روزانه ده‌ها حادثه کار در ایران رخ می‌دهد که تعدادی از آن‌ها به مرگ کارگران می‌انجامد. نیمی از حوادث کار منتهی به مرگ در بخش ساختمان رخ می‌دهد.

اکبر شوکت، رئیس «کانون کارگران ساختمانی کشور» دوشنبه ۲۱ مرداد به وب‌سایت خبری «شعار سال» گفت که حوادث ناشی از کار در بخش ساختمان هر سال جان ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کارگر را می‌گیرد.

بالا بودن حوادث کار در بخش ساختمان به گفته‌ی شوکت ناشی از نبود نظارت بر کار کارفرمایان است: «در بخش حوادث بزرگترین مشکلی که در زمینه حوادث کارگران ساختمانی وجود دارد، این است که کارفرمایان الزامی برای رعایت مسائل ایمنی ندارند. اهرم‌های فشار بر دوش کارفرما نیست».

به تعریف قانون کار، حادثه ناشی از کار حادثه‌ای است که حین کار و به سبب آن برای کارگر بیمه‌شده اتفاق بیافتد. نظارت بر رعایت ایمنی در محیط کار بر عهده کارفرما و نهادهای وابسته به آن مانند حراست و تشکل‌های فرمایشی شوراهای اسلامی کار است.

وزارت کار هم به‌طور رسمی ارگان‌هایی برای کنترل و بازرسی محیط‌های کار دارد اما نقش نظارتی آن‌ها بیشتر بر روی کاغذ باقی است. نظری به تعداد بازرسان کار در مقایسه با تعداد کارگاه‌ها نشان می‌دهد که نهادهای ناظر در عمل نظارتی بر ایمنی و بهداشت محیط کار ندارند.

کارفرمایان با استفاده از وضعیت موجود برای پائین نگه‌داشتن هزینه‌های تولید از تعبیه وسایل ایمنی در محیط کار سر باز می‌زنند و کارگران را در موارد بسیاری بدون وسایل ایمنی به کار وادار می‌کنند.

علی خدایی، عضو کارگری شورای عالی کار به «شعار سال» گفته است که در کارگاه‌های بیشماری وسایل ایمنی به کارگر داده نمی‌شود و کارگر به خاطر نداشتن امنیت شغلی، به این وضعیت تن می‌دهد. او افزود:

«در سطح کشور، وزارت کار کلا ۸۰۰ نفر بازرس برای نظارت بر ایمنی کار دارد. اگر این عدد را ضربدر بر کارگاه‌های موجود در کشور کنیم -آن هم کارگاه‌های رسمی شناسنامه‌دار شناخته شده که بیش از سه و نیم میلیون کارگاه است- به این نتیجه میرسیم که بازرسی از هر کارگاه هر ۵ سال یک بار نوبت به هر کارگاه می‌رسد که این بازرسی انجام شود.»

در ارتباط با کارگران ساختمانی مشکلات دیگری نیز وجود دارد. کار کارگران ساختمانی اغلب فصلی است. آن‌ها عموماً روزمزدند. قرارداد کار ندارند و کارفرما از بیمه کردن آن‌ها خودداری می‌کند.

آمار دقیقی از کارگران ساختمانی وجود ندارد و تعداد آن‌ها حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تخمین زده می‌شود. یکی از مشکلات کارگران ساختمانی نداشتن بیمه است. در سال‌های اخیر کارگران ساختمانی بارها خواستار قرار گرفتن تحت پوشش بیمه شده‌اند اما مشکل بیمه آنان برطرف نشده است.

اما در مورد کارگران بیمه‌شده نیز راه‌های گریز از رعایت حداقل ضوابط ایمنی برای کارفرما باز است.

به گفته‌ شوکت، کارفرمایانی که کارگران آن‌ها در اثر حوادث ناشی از کار دچار نقص عضو شده و یا فوت می‌کنند با جریمه یا مجازاتی روبرو نمی‌شوند.

شوکت به «شعار سال» گفت: «کارفرماها می‌روند بیمه مسوولیت می‌گیرند که این بیمه به عنوان مثال تقبل می‌کند که اگر برای ۵ کارگر حادثه‌ای ایجاد شد، پولش را بدهد. کارفرما نگاه می‌کند و می‌بیند که هیچکس نیست که نظارت کند براینکه حتما او مسائل بیمه‌ای را رعایت کند، از طرفی خیالش راحت است که بیمه پول دیه ۵ کارگر را می‌دهد، به خاطر همین بااینکه مثلا می‌داند یک پرتگاه ممکن است جان کارگران را به خطر بیندازند، باز هم آن پرتگاه را نمی‌پوشاند. درحالیکه آسیب یک کارگر می‌تواند یک خانواده را از هم بپاشاند، اما آن کارفرمای متخلف حتی یک شب هم به بازداشتگاه نمی‌رود».

مرگ بر اثر حوادث ناشی از کار واحدهایی اعلام می‌شوند که در شمول قانون کار قرار دارند و قوانین و مقررات ایمنی کار در آن‌ها جاری است؛ به همین دلیل آمار سازمان پزشکی قانونی از قربانیان حوادث ناشی از کار نیز تنها بخشی از واقعیت را منعکس می‌کند.

مرگ در اثر حوادث ناشی از کار دومین عامل مرگ و میر در ایران بعد از تصادفات است. و ایران به لحاظ رعایت مسائل ایمنی کار در میان کشورهای جهان رده ۱۰۲ را دارد.

حوادث ناشی از کار در سال جاری روندی صعودی داشته است. سازمان پزشکی قانونی روز سه‌شنبه هشتم مرداد / ۳۰ ژوئیه اعلام کرد تعداد کسانی که در سه ماهه اول سال جاری در اثر حوادث ناشی از کار جان خود را از دست داده‌اند نسبت به بهار سال گذشته ۱۷، ۹درصد افزایش داشته اشت.

زمانه