ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و لی چیانگ، نخست وزیر چین، هفته گذشته نشست‌های جداگانه‌ای را در آسیای جنوب شرقی به پایان رساندند و با منطقه‌ای روبه‌رو شدند که مایل به پیوستن به ائتلاف بریکس، برای نشان دادن ناامیدی فزاینده از نظم بین‌المللی تحت رهبری آمریکا و نهادهای کلیدی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول است که به طور جدی تحت کنترل قدرت‌های غربی قرار دارند.

به گزارش روز شنبه ایرنا، انور ابراهیم، نخست وزیر مالزی در مصاحبه‌ای با رسانه‌های چینی پیش از سفر لی چیانگ نخست وزیر چین، اعلام کرد قصد دارد با هدف استفاده از یک ابزار سیاسی مستقل از نفوذ واشنگتن، درخواست عضویت در ائتلاف بریکس را ارائه کند.

پیش از آن تایلند (متحد منطقه‌ای آمریکا) ماه گذشته میلادی پیشنهاد خود را برای پیوستن به بریکس اعلام کرده بود. ماریس سانگیام‌پونگسا، وزیر امور خارجه تایلند هفته گذشته به خبرنگاران گفت: این بلوک نماینده یک چارچوب تعاونی جنوب-جنوب است که تایلند مدت‌هاست تمایل دارد بخشی از آن باشد.

خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی با تحلیل ابراز تمایل کشورهای آسیای جنوب شرقی برای پیوستن به بریکس نوشت: برای کشورهایی که به دنبال کاهش خطرات اقتصادی تشدید رقابت آمریکا و چین هستند، پیوستن به بریکس تلاشی برای کاهش برخی از این تنش‌ها است. در آسیای جنوب شرقی، بسیاری از کشورها از نظر اقتصادی به تجارت با چین وابسته هستند، در حالی که همزمان از حضور امنیتی و سرمایه گذاری واشنگتن استقبال می کنند.

این رسانه افزود: درخواست عضویت در بریکس، راهی برای نشان دادن ناامیدی فزاینده از نظم بین‌المللی تحت رهبری آمریکا و نهادهای کلیدی است که به طور جدی تحت کنترل قدرت‌های غربی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول هستند.

سیف الدین عبدالله وزیر امور خارجه سابق مالزی در مصاحبه ای گفت: برخی از جمله افرادی مانند من، فکر می کنیم که باید راه حل هایی برای ساختار ناعادلانه مالی و اقتصادی بین المللی پیدا کنیم. بنابراین بریکس احتمالاً یکی از راه‌های متعادل کردن برخی چیزها خواهد بود.

برای ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ، رئیس جمهوری چین، میل به پیوستن به بریکس نشان دهنده موفقیت آن‌ها در عقب راندن تلاش های آمریکا و متحدانش برای منزوی کردنشان بر سر جنگ اوکراین و تهدیدات نظامی علیه تایوان، فیلیپین، کره جنوبی و ژاپن، است.

ولودیمیر زلنسکی، رهبر اوکراین تلاش کرد تا کشورهای آسیایی را متقاعد کند از نشست صلح او در سوئیس در اوایل ماه جاری میلادی حمایت کنند اما پوتین این هفته یک پیمان دفاعی با کره شمالی امضا کرد و در عین حال هشدار داد که او حق دارد و همه دشمنان آمریکا در سراسر جهان حق دارند که تسلیحات خود را تقویت کنند.

افزایش اعضای بریکس؛ گسترش نفوذ جهانی چین و روسیه

بریکس ائتلافی که برای سال‌ها فقط از پنج عضو (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) تشکیل شده بود، در ژانویه سال جاری میلادی (دی ماه ۱۴۰۲) با حضور ایران، امارات متحده عربی، اتیوپی و مصر گسترش یافت. افزایش اعضا بیشتر توسط چین هدایت می شد زیرا پکن تلاش می کند نفوذ خود را در صحنه جهانی افزایش دهد.

یکی دیگر از کشورهای آسیای جنوب شرقی، اندونزی است که سال گذشته پیش از آنکه رئیس جمهور جوکو ویدودو اعلام کند در تصمیم‌گیری برای عضویت در این گروه عجله نخواهد کرد، به عنوان یکی از گزینه های مورد تایید برای مرحله بعدی افزایش اعضا و پیوستن به گروه در نظر گرفته شد.

با این حال، شتاب برای افزودن اعضای جدید ادامه دارد، با وجود تلاش‌های آمریکا و اروپا برای جلوگیری از همراهی کشورها با مسکو، نمایندگانی از ۱۲ کشور غیرعضو در اجلاس بریکس در روسیه در ماه جاری میلادی حضور یافتند، برخی از این کشورها مانند کوبا و ونزوئلا مدت‌هاست با ایالات متحده در تقابل هستند اما کشورهایی مانند ترکیه، لائوس، بنگلادش، سری‌لانکا و قزاقستان نیز در میان این کشورها جای داشتند.

