شرکت کنندگان در همایش، که به مثابه یکی از ابتکار ها برای بزرگداشت صدمین سالگرد انقلاب سوسیالیستی اکتبر برگزار می شد، بغرنجی های روند مبارزه برای تغییرهای پایه ای در کشورهای در حال توسعه را مورد بررسی قرار دادند.

به ابتکار حزب کمونیست هند (مارکسیست) و جزو برنامه‌هایی که این حزب برای بزرگداشت صدمین سالگرد انقلاب سوسیالیستی اکتبر در روسیه تدارک دیده است، همایشی از حزب‌های کمونیست و چپ در منطقهٔ آسیای جنوبی در روزهای اوّل و دوّم مهر امسال در شهر ساحلی کوچی در ایالت کرالا در جنوب غربی هند برگزار شد.

گفتنی است که این شهر (و خود ایالت کرالا) دارای سابقهٔ مبارزات کارگری و دهقانی برجسته‌ای است. موضوع اصلی این همایش، “امپریالیسم، حاکمیت ملّی، و فرقه‌گرایی در آسیای جنوبی “بود که بازتاب دهندهٔ چالش‌های کنونی پیشِ روی ملّت‌های این منطقه است. (فرقه‌گرایی یا “کمونالیسم “سیاستی است که استعمارگران بریتانیایی برای ایجاد تفرقه و رودررویی میان گروه‌های قومی و مذهبی گوناگون در هند و آفریقای جنوبی و استرالیا و دیگر مستعمره‌های خود به راه انداخته‌ و دامن زده بودند تا بتوانند به حکومت استعماری خود ادامه دهند.) حزب کمونیست بنگلادش، حزب کارگران بنگلادش، حزب کمونیست نپال (مارکسیست-لنینیست متحد)، حزب کمونیست متحد نپال (مائوئیست)، حزب کمونیست پاکستان، حزب کارگران خلق پاکستان، حزب کمونیست سری‌لانکا، و حزب رهایی‌بخش خلق سری‌لانکا جزو دعوت‌شدگان به این همایش بودند. از کشور هند، علاوه بر میزبان، حزب کمونیست هند نیز در این همایش شرکت داشت که رفیق س. سوداکار رِدی دبیرکل این حزب آن را نمایندگی می‌کرد. رفقای حزب کمونیست پاکستان به علّت مشکل ویزا نتوانستند در همایش حاضر شوند، ولی تحلیل‌های خود را برای همایش فرستادند که بین شرکت‌کنندگان توزیع شد.

همایش با سخنرانی رفیق سیتارام یه‌چوری، دبیرکل حزب کمونیست هند (مارکسیست) گشایش یافت و سپس یکی از رفقای هیئت سیاسی حزب میزبان، به شرکت‌کنندگان در این همایش خوشامد گفت. ایالت کرالا که این همایش در آن برگزار شد، نخستین ایالت در دنیاست که در آن یک دولت کمونیست- در انتخابات سال ۱۳۳۶- به قدرت رسید. آن دولت، اصلاحات اجتماعی-اقتصادی مهمی از جمله اصلاحات ارضی را در کارنامهٔ درخشان خود دارد.

