محمد ابطحی کارگر توده‌ای و مبارز پرشور جنبش کارگری و سندیکایی

رفیق محمد ابطحی به نسلی از مبارزان جنبش انقلابی و کارگری میهن ما تعلق دارد که در سنگر انقلاب بهمن رژیم دیکتاتوری و وابسته به امپریالیسم شاه را واژگون ساختند و با تمام وجود، دل در گرو رهایی زحمتکشان از یوغ بردگی و ستم داشتند. دوره‌ای از تاریخ معاصر ایران که مردم و در راس آن طبقه کارگر سد استبداد سلطنتی را درهم شکستند، اما انقلاب شکوهمند آنان ازجمله به‌دلیل رهبری واپس‌گرایانی چون خمینی به ناکامی انجامید و آرمان و آرزوهای نسلی را درخون غرق کرد.

رفیق محمد ابطحی در سال ۱۳۳۴ “در یک خانواده زحمتکش در محلات کارگری نشین متولد شد.” از زمانی که خودرا شناخت طعم فقر و ستم را چشید و خیلی زود راه مبارزه علیه استبداد، بی‌عدالتی و امپریالیسم را یافت. در دوران دبیرستان و فضای سیاسی آن زمان با مسائل سیاسی کم و بیش آشنا شد. اندیشه این جوان برخاسته از میان توده‌های محروم جامعه، معطوف به یافتن ریشه و علت‌های فقر و شکاف طبقاتی بود. دبیرستان را به‌پایان برد و مانند دیگر جوانان به خدمت سربازی فراخوانده شد. در دوران خدمت سربازی با برخی جوانان آگاه هم‌طبقه خود دوستی پیدا کرد و ازاین طریق با اندیشه‌های نو آشنایی دقیق‌تری یافت. “درهمین دوران راه صحیح مبارزه، تنها راه دستیابی به اهداف مقدسش را یافت، راه حزب توده ایران. در سال ۱۳۵۴ رفیق محمد خود را یک توده‌ای می‌دانست و با گوش دادن به رادیو پیک ایران و تکثیر گفتار آن وظیفه انقلابی خودرا انجام می‌داد. وی با توجه به رهنمودهای حزب توده ایران با تشکیل گروهی به نام “کاوه” مبارزهٌ خودرا اوج تازه‌ای بخشید.”

بی‌تردید آشنایی و سپس رشد و پختگی سیاسی او مرهون مبارزهٌ پیگیرانه هسته‌های توده‌ای است که طی سال‌های موردنظر به‌ویژه در مناطق کارگرنشین و محروم شهر تهران با هدایت توده‌ای‌ها پرسابقه و مجربی همچون رفیق قهرمان عزت الله زارع فعالیت می‌کردند. رفیق محمد ابطحی در اوایل سال ۱۳۵۶ در کارخانه پارس الکتریک به عنوان کارگر در بخش فنی استخدام شد. اشتغال در کارخانه پارس الکتریک که در زمان خود از بزرگترین واحدهای صنعتی و تولیدکنندهٌ لوازم خانگی و تلویزیون بود، فصل نوینی را در زندگی این جوان شجاع توده‌ای گشود. کار در میان کارگران و تماس نزدیکتر با آنها، فعالیت اورا علاوه بر مسائل سیاسی به مبارزه سندیکایی معطوف ساخت. کارخانه پارس الکتریک در جاده مخصوص کرج واقع است، منطقه‌ای که ده‌ها واحد بزرگ دیگر درآن فعالیت داشته و دارند. کار دراین واحد صنعتی زندگی رفیق ابطحی را بیش از پیش با کار و زندگی هزاران کارگر پیوند زد. ازهمین دوران به فعالیت سیاسی خود ابعادِ گسترده‌تری داد. از طریق نشریات حزبی و تماس با برخی پیشکسوتان توده‌ای در سندیکاهای صنوف آن زمان موازین و اصول کار سندیکایی را نیز فراگرفت.