ویتنام نیز در این نشست حضور داشت. هانوی سال گذشته روابط خود را با واشنگتن ارتقا داد، اقدامی که به عنوان عقب نشینی از نفوذ فزاینده پکن در منطقه تلقی می شود اما رسانه دولتی صدای ویتنام در ماه گذشته میلادی بیان کرد: هانوی پیشرفت گروه بریکس را با علاقه شدید دنبال می کند.

فام تو هانگ، سخنگوی وزارت امور خارجه ویتنام در آن زمان گفت: ویتنام همیشه آماده همراهی و مشارکت فعال در سازوکارهای چندجانبه جهانی و منطقه‌ای است.

ویتنام این هفته به رغم مخالفت‌های شدید آمریکا از رئیس جمهور روسیه استقبال کرد، پیشینه روابط ویتنام و روسیه به دوران جنگ سرد و اتحاد جماهیر شوروی باز می‌گردد.

روسیه در بیانیه مشترک خود که در پایان مذاکرات آن‌ها منتشر شد، از مشارکت ویتنام در نشست بریکس استقبال کرد و گفت: به تقویت روابط بین کشورهای بریکس و کشورهای در حال توسعه از جمله ویتنام ادامه خواهد داد.

مشخص نیست که بریکس تا چه اندازه بخشی از مذاکرات پشت درهای بسته پوتین در ویتنام بوده است، اگرچه دو کشور متعهد شدند همکاری دفاعی و انرژی را تقویت کنند. لی چیانگ نیز از سفر خود به مالزی برای تعمیق روابط تجاری و اقتصادی و پیشبرد ساخت پروژه‌های بزرگ استفاده کرد.

بریکس پس از گسترش امسال، قصد دارد از کشورهای غیرعضو دعوت کند تا در اجلاس بعدی در شهر کازان روسیه در ماه اکتبر (آبان) شرکت کنند. صرف میزبانی این رویداد به مسکو این فرصت را می دهد تا به جهان نشان دهد که توسط مخالفان غرب با جنگ در اوکراین کاملاً منزوی نشده است.

اسکات مارسیل، سفیر سابق آمریکا در اندونزی، میانمار و انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن)، به بلومبرگ گفت: بر کسی پوشیده نیست که واشنگتن هیچ علاقه‌ای به بریکس ندارد، به ویژه زمانی که ایران و روسیه، عضو آن هستند.

وی افزود: در عین حال، هر چه این ائتلاف بزرگتر شود، احتمال کمتری برای دستیابی به اجماع در مورد موضوعات کلیدی وجود دارد. واشنگتن احتمالاً حرکت تایلند و مالزی برای پیوستن به آن را تحسین نمی‌کند، اما فکر نمی‌کنم این اقدام باعث تغییر در نگاه این دو کشور شود.

عضویت در بریکس؛ مزایایی فراتر از توافق ژئوپلیتیک

اعضای این بلوک توافق کرده‌اند که ۱۰۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی خارجی را جمع آوری کنند تا در مواقع اضطراری به یکدیگر وام دهند. این گروه همچنین بانک توسعه جدید را تأسیس کرد، موسسه ای تحت مدل بانک جهانی که از زمان شروع فعالیتش در سال ۲۰۱۵ تقریباً ۳۳ میلیارد دلار وام بیشتر برای پروژه های آب، حمل و نقل و سایر پروژه‌های زیربنایی تصویب کرده است.

بر اساس گزارشی که در ماه جاری توسط مؤسسه لوی (Lowy) یک اندیشکده مستقر در سیدنی منتشر شد، این مجموعه برای سرمایه گذاری در آسیای جنوب شرقی مفید خواهد بود، جایی که بودجه رسمی توسعه در سال ۲۰۲۲ به ۲۶ میلیارد دلار کاهش یافت.

سیف الدین اظهار داشت: یکی دیگر از جذابیت‌های عضویت، احساسات منفی باقی‌مانده نسبت به نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول است که گاهی در منطقه مقصر تشدید مشکلات اقتصادی ناشی از بحران مالی آسیا در اواخر دهه ۱۹۹۰ تلقی می‌شود.

بلومبرگ نوشت: واشنگتن در برابر این اقدامات آرام نمی‌نشیند، روابط امنیتی در منطقه در مورد موضوعاتی مانند مبارزه با تروریسم و با کشورهایی مانند ویتنام و فیلیپین که به طور فزاینده‌ای نگران اختلافات خود با پکن در دریای جنوبی چین هستند، عمیق‌تر کرده است اما همان‌طور که رقابت قدرت‌های بزرگ در سراسر جهان تشدید می‌شود، منطقه نیز برای محافظت از منافع خود به برخی توافقات نیاز دارد.

اونگ کنگ یونگ، دبیرکل سابق آسه‌آن در مصاحبه‌ای گفت: فضای کمتری برای مانور کشورهای کوچک‌تر وجود دارد و با پیوستن به سازمان‌هایی مانند بریکس، کشورها نشان می‌دهند که می‌خواهند با همه طرف‌ها دوست باشند، نه فقط با ایالات متحده و متحدانش.