وضعیت رو به افزایش هزینه‌های نظامی در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که سیاست‌های جنگ طلبانه و بی ثبات کننده غرب از جمله آمریکا در راستای منافعشان، کشورهای مختلف جهان به ویژه چین و روسیه را به این سمت سوق داده تا سرمایه گذاری‌های خود در حوزه دفاعی و نظامی را برای سال‌های آینده نیز تقویت کنند.

به گزارش ایرنا، موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) روز دوشنبه گزارشی از آخرین داده‌ها درباره هزینه‌های نظامی کشورهای جهان منتشر کرد که در آن آمریکا، چین و روسیه به ترتیب بیشترین هزینه کننده‌های نظامی جهان در سال ۲۰۲۲ معرفی شدند.

براساس گزارش این موسسه، سهم این سه کشور در هزینه‌های نظامی میان کشورهای جهان به میزان ۵۶ درصد در سال گذشته بوده است که رقمی بی‌سابقه را نشان می دهد.

هزینه‌های نظامی آمریکا با ۰.۷ درصد افزایش به ۸۷۷ میلیارد دلار رسید، این مقدار که ۳۹ درصد از هزینه‌های نظامی جهان در ۲۰۲۲ را شامل می‌شود، واشنگتن را در رتبه نخست این فهرست قرار داده است. به عبارتی دیگر هزینه های نظامی ایالات متحده در ۲۰۲۲، از چین به عنوان دومین کشور این فهرست، سه برابر بیشتر است.

بر مبنای این گزارش، چین دومین کشور در فهرست بزرگترین کشورهای هزینه‌ کننده‌ در حوزه نظامی، سال گذشته با افزایش ۴.۲ درصدی نسبت به ۲۰۲۱، ۲۹۲ میلیارد دلار هزینه نظامی گری و خرید و ساخت تسلیحات نظامی کرده است.

هزینه‌های نظامی روسیه هم با ۹.۲ درصد افزایش به حدود ۸۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار رسیده است. این رقم برای اوکراین به عنوان طرف دیگر جنگ که مورد حمایت نظامی کشورهای غربی قرار دارد با افزایش ۶۴۰ درصدی، ۴۴ میلیارد دلار ثبت شده است.

پیشینه

افزایش شدید هزینه‌های نظامی در جهان به ویژه در اروپا متاثر از شکل گیری جنگ اوکراین است که به علت گسترش ناتو به سمت شرق و احتمال پیوستن کی‌یف به این بلوک نظامی، شکل گرفته است.

نان تیان پژوهشگر ارشد موسسه SIPRI معتقد است: تداوم روند صعودی در هزینه نظامی طی سال‌های اخیر یک نشانه است از اینکه ما در یک جهان ناامن زندگی می‌کنیم.

وی همچنین گفت: کشورها در واکنش به محیط امنیتی رو به زوال که بهبودی در آینده برای آن متصور نیستند، قدرت نظامی‌شان را تقویت می‌کنند.

درحالیکه موسسه سیپری ریشه بالا رفتن تامین منابع مالی در حوزه نظامی کشورها در سال ۲۰۲۲ را از نتایج جنگ اوکراین می‌داند، بسیاری از کارشناسان و ناظران بین‌المللی باور دارند که اصرار غرب به ویژه آمریکا در جهت بزرگ‌تر کردن دامنه قلمرو ناتو این فاجعه را رقم زده است. بنابراین می‌توان عامل اصلی را سیاست‌های غرب در تحریک قدرت‌های بزرگ چون روسیه و چین دانست.

پس از شکل گیری درگیری نظامی بین روسیه و اوکراین بار دیگر ناتو و آمریکا به جای یافتن راه حل دیپلماتیک در راستای پایان مناقشه بین دو کشور، با حمایت از اوکراین به عنوان یک طرف درگیر، بر آتش جنگ دمیدند.