سال ۵۶ در آستانه انقلاب فضای سیاسی جامعه ملتهب و مراکز کارگری چون بشکه باروت آماده انفجار بودند. رفیق ابطحی دراین دوره زمانی به‌رغم جوانی و سابقه اندک خود، در سازماندهی و آغاز اعتصاب‌های بزرگ طبقه کارگر حضور و مشارکت بسیار فعال پیدا می‌کند. برای نخستین بار حزب توده ایران – حزب طبقه کارگر، از طریق نشریه نوید شماره ۴۴ -۱۸ شهریورماه ۱۳۵۷ شعار “با اعتصاب عمومی سراسری کودتای نظامی شاه را خنثی کنیم” را طرح کرد که بلافاصله از سوی زحمتکشان با استقبال روبرو شد. ۵ مهرماه ۱۳۵۷ سی هزار کارگر صنعت نفت دست از کار کشیدند. در همین تاریخ ۷۰۰ کارگر پالایشگاه تهران اعتصاب کردند و در ادامه در ۱۷ مهرماه، کارگران ذوب آهن اصفهان، برق تهران، گروه صنعتی بهشهر، گمرک جلفا و بندر شاپور به اعتصاب دست زدند. طبقه کارگر به ندای حزب خود پاسخ قاطع و سریع داده‌بود!

در جاده مخصوص کرج و مجموعه صنعتی آن، یکی از نخستین اعتصاب‌ها در کارخانه پارس الکتریک رخ داد. در اوایل مهرماه همان سال ۲۲۰۰ کارگر این کارخانه دست به اعتصاب زدند. یکی از سازمانگران و فعالان این حرکت ستایش برانگیز کارگر جوان توده‌ای محمد ابطحی بود. این اقدام بلافاصله با همبستگی دیگر کارخانه‌های جاده مخصوص کرج همراه شد. کارگران کارخانه ارج در اولین گام اعتصاب، شیفت شب را تعطیل کرده و همگی دست به تجمع زدند. کارگران کارخانه‌های بنز خاور، کفش ملی، ایران فیلتر و دیگر مراکز پی در پی به زنجیره اعتصاب سراسری پیوستند. طبقه کارگر با عزم و اراده توان شگرف خودرا به رخ می‌کشید و نبرد انقلابی علیه سلطه شوم سلسله پهلوی و نفوذ امپریالیسم را اعتلا می‌بخشید.

اعتصاب بزرگ کارخانه پارس الکتریک مکتب مبارزه و پختگی سیاسی رفیق ابطحی بود. او در تظاهرات و اعتصاب بزرگ کارگران در مقابل کفش ملی در تاریخ ۴ بهمن ماه ۱۳۵۷ نیز نقش داشت و از فعالان این حرکت محسوب می‌گردید. اعتصاب سراسری و خواست‌های سیاسی طبقه کارگر همراه با طرح خواست‌های صنفی و سندیکایی زحمتکشان بود. برخلاف تبلیغات پوچ وابستگان رژیم ولایت‌فقیه و امپریالیسم خبری، طبقه کارگر ایران در انقلاب ۵۷ صرفاً دنباله‌رو “رهبری خمینی” نبود. کارگران و زحمتکشان مطالبات، خواسته‌ها و آماج‌های سیاسی و صنفی خودرا طرح می‌کردند. دراین زمینه می‌توان به مطالبه خاص زحمتکشان یعنی تامین و تضمین حقوق سندیکایی و حق تشکل مستقل و واقعی اشاره نمود.

به‌طور مثال در ۱۴ بهمن ماه ۱۳۵۷ در اوج نبردهای انقلابی علیه دیکتاتوری و اعتصاب‌های سراسری، کارگران در تظاهرات و راهپیمایی خود شعار ایجاد سندیکاهای واقعی را طرح کردند. پیش از آن در سوم بهمن ماه ۵۷ بنا به دعوت سندیکای کارگران بافنده‌سوزنی و کشباف، کارگران در راهپیمایی شرکت کردند و تحقق حقوق سندیکایی، علاوه بر مسائل سیاسی از شعارهای آنها بود. دراین حرکت نقش رفقای حزبی محمد علی طبرسی از پیشکسوتان جنبش سندیکایی و رفیق محمد جانجانیان بسیار برجسته بود. همچنین در ۱۷ بهمن ماه ۱۳۵۷ چند روز پیش از سرنگونی نهایی رژیم تبه‌کار سلطنتی، اطلاعیه سندیکای بافنده‌سوزنی تهران با محتوای اهمیت ایجاد سندیکاها و اتحادیه‌های واقعی انتشار یافت.

بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، یعنی در ۲۹ بهمن ماه ۱۳۵۷ بیست سندیکا و اتحادیه کارگری در اقدامی هماهنگ و متحد آماده‌سازی مقدمات انتخابات سندیکاهای واقعی کارگری را اعلام کردند. دراین حرکت رفیق محمد ابطحی که در کوران حوادث انقلاب و اعتصاب‌های سراسری آبدیده و مجرب شده‌بود در کنار پیشکسوتانی هم‌چون مظاهری، معلم، طبرسی، سمنانی، منوچهر مصلح، عزت‌الله زارع، حسین پور تبریزی و دیگران حضور داشت. ازجمله دیگر چهره‌های درخشان این اقدام می‌توان به قهرمان طبقه کارگر ایران رفیق حسن جلالی اشاره کرد. در ادامه این مبارزات در ۱۹ اسفندماه ۱۳۵۷، تجمع چند سندیکای کارگری با صراحت خواستار لغو قانون‌های ضدکارگری به‌ویژه لغو مادهٌ ۳۳ قانون کار سلطنتی شدند. دراین کارزار نیز رفیق محمد ابطحی به‌عنوان یکی از کارگران فعال در تشکل‌های کارگری حضور داشت. فراموش نکنیم خواست لغو قوانین ضد کارگری و احیای حقوق سندیکایی پیشتر از سوی حزب توده ایران در جریان اعتصاب‌ها طرح و از سوی طبقه کارگر مورد استقبال قرارگرفته بود. به عنوان نمونه حزب توده ایران از طریق نشریه نوید شماره ۴۱، ۱۱ شهریورماه ۱۳۵۷ خواست: “کارگران ایران در راه حقوق سندیکایی خود مبارزه کنید!” را طرح و تبلیغ کرد. این خواسته به‌حق از جانب رفقای فعال کارگری هم‌چون محمد ابطحی پیگیرانه به‌میان زحمتکشان برده می‌شد.

با تجمع سندیکاها و شوراهای کارگری و شکل‌گیری انجمن همبستگی سندیکاها و شوراهای کارگری تهران و حومه و سپس گسترش آن به شهرهای تبریز و آبادان، مبارزه رفیق محمد ابطحی ابعاد گسترده‌تری یافت. مبارزه برای تامین حقوق زحمتکشان، لغو قوانین ضدکارگری و تدوین قانون کار با مشارکت و نظر کارگران و نیز ایجاد و احیای سندیکاهای کارگری از وظایف اصلی آن مقطع زمانی قلمداد می‌شد، که مبارزان فداکاری مانند رفیق محمد ابطحی آن‌را با احساس مسئولیت بالای حزبی و انقلابی به انجام می‌رساندند. در ۷ خرداد ماه ۱۳۵۸ هیات دولت (دولت موقت) لایحه راجع به تشکیل نیروی ویژه تنظیم روابط کار را تصویب کرد. این مصوبه بدون مشارکت و نظر تشکل‌های کارگری بود. سندیکاها و شوراهای کارگری خواستار حضور در تدوین لوایح مربوط به زحمتکشان بودند که از سوی دولت وقت نادیده گرفته می‌شد. در تنظیم نامه اعتراضی رفیق محمد ابطحی بنابه رهنمود حزب و در چارچوب مصالح عمومی انقلاب در کنار رفقای پیشکسوتی مانند مظاهری و زارع حضور داشت. به‌علاوه رفیق ابطحی همراه با دیگر فعالین سندیکایی در سازماندهی کارزار برای رسیدگی به معضل بیکاری و اعطای وام بیکاری به کارگران بیکار فعالیت خستگی‌ناپذیر نمود.

هنگامی که در ۱۹ مهرماه ۱۳۵۸ خواسته‌های شش گانه کارگران صنعت نفت شمال از وزیر کار توسط دبیر سندیکای خطوط لوله ری طرح شد، سندیکاها و شوراهای کارگری به پشتیبانی از این خواسته‌ها پرداختند. در کارزار جلب همبستگی سندیکاها و شوراها، نقش رفیق ابطحی بسیار برجسته بود و دراین زمینه کوشش بسیاری به خرج داد. دراین دوره زمانی موضوع قانون کار و لزوم قانون کار مبتنی بر آرمان‌های مردمی انقلاب در دستور کار جنبش سندیکایی و انجمن همبستگی سندیکاها و شوراهای کارگری قرارداشت. در رابطه با قانون کار حزب توده ایران اعلام می‌داشت: “حزب توده ایران که پیوسته خواهان تغییر قانون کار به‌سود طبقه کارگر و تدوین قانون جدیدی با شرکت نمایندگان واقعی کارگران بوده‌است . . . درعین حال تاکید براین نکته را ضرور می‌شمارد که شرکت کارگران در تدوین قانون کار به‌این معنا نیست که وزارت کار، به میل خود، چند کارگر را دستچین نماید و در کمیسیون مربوطه شرکت دهد. بلکه مشارکت کارگران در تدوین قانون کار باید از طریق شرکت نمایندگان منتخب کارگران تحقق پذیرد، که با رای آزاد کارگران از طریق سندیکاها و شوراهای کارگری انتخاب می‌شوند و به کمیسیون تدوین قانون کار اعزام می‌گردند. تنها این نمایندگان هستند که می‌توانند بیانگر واقعی خواست‌های کارگران باشند و مطالبات عادلانهٌ آنان را در قانون منعکس سازند . . . قانون کار جدید باید . . . قانونی باشد که با انتخاب ضوابط درست، رفاه طبقه‌ای را که آفرینندهٌ بخش عمدهٌ نعم مادی است، تامین کند.” (مردم، ارگان مرکزی حزب توده ایران، شماره ۱۲۵، دوره هفتم، سال اول، دوشنبه ۳ دی ماه ۱۳۵۸)

