مسکو با خط مشی جدید واشنگتن در مقابل تهران مخالف است و روابط با ایران، بعنوان متحدی مهم در منطقه اهمیت زیادی برایش دارد، ضمن اینکه روسیه قصد ندارد تغییری در مواضع خویش در قبال برنامه هسته‌ای ایران بدهد.

روزنامه «کامرسانت» چاپ مسکو نوشته است: دیپلمات‌های بلندپایه ایران و روسیه روز گذشته (چهارشنبه) در مسکو پیرامون روند تحقق توافقات هسته‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و میانجیگران بین المللی رایزنی‌هایی را انجام دادند.

دیدار “عباس عراقچی” معاون وزیر امور خارجه ایران با “سرگئی ریابکوف” همتای روسی وی، که از جمله شرکت کنندگان در «توافق تاریخی» پیرامون برنامه هسته‌ای بود، نخستین تماس سطح بالا بین مقامات مسکو و تهران بعد از روز کار آمدن دولت جدید آمریکا است. تهدیدهای “دونالد ترامپ” در مورد تجدید نظر در توافقنامه هسته‌ای و تشدید اعمال فشارها بر تهران، این خطر را در پی دارد که مسئله هسته‌ای ایران به دستور کار بین المللی بازگردد و روسیه را در مقابل انتخاب مشکلی قرار دهد: چطور می تواند روابط متقابلا سودمند خود با تهران را حفظ کند و در عین حال همکاری‌های بین المللی خود با آمریکا را از سربگیرد؟

نتیجه رایزنی‌های دیپلمات‌های بلندپایه ایران و روسیه که در پشت درهای بسته انجام گرفت و سه ساعت بطول انجامید، تاکید دو طرف بر عزم راسخ تهران و مسکو برای ادامه اجرای برنامه جامع مشترک هسته‌ای (برجام) بود که در ماه جولای سال ۲۰۱۵ امضاء شده و تحقق آن در ژانویه سال ۲۰۱۶ به اجرا گذاشته شد.

ریابکوف توافق هسته ای را «عامل مهم و ثبات بخش در روابط بین المللی» نامیده و همکاری با ایران را «عامل غیرقابل جایگزینی در سیاست خارجی روسیه» برشمرد. عراقچی هم ارزیابی کاملا مثبتی از مذاکرات خود در مسکو و روابط دو کشور داشت.

افزایش روزافزون مخالفت مقامات روسی

به نوشته این روزنامه، در جریان رایزنی‌های اخیر در سطح بین المللی، بیش از پیش اظهاراتی را در رابطه با اهمیت اجرای تعهدات در چارچوب توافقنامه هسته‌ای و اینکه مسکو، تهران را یکی از بازیگران کلیدی در منطقه و همکاری با ایران را عامل مهمی در ثبات بین المللی می داند، از سوی مقامات روس شنیده می شود.

“ویتالی چورکین” نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد در مصاحبه خود با شبکه تلویزیونی «راشا تودی» تاکید کرده است که از تهدیدات آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در رابطه با آزمایش موشکی اخیر تهران، شگفت زده شده، چرا که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تهران را از انجام چنین آزمایشاتی منع نکرده، بلکه توصیه نموده تا این کار را انجام ندهد.

تشدید اوضاع در روابط واشنگتن و تهران، با توجه به اظهارات ضد ایرانی دونالد ترامپ و تیم رهبری وی، مسکو را در مقابل انتخاب دشواری قرار داده است. از یک سو، ایران طی چند سال اخیر در مجموع در روند حل و فصل برخی مشکلات در خاورمیانه، بخصوص در حل بحران سوریه، به متحدی قابل اطمینان برای روسیه تبدیل شده است. از طرف دیگر، روابط مسکو با دولت جدید آمریکا تازه در حال شکل گیری است و بعد از تیرگی روابط دو کشور در اواخر دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، روسیه امیدوار است روابط سازنده‌ای با دولت ترامپ برقرار کند. ولی اگر مسکو در حل و فصل مسائل مربوط به برنامه هسته ای ایران، شریکی برای واشنگتن بشمار نرود، امید برای «ازسرگیری مجدد روابط» بین دو قدرت جهانی به گور سپرده خواهد شد.

مسکو علائمی در مورد «معامله احتمالی» دریافت نکرده

“ولادیمیر سوتنیکوف” کارشناس ارشد موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه به روزنامه «کامرسانت» گفته است: «دولت روسیه نمی خواهد روابط خود با شریک کلیدی خود در منطقه، یعنی ایران را در معرض خطر قرار دهد. ولی از سوی دیگر فعلا آمریکا هیچ «معامله ژئوپلیتیکی» به مسکو پیشنهاد نداده که بتواند تیرگی احتمالی روابط با تهران را جبران کند. برای مثال کرملین به گرفتن امتیازاتی در جهت گیری اوکراین و یا تسهیل تحریمها علیه روسیه علاقه مند است، ولی ترامپ تاکنون بطور دقیق مختصاتی برای معامله احتمالی با مسکو تعیین نکرده است و به همین دلیل روسیه نیز بعید است مواضع خویش در قبال ایران را تغییر دهد.»

به نوشته این روزنامه، دلیل دیگری نیز وجود دارد که مسکو با مواضع واشنگتن در قبال ایران موافقت نمی کند: در جریان مذاکرات هسته‌ای که برای سال‌های زیادی بین مقامات تهران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ (۵ عضو دائم شورای امنیت و آلمان) جریان داشت، روسیه همواره نقش کلیدی را ایفاء کرده و در سالهایی که روابط ایران و غرب بسیار تیره بود، نقش میانجی بین تهران و کشورهای غربی را برعهده داشته است. و این موضع گیری مسکو حتی بارها از سوی دولت باراک اوباما مورد انتقاد شدید قرار گرفته بود.

دلایل آمریکا برای مسکو قانع کننده نیستند

بنابراین این واقعیت که در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، خط مشی آمریکا در قبال ایران بطور اساسی تغییر کرده، نمی تواند دلیل قانع کننده‌ای برای تغییر مواضع روسیه در این رابطه باشد. مثال این مسئله بسیار واضح است: در جریان بحران سوریه، ثابت شده است که کرملین روی اصول اعتقادی خود قاطعانه ایستادگی کرده و تحت شدیدترین فشارها امتیاز نداده است، به همین دلیل برای کسی عجیب نخواهد بود که مسکو در قبال متحد مهم منطقه‌ای خود، یعنی ایران هم موضع گیری سرسختانه از خود نشان دهد.

البته تهران نیز قطعا نمی تواند حمایت بدون قید و شرط مسکو را انتظار داشته باشد. یک مقام آگاه در مسکو به «کامرسانت» گفته است که اتحاد موقت روسیه و ایران در حل و فصل بحران سوریه، آنقدرها هم محکم نیست. دو طرف ادعایی نسبت به عمکرد یکدیگر دارند، ولی کمتر در مورد این مسئله صحبت می شود، برای اینکه هدف مشترک هر دو کشور، پبروزی بر تروریسم در سوریه است.

تسنیم