروسازی کشور باید تعطیل شود… »

زیان‌های جانی و مالی

آلودگی هوا در کلان‌شهرهای ایران همواره در سه محور بنزین کم‌کیفیت، صنعت خودروسازی و تحریم‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد و هر یک از متولیان، عرصه مقابل را مقصر می‌خواند. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی یادآوری می‌کند که کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های دودزا، گازوییل مصرف می‌کنند و بنزین خودروها استاندارد است. رئیس سازمان محیط زیست خودروسازی‌ها را متهم می‌کند و دبیر انجمن خودروسازان، مشکلات تحریم و عدم ارتباط با قطعه سازان خارج از کشور برای استانداردسازی سنسورها را.

کلانتری یک ماه قبل نیز با نام بردن از مافیای خودروسازی در ایران گفته بود این مافیا از نظر مالی چنان توانی دارد که می‌تواند تصمیم‌گیران را خریداری کند. او در آذرماه در همایش مدیران استان‌های تالابی کشور در اهواز گفت: «زمانی که از ایران خودرو چهار خودرو به سازمان حفاظت محیط زیست هدیه می‌کنند به معنی این است که هوای آلوده داشته باشیم و میلیون‌ها نفر آن را استشمام کنند.»

اواخر آبان، شینا انصاری، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با استناد به گزارش بانک جهانی، پیامدهای اقتصادی آلودگی هوا برای شهروندان تهرانی را معادل ۲/۴ میلیارد دلار اعلام کرد؛ رقمی معادل تقریبا نیمی از مبلغ در نظرگرفته شده در بودجه ۹۸ برای طرح‌های عمرانی. دو سال قبل نیز وحید حسینی، مدیر عامل وقت شرکت کنترل هوای تهران گفته بود که هزینه اقتصادی آلودگی هوای تهران ۱۲ تا ۱۵ میلیارد تومان است؛ رقمی معادل بودجه شهرداری.

بانک جهانی در سال ۲۰۱۶ اعلام کرده بود که سالانه ۲۱هزار نفر از عوارض ناشی از آلودگی در ایران می‌میرند. به گزارش همین بانک، هزینه آلودگی هوا برای خاورمیانه و شمال آفریقا ۹میلیارد دلار است که بیش از همه متوجه ایران و مصر می‌شود. در جدیدترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز، به آمار وزارت بهداشت ایران استناد شده که سالانه ۴ تا ۵ هزار شهروند تهرانی جان خود را به خاطر استنشاق ذرات معلق از دست می‌دهند.

سازمان بهداشت جهانی دولت‌ها را مسئول مستقیم آلودگی هوا می‌شناسد و می‌گوید، آن‌ها وظیفه دارند سه گام عاجل در این زمینه بردارند: ایجاد کمربندهای سبز در حومه شهرها، توقف تردد خودروهای بی‌کیفیت و دودزا و جلوگیری از انتشار گازهای خطرناک و کنترل کارخانه‌ها.