گفتنی است بر اساس همین گزارش موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین در ۲۰۲۲ معادل ۱۹ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار بوده است که تنها ۲.۳ درصد از هزینه‌های نظامی ایالات متحده در سال گذشته را به خود اختصاص می‌دهد. هزینه‌های نظامی اعضای ناتو نیز در مجموع یک هزار و ۲۳۲ میلیارد دلار (۰.۹ درصد افزایش نسبت به ۲۰۲۱) بوده است.

اهمیت موضوع

از آنجا که مجموعه غرب به رهبری واشنگتن تا حدی موفق شده مسکو را به جنگی بکشاند که ۱۴ ماه از شروع آن می‌گذرد، در نتیجه سیاست‌هایی را در سر دارد تا بتواند پکن را هم وارد یک درگیری نظامی بر سر جزیره تایوان کند.

ایالات متحده پیش روی خود پیشرفت‌های اقتصادی و نظامی چین و تبدیل شدن این کشور به یک هژمون جدید را می‌بیند و به هر ترتیب به دنبال جلوگیری از تحقق این مساله است. واشنگتن به صراحت در سند راهبرد دفاع ملی که شرقسال گذشته منتشر شد، چین را یک “چالش” و روسیه را “تهدید فوری” تعریف کرد تا نشان دهد بیش از پیش سیاست‌های خود را در راستای مقابله با این دو متحد قدرتمند تنظیم می‌نماید.

از سوی دیگر نیز نشریه پولیتیکو دیروز در گزارشی فاش کرد که اتحادیه اروپا در حال طراحی برنامه‌هایی است تا کشورهای برزیل، نیجریه، قزاقستان و شیلی را از روسیه و چین دور نگه دارد. تمام این اقدامات نشان دهنده این است که در کنار فشار غربی‌ها در راستای تضعیف حوزه نفوذ مسکو و پکن، آنها بدشان نمی‌آید این دو کشور را وارد درگیری‌های نظامی کرده و از دستیابی به اهداف توسعه طلبانه دور کنند.

وارد کردن فدراسیون روسیه به درگیری نظامی با اوکراین به نظر موفقیت آمیز بوده، اما کشاندن چین به یک جنگ بر سر تایوان هنوز در دست بررسی است. جنجالی ترین اقدام اخیر، سفر رئیس دولت تایوان به ایالت کالیفرنیا و دیدار با مقام‌های مجلس نمایندگان آمریکا بود که با رزمایش نظامی چین در تنگه تایوان به صورت معناداری پاسخ داده شد.

از همین رو در دنیایی که غرب با سیاست‌های جنگ افروزانه خود آن را تقابلی و ناامن ساخته، افزایش بی سابقه هزینه‌های نظامی نباید دور از ذهن باشد. چین و روسیه به علت اقدامات تحریک آمیز غرب دست به بالا بردن هزینه‌های نظامی و تقویت خود زدند و اروپایی‌ها و ناتو نیز برای دفاع در برابر آنچه خود باعث آن شدند، افزایش هزینه‌های نظامی را در اولویت گذاشتند.

ارزیابی

درحالیکه قدرت‌های غربی به رهبری آمریکا همچنان بر طبل جنگ می‌کوبند و نشان داده اند که منافع آنها در ایجاد تنش و خشونت در جهان است، می‌توان انتظار داشت که برای سال آینده نیز هزینه‌های نظامی کشورها رکورد شکن باشد.

چین و روسیه به عنوان دو قدرت بزرگی که از سوی غرب مورد هجمه قرار دارند، ممکن است همانند امسال جزو کشورهایی باشند که بیشترین منابع مالی را برای حوزه دفاعی در نظر گیرند.

اعضای ناتو از جمله کشورهای همجوار با روسیه نیز پس از جنگ اوکراین به شدت به دنبال تقویت تجهیزات دفاعی خود هستند و به طور طبیعی باید شاهد باشیم که این دولت‌های اروپایی هم حجم زیادی از سرمایه گذاری را در حوزه نظامی انجام دهند.

این مسائل عرصه بین‌الملل را که این روزها با احتمال مواجهه با درگیری‌های وسیع تر از جمله تنش هسته‌ای تهدید می‌شود، ناامن می‌کند و برای صلح و ثبات خطرساز است.