سندیکاها و شوراهای کارگری آن زمان نیز به درستی شعار قانون کار باید با نظر کارگران تصویب شود را طرح و در راه آن مبارزه می‌کردند. علاوه براین حزب توده ایران – حزب طبقه کارگر در شعارهای اول ماه سال ۱۳۵۹، با تاکید بر تامین حقوق سندیکایی کارگران و زحمتکشان خواسته‌هایی را طرح کرد که برخی عبارت‌ بودند از: “دستمزد مساوی در برابر کار مساوی، شمول قانون کار بر کلیه کارگران، قدغن ساختن کار اطفال کمتر از ۱۵ سال، رعایت حقوق زنان کارگر و جوانان، بیمه بیکاری و بیمه‌های اجتماعی، تامین مسکن، بهداشت و آموزش رایگان از خواسته‌های مبرم رفاهی طبقه کارگر ایران است، کارگران را در تدوین قانون مترقی کار، بیمه‌های اجتماعی و دیگر مقررات کارگری و نظارت بر اجرای قوانین کار و بیمه شرکت دهید، …. تامین آزادی بیان، عقیده، قلم، اجتماعات، احزاب و جمعیت‌های صنفی خواسته‌های اجتماعی طبقه کارگر ایران را تشکیل می‌دهند، تشکل صنفی و سیاسی طبقه کارگر ایران ضرورت تاخیرناپذیر مرحله کنونی انقلاب ایران، وثیقهٌ معتبر تامین خواسته‌های اجتماعی، رفاهی و سیاسی طبقه کارگر است. طبقه کارگر متحد همه چیز، طبقه کارگر متفرق هیچ چیز . . . ” (نامه مردم شماره ۲۱۴، دوره هفتم، سال دوم، ۳۰ فروردین ماه ۱۳۵۹)

سندیکاهای کارگری و انجمن همبستگی سندیکاها و شوراهای کارگری تهران و حومه در زمینه تامین حقوق سندیکایی و مشارکت زحمتکشان در تدوین قانون کار و سپس در مبارزه و مخالفت علیه قانون کار توکلی دست به مبارزه‌ای خستگی ناپذیر در همه ابعاد زدند. رفیق محمد ابطحی دراین کارزار همراه و همگام دیگر مبارزان بود و نقش فعالی برعهده داشت. تحت زعامت خمینی انقلاب در مرحله سیاسی متوقف و سپس به شکست کشانده شد. مطالبات زحمتکشان از سوی مرتجعان بر مسند قدرت نشسته نه تنها نادیده و پایمال گردید، بلکه پاسخ به خواسته‌های به‌حق و عادلانه طبقه کارگر و سندیکالیست‌های راستین میهن ما با دار و درفش و زندان داده‌شد. بنابه اعتراف معاون دبیرکل خانه کارگر، درهمین مقطع تاریخی با نظر و نفوذ بهشتی، خامنه‌ای و رفسنجانی خانه کارگر توسط چماق‌داران تسخیر و تصرف شد و عناصری هم‌چون ربیعی و محجوب به سازماندهی تشکل‌های زرد پرداختند که در مسیر تاریخی جز به خیانت نامی از آنها باقی نیست.

رفیق محمد ابطحی در سال‌های اول پس از انقلاب در صف نخست مبارزه قرارداشت. درهمین دوران بنابه رهنمود و فراخوان حزب او نیز مانند بسیاری از توده‌ای‌ها با ایمان خارآیین در مرحله نخست جنگ و در دفاع از خاک میهن شرکت جست. پیش از آزادی خرمشهر هنگامی که همراه دیگر کارگران پارس الکتریک راهی جبهه شده‌بود، در ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۰ در جبهه به شهادت رسید. نام، یاد و راه کارگر توده‌ای رفیق شهید محمد ابطحی جاودانه و پررهرو باد.

اتحاد کارگر