رفیق سیتارام یه‌چوری در سخنرانی گشایش همایش بر موضوعیت داشتن بی‌تردیدِ انقلاب کبیر سوسیالیستی اکتبر و سهم و نقش برجستهٔ آن در پیشبُرد تمدّن بشری تأکید کرد. او به اهمیت نقش لنین در انطباق مارکسیسم و کاربُرد آن در شرایط مشخص روسیه اشاره کرد و گفت که این شیوهٔ تحلیل بود که لنین را به شناخت امپریالیسم به مثابه بالاترین مرحلهٔ سرمایه‌داری رهنمون شد. لنین با این شناخت بود که نتیجه گرفت سرمایه‌داری را می‌توان از راه پاره کردن زنجیر امپریالیسم در ضعیف‌ترین حلقه‌اش، شکست داد و سرنگون کرد. رفیق یه‌چوری یادآوری کرد که اتحاد کارگران و دهقانان که لنین مبلّغ و مدافع آن بود، و نیز تحلیل او از مسئلهٔ استعمار، الهام‌بخش مبارزان بسیاری از جمله هوشی‌مین (در ویتنام) در تدوین تاکتیک‌های درست و مناسب در پیکار ضداستعماری ملّت‌ها بود. رفیق یه‌چوری تأکید کرد که در مرحلهٔ کنونی جهانی‌سازی امپریالیستی که یورش سیاست‌های نولیبرالی به انباشت و تمرکز عظیم و سرسام‌آور سرمایه منجر شده است، مهم است که حزب‌های کمونیست و چپ این روند را خوب بهفمند و پیشاهنگ مردم در مبارزه با استثمار باشند. او در ادامهٔ صحبت‌هایش گفت: “سرمایهٔ مالی از فشارهای نظامی، سیاسی، و اقتصادی برای گشودن بازارهای سراسر دنیا و استثمار بهره می‌گیرد. تنها مقاومت واقعی که در برابر این استثمار می‌شود، از سوی کمونیست‌هاست. به همین دلیل است که طبقات حاکم، کمونیست‌ها و دیگر نیروهای چپ را هدف حمله قرار می‌دهند و تلاش می‌کنند که با برانگیختن نیروهای مذهبی فرقه‌گرا، بنیادگرا، و افراطی، و حمایت از آنها، به اعتراض‌های مردمی و توده‌یی به رهبری کمونیست‌ها ضربه بزنند و این اعتراض‌ها را ضعیف کنند. فقط زمانی می‌توان با این نیروها مقابله کرد که “عامل ذهنی “پیکار انقلابی، یعنی قدرت اتحاد طبقاتی در مبارزهٔ همهٔ بخش‌های استثمارشدهٔ مردم در راه رهایی و آزادی، زیر رهبری طبقهٔ کارگر و نمایندهٔ سیاسی‌اش، تحکیم و تقویت شود.”

سخنران بعدی، رفیق پینارایا ویجایان، عضو هیئت سیاسی حزب کمونیست هند (مارکسیست) بود که ریاست جلسه را به عهده داشت. او در سخنانش به نقش کمونیست‌ها در پیشبُرد جنبش اصلاحات اجتماعی و پیشاهنگی در مبارزه با ستم فئودالی اشاره کرد، و از میراث مشترک ملّت‌های آسیای جنوبی، یعنی مبارزه با حاکمان استعماری، و چالش‌های مشترکی که امروزه در برابر همهٔ آنها قرار دارد، یاد کرد. او به موضوع فرقه‌گرایی مذهبی اشاره کرد که یکی از معضل‌های خطرناک پیشِ روی ملّت‌های این منطقه است و تأکید کرد که از راه متحد کردن همهٔ زحمتکشان باید با این جریان مبارزه کرد. او همچنین به نقض فزایندهٔ حقوق بشر، به‌ویژه در مورد اقلیت‌ها اشاره کرد و گفت که بی‌زمینی و زیر سؤال رفتن ملیت و میهن‌دوستی اقلیت‌ها از مهم‌ترین معضل‌هایی‌اند که مردم منطقه با آن روبرویند. او در پایان سخنانش خواستار ایجاد همبستگی منطقه‌یی در میان ملّت‌های منطقه برای مقابله با یورش‌های نولیبرالی و نیروهای فرقه‌گرا شد.

در ادامهٔ کار، همایش به چهار گروه کاری تقسیم شد که حزب‌های شرکت‌کننده در هر گروه، دیدگاه‌های خود را دربارهٔ موضوع انتخاب شده برای این همایش ارائه می‌دادند. در گروه اوّل، شاهین رحمان عضو رهبری حزب کمونیست بنگلادش و رشیدخان مِنون، صدر حزب کارگران بنگلادش صحبت کردند. رفیق رحمان در سخنانش دربارهٔ گسترش نفوذ امپریالیسم در دنیا، و به‌ویژه در منطقهٔ آسیای جنوبی صحبت کرد. او با آوردن مثال‌هایی، نشان داد که امپریالیسم چگونه با حمایت مالی کردن از نیروهای بنیادگرای مذهبی و نیروهای فرقه‌گرا و پروراندن آنها به مثابه متحدان خود، از آنها برای پیش بُردن هدف‌های خود بهره‌ می‌گیرد. این دو نیرو در اتحاد با یکدیگر تلاش می‌کنند که فرهنگ و رسوم عقب‌مانده و قرون وسطایی خود را مستبدانه بر مردم تحمیل کنند. اینها مدافع منافعی هستند که در نقطهٔ مقابل منافع طبقات زحمتکش و میانه و دهقانان فقیر است. او در پایان سخنانش بر این امر تأکید مجدد کرد که فقط حزبی که مارکسیسم-لنینیسم راهنمای آن است می‌تواند از راه بسیج طبقهٔ کارگر و دهقانان، امپریالیسم و نیروهای بنیادگرای مذهبی را شکست دهد.

رشیدخان مِنون در صحبت‌هایش به این نکته اشاره کرد که اگرچه سرشت بنیادی امپریالیسم همان است که لنین تعریف کرد، ولی تغییرهایی عمده در ساختار و شیوهٔ کار آن صورت گرفته است. نیروهای راست‌گرای مذهبی ابزار و اسلحهٔ اندیشگی طبقهٔ حاکم می‌شوند تا از این راه مردم از پیکار انقلابی و ترقی‌خواهانه منحرف شوند. این دو، یعنی راست‌‌گرایان مذهبی و طبقهٔ حاکم ، آن‌چنان در هم تنیده‌اند و با هم پیوند خورده‌اند که مبارزه با نیروهای امپریالیستی دیگر از مبارزه با بنیادگرایی مذهبی جدا نیست. در ادامه، رفیق منون مروری کرد بر تاریخچهٔ رشد نیروهای فرقه‌گرای مذهبی در بنگلادش و در منطقهٔ آسیای جنوبی، و اینکه آنها چگونه به طبقات حاکم یاری می‌رسانند.

هر دو سخنران این گروه در ضمن به وضعیت ناگوار روهینگیایی‌ها اشاره کردند که دولت میانمار آنها را وادار به ترک آن کشور کرده است. همهٔ حاضران در این گروه نگرانی خود را از وضعیت این رانده‌شده‌ها ابراز کردند و قطعنامه‌ای را تدوین کردند که در روز دوّم سمینار بررسی و تصویب شد.

دوّمین گروه کاری به ریاست پراکاش کارات، عضو هیئت سیاسی حزب میزبان برگزار شد که در آن نمایندگان دو حزب شرکت‌کننده از سری‌لانکا دیدگاه‌های خود را مطرح کردند. رفیق پره‌مادارا دیسانایاکه، عضو هیئت سیاسی حزب کمونیست سری‌لانکا دربارهٔ تأثیر انقلاب اکتبر بر کشورش و گسترش اندیشه‌های مارکسیستی در آن کشور صحبت کرد. در زمینهٔ اوضاع سیاسی کنونی، او نبود وحدت ملّی را عمده‌ترین معضل کشورش دانست و گفت که جنگ سی ساله و ناکامی در ایجاد وحدت، اثر زیان‌باری بر اتحاد طبقهٔ کارگر و دهقانان داشته است. او اشاره کرد که کشورش در حال حاضر با بحران‌هایی روبروست که دولت نمی‌تواند آنها را حل‌وفصل کند، و به تشدید تضاد میان طبقهٔ حاکم و مردم منجر شده است. به اعتقاد رفیق سری‌لانکایی، ایجاد “گزینهٔ دموکراتیک چپ “وظیفه‌ای فوری و ضرور در برابر نیروهای کمونیست و چپ است.

رفیق بیما راتنایاکا، عضو هیئت سیاسی حزب رهایی‌بخش خلق سری‌لانکا در سخنانش به طور مفصّل به مسئلهٔ ملّی پرداخت. او گفت که حزبش با آموختن از تجربهٔ اتحاد شوروی، درک خود از مسئلهٔ ملّی را عمیق‌تر کرده است. او دربارهٔ وضعیت سیاسی کنونی کشورش گفت که روند تدوین پیش‌نویس قانون اساسی جدید سری‌لانکا تقریباً کامل شده است و به‌زودی به همه‌پرسی گذاشته خواهد شد. او اشاره کرد که حزب رهایی‌بخش خلق از واگذاری بخشی از قدرت دولت مرکزی به دولت‌های ایالتی که در قانون اساسی جدید منظور شده است، حمایت می‌کند.

در ادامهٔ کار این گروه، گفتگوی سازنده‌ای دربارهٔ موضوع واگذاری قدرت دولت مرکزی به ایالت‌ها، وضعیت کنونی پس از جنگ درازمدّتی که در جریان بوده است، و نیز وضعیت تامیل‌ها، میان شرکت‌کنندگان صورت گرفت. همچنین، تبادل‌نظرهایی در مورد شیوه‌های مداخلهٔ امپریالیسم در سری‌لانکا انجام شد.

در سوّمین گروه کاری به ریاست رفیق سری‌ماتی عضو هیئت سیاسی حزب میزبان، نمایندگان دو حزب شرکت‌کننده از نپال به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند. رفیق سورندرا پانده، عضو کمیتهٔ مرکزی حزب کمونیست نپال (مارکسیست-لنینیست متحد) اظهار داشت که امپریالیسم با ایجاد توهّم‌های گوناگون در میان مردم و دامن زدن به این توهّم‌ها، توده‌ها را استثمار می‌کند. به اعتقاد او، ضرورت لحظهٔ کنونی، مقابله با نیروهای سرمایه‌داری و امپریالیستی به صورتی سازمان‌یافته‌تر و برنامه‌ریزی‌شده است. در ادامه، او دربارهٔ روند تدوین قانون اساسی جدید در نپال و موادی که در آن گنجانده شده است سخن گفت. او اظهار امیدواری کرد که در انتخابات سراسری آینده، حزب‌های چپ در اتحاد با یکدیگر بتوانند نیروی سیاسی غالب در صحنهٔ قدرت دولتی بشوند. (گفتنی است که در انتخابات اخیر شوراهای شهر و روستا که پس از حدود ۲۰ سال برگزار شد، بیشترین نمایندگان از حزب کمونیست نپال (م.ل.م) بودند.)

رفیق رام پارتا کِرکی، عضو رهبری حزب کمونیست نپال (مائوئیست)، دیدگاه‌های حزبش را دربارهٔ شیوه‌هایی که نیروهای امپریالیستی برای اعمال نفوذ در روند سیاسی نپال به کار می‌برند، صحبت کرد. او گفت که کشورهای خارجی به نیروهای مذهبی فرقه‌گرا یاری می‌رسانند تا در روند گذار نپال به یک جمهوری دموکراتیک غیرمذهبی (سکولار) که مردم برای آن مبارزه کرده‌اند، خرابکاری کنند. او اضافه کرد که استقلال و حاکمیت ملّی نپال را فقط وقتی می‌توان حفظ کرد که مردم برای مقابله با مداخلهٔ سیاسی و اقتصادی بسیج شوند.

بحث‌های بعدی این گروه به طور عمده در ارتباط با قانون اساسی جدید نپال و واکنش مردم به آن بود. حاضران در این گروه خواهان آشنایی بیشتر با تجربه‌های دو حزب کمونیست نپال بودند که در مقاطع زمانی گوناگون قدرت دولتی را به دست داشته‌اند. رابطهٔ میان مردم کوه‌نشین و مردم ساکن کوه‌پایه و دشت‌ها و تنش‌های میان آنها، نفوذ نیروهای “هندو”، و فعالیت‌های نیروهای سلطنت‌طلب، از دیگر موضوع‌های مورد گفتگو در این گروه بود.

چهارمین گروه کاری به ریاست س. راماچاندران پیلای، عضو هیئت سیاسی حزب میزبان برگزار شد که در آن رفیق د. راجا، دبیر سراسری حزب کمونیست هند، و م. آ. بابی، عضو هیئت سیاسی حزب میزبان سخنرانی کردند.

رفیق راجا دربارهٔ تأثیر انقلاب اکتبر بر هند، بنیادگذاری حزب کمونیست در هند، و نفوذ این حزب بر مبارزان راه آزادی صحبت کرد. او به کمک‌های اتحاد شوروی در زمینهٔ توسعهٔ نهادهای آموزشی و نهادهای دولتی هند اشاره کرد و گفت که فروریزی اتحاد شوروی اثر ویرانگری بر هند داشته و به پذیرش و دنبال کردن سیاست‌های نولیبرالی منجر شده است. او گفت که هند در معرض تهدید جدّی نیروهای مذهبی فرقه‌گرا قرار دارد، و ضرورت دارد که با متحد شدن همهٔ نیروهای دموکراتیک و سکولار، با این تهدید مقابله شود.

م. آ. بابی توجه شرکت‌کنندگان را به نزدیکی فزایندهٔ هند و آمریکا، هم از لحاظ پیوندهای اقتصادی و هم از لحاظ توافق‌‌های نظامی، جلب کرد. او همچنین به ارتباط و درهم‌تنیدگی اجرای سیاست‌های نولیبرالی از دههٔ ۱۹۹۰/۱۳۷۰ از یک سو، و رشد نیروهای (ناسیونالیست) “هندو “که ترکیب دو حزب مردم (حزب دولت کنونی نارندرا مودی) و “حزب میهنی ملّی “(RSS) آنها را نمایندگی می‌کند، از سوی دیگر، اشاره کرد. رفیق هندی در ادامه به این موضوع پرداخت که امپریالیسم به این علّت بر منطقهٔ آسیای جنوبی تمرکز کرده است که این منطقه دارای منابع طبیعی و انسانی عظیمی است که می‌توان از نیروی کار ارزان و از بازار آن بهره‌ گرفت. رفیق بابی اشاره کرد که مبارزه با امپریالیسم، با مبارزه در راه تأمین یک زندگی بهتر پیوند دارد. او سپس به تفصیل در مورد یورش‌های فزاینده به اقلیت‌ها، آزادی بیان، و دیگر حقوق دموکراتیک صحبت کرد. در پایان، او به خط مشی سیاسی حزبش که در کنگرهٔ ۲۱م تصویب شده بود اشاره کرد که مبارزه با نیروهای “هندو “را باید در پیوند با مبارزه با سیاست‌های نولیبرالی به پیش برد.

گفتگوهای بعدی این گروه روی رشد نیروهای فرقه‌گرا در هند، تأثیر آنها بر کشورهای همسایه، تأثیر سرشت سیاست خارجی تغییریافتهٔ هند در منطقه، و تجربه‌های موجود در زمینهٔ ایجاد مقاومت سازمان‌یافته در برابر این سیاست‌ها متمرکز بود.

در نشست پایانی این همایش، بیانیه‌ای مبنی بر ضرورت تقویت روابط میان حزب‌های شرکت‌کننده تصویب شد. رژهٔ داوطلبان سرخ‌پوش پایان‌بخش این همایش دوروزه بود که به نظر همهٔ شرکت‌کنندگان، همایشی ثمربخش و موفق بود.

قطعنامهٔ تصویب شده در همایش دربارهٔ مسئلهٔ پناهندگان روهینگیا

همایش منطقه‌یی حزب‌های کمونیست و چپ آسیای جنوبی نگرانی جدّی خود را در مورد بحران انسانی وخیم مرتبط با رانده‌شدگان روهینگیا ابراز می‌کند. این رانده‌شدگان در نتیجهٔ ترور و خشونت بی‌وقفه در ایالت راخین (آراکان) در میانمار، در عمل به انسان‌هایی تبدیل شده‌اند که انگار به هیچ‌جا تعلق ندارند. مردم روهینگیا برای بقای خود مجبور به ترک خانه و کاشانه و رفتن به (سوی) کشورهای همسایه شده‌اند. بخش بزرگی از این پناهندگان به بنگلادش رفته‌اند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، نزدیک به ۴۵۰هزار روهینگیایی در شرایط اسف‌باری قرار دارند، چون بنگلادش اساساً آمادگی پذیرش چنین موج عظیمی از پناهندگان را نداشت. دولت و مردم بنگلادش تا حدّ‌ مقدور برای بقای پناهندگان به آنها کمک کرده‌اند، ولی تردیدی نیست که این رفع بحران نیاز به تلاش‌های بین‌المللی دارد. روهینگیایی‌ها به بخش‌هایی از دیگر کشورهای همسایه نیز پناه برده‌اند.

این همایش، وضعیت جاری را یک معضل انسانی بین‌المللی می‌داند و انتظار دارد که نهادهای سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای بین‌المللی وارد عمل شوند تا در قرن بیست‌ویکم، بتوان شرایط زندگی شایسته و شرافتمندانه‌ای را برای این انسان‌ها فراهم آورد.

علّتی که برای نپذیرفتن مسئولیت پناهندگان بیان می‌شود این است که روهینگیایی‌ها در فعالیت‌های تروریستی شرکت داشته‌اند، که مغایر با منافع کشورهایی است که این پناهندگان خواستار ورود به آنجا هستند. شرکت‌کنندگان در این همایش آسیای جنوبی مخالفت قاطع خود را با تروریسم از هر نوع و رنگ به‌صراحت اعلام می‌کنند؛ مبارزه با تروریسم قابل مذاکره و مصالحه نیست. در مقابل فعالیت‌های تروریستی ثابت‌شدهٔ برخی گروه‌ها و شرکت افرادی معیّن در این فعالیت‌ها، باید دست به اقدام لازم زد، ولی هرگز نمی‌توان کل یک بخش از جامعه را صرفاً بر پایهٔ فعالیت‌های چند نفر یا برخی گروه‌ها، هدف تعارض قرار داد. اگر این مسئله درست حل‌وفصل نشود، بنیادگرایان گوناگون و نیروهای افراطی مورد پشتیبانی امپریالیسم، از آن بهره‌برداری خواهند کرد.

پیشنهادهای گوناگونی برای رفع این بحران انسانی مطرح شده است، از جمله توصیه‌های کمیسیونی که کوفی عنان- دبیرکل پیشین سازمان ملل متحد- ریاست آن را به عهده دارد، و پیشنهادهای خانم شیخ حَسینه واجد، نخست‌وزیر بنگلادش در نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد. دولت‌های آسیای جنوبی، به‌ویژه میانمار، بنگلادش، هند، نپال، و دیگران، همگام با جامعهٔ بین‌المللی باید بی‌درنگ راه‌حلی را برای رفع این بحران انسانی پیدا کنند، تا مردم آزاردیده و اذیت‌شدهٔ روهینگیا بتوانند زندگی شایسته و شرافتمندانه‌ای داشته باشند.

نامۀ